Oc del Puèg\Enric Pascal de Ròcaguda

Enric Pascal de Ròcaguda, marqués de Ròcaguda (Henri Pascal de Rochegude en francés), nascut lo 18 de decembre de 1741 e mòrt lo 16 de març de 1834 a Albi, dins Tarn, foguèt oficièr de la marina francesa, òme politic, lexicograf, òme de literatura, filològ e bibliofil.

Familha

Lo grand pairal, Francés, representava la branca cabdeta dels "Paschal de Saint-Juéry" dins Roergue. Vivent dins la diocèsi de Besièrs, prenguèt lo titre de "Seigneur de Rochegude". La familha a pas de ligam amb los "Barjac de Rochegude" de la diocèsi d'Usès,ni amb las familhas "de Rochegude" de Droma o d'Auvèrnha. Lo grand s'establiguèt a Albi ont foguèt consul tres còps. Aquí, lo paire d'Enric maridèt una neboda de l'istorian Dom Vaissète. Enric se maridèt pas. Per assegurar sa posteritat, adoptèt son pichon cosin "Emmanuel Paschal de Saint-Juéry" en 1819 mas aquel jove moriguèt en 1822. En 1826, Enric faguèt un testament en favor de la vila d'Albi, daissant l'usufruit a sa pichona cosina " Célestine de Paschal de Saint-Juéry" ; la vila venguèt proprietària de l'ostal e de la bibliotèca sonque a la fin de 1884.

Lo marin

Garda de la marina tre 1757, coneguèt la desfacha fàcia a l'Anglatèrra. En 1768-1769, foguèt encargat de mission en Índia. En 1773-1774, participèt a la descobèrta de las tèrras australas ; una peninsula e un lac de las islas Kerguelen pòrtan son nom. Pendent la Guèrra d'Independéncia dels Estats Units, patrolhava sus la Mar Granda per assegurar la securitat de la flòta reiala. Membre de l'Acadèmia reiala de la marina, propausèt divèrsas reformas. De 1785 a 1787, assegurèt una mission de contraròtle a Sant Domenge abans de se retirar a Albi.

L'òme politic

Lo 11 de febrièr de 1789, prononcèt un discors fòrt contra l'administracion de l'Ancian Regim. Estrambordat per la Revolucion Francesa, foguèt elegit deputat a la Constituenta e tornar elegit a la Convencion Nacionala e al Conselh dels Cinc Cents jol Directòri. Èra un revolucionari moderat dins la seguida dels escriches de las Lums : Montesquieu, Voltaire...Comissari als pòrts, verifiquèt lor capacitat de resisténcia, de Lorient a Dunkerque. Foguèt nommat contra-amiral en 1793. Las luchas entre revolucionaris lo portèron a daissar lo mond politic per trabalhar suls manuscrits de la Bibliotèca nacionala.

L'especialista dels trobadors

Foguèt un dels primièrs especialistas dels trobadors e demostrèt la continuitat entre la lenga d'aqueles e la lenga occitana modèrna. Per falta d'argent, son "Parnasse occitanien" prèste tre 1797, poguèt pas paréisser qu'en 1819. La mediatèca d'Albi sèrva los manuscrits de trabalh e dos manuscrits fondamentals, prèstes per èsser estampats. Lo Ms.1, datat de l'An V, conten 580 paginas d'un grand format e presenta las òbras de 145 trobadors. L'edicion de 1819 n'a daissat un cinquantenat de caire e a demesit lo nombre dels poèmas presentats. Lo prefaci èra dejà gaire ben complèt ; Ròcaguda i presenta sa concepcion de l'origina de la poesia trobadorenca e de sa disparicion. I critica vivament los predecessors qu'an cometut d'errors per manca de conéisser l'occitan. Lo manuscrit 1 bis , 350 paginas dins lo meteis format, porgís d'autres autors e d'autres tèxtes. Per facilitar l'utilizacion dels dos obratges, conten una taula dels trobadors citats, una autra de las pèças, una taula dels noms de personatges e un vocabulari dels noms de païses e de vilas. Un trabalh d'una brava modernitat !

Lo lexicograf

La segonda partida del Ms.1 bis es dedicada al "Glossaire occitanien" : prefaci e lista de noms amb traduccion en francés e, de còps, en latin coma se pòt legir dins lo libre estampat en 1819, el tanben sens indicacion del nom de l'autor. Òm pòt consultar a Albi los manuscrits copiats per Ròcaguda per poder compausar aquel glossari : Jaufre e Brunesens, La Vida de Sant Onorat, Girard de Rosselhon, Filomena, la darrièira partida del Breviari d'amor, un Novèl Testament del sègle XIV, los Psalmes en catalan... e los 9600 vèrses de La Canso. Indica l'importància d'aquel poèma e critica la version anteriora de Sainte-Palaye que coneissiá pas la lenga occitana. Dins lo prefaci, explica la formacion de las lengas romanas a partir del latin parlat pel pòble. Afirma, contràriament a d'autres sabents de son epòca, que l'occitan es pas una lenga maire. Comença de formular de règlas per l'evolucion de las lengas. Es un precursor.

Autras lengas

Ròcaguda a copiat divèrses manuscrits en lenga d'oïl, pròsa e poesia. Lor volum es quitament tant important coma lo dels tèxtes en occitan dels sègles XII e XIII. A compausat un cançonièr de 1453 "chansons de trouvères" prèste per l'estampariá ; dins lo prefaci indica qu'aquela produccion merita atencion amai se los imitadors dels trobadors son pas al nivèl de sos mèstres. A tanben copiat de tèxtes en italian, en castelhan e dins d'autras lengas del monde. Parlava occitan, francés, italian, espanhòl, anglés e legissiá lo grèc, lo latin, lo portugués, lo catalan, l'alemand. Ditz que la coneissença de las lengas romanas l'a ajudat dins son trabalh : Ròcaguda pòt èsser considerat coma lo primièr romanista.

Relacions entre sabents

Tre 1815, a la demanda de Raynouard, a correspondut amb el. Los eiretièrs an trobat 37 letras recebudas duscas en 1830. Lo secretari perpetual de l'Acadèmia francesa voliá aprofechar de sos conselhs, coordonar sos trabalhs amb el ; insistissiá per que publiquèsse son òbra ; li fasiá de suggestions per las notacions, pr'aquò sembla pas que Ròcaguda agèsse enveja de tornar prene son trabalh. En 1823, trabalhèt fòrça per Raynouard, dètz oras per jorn, li portant ajuda per la realizacion del "Lexique roman". Ròcaguda foguèt elegit Mèstre dels Jòcs Florals lo 9 de julhet de 1819 e Raynouard lo mes seguent.

L'occitan de son temps

Après 1800, Ròcaguda a portat divèrsas contribucions a sa lenga mairala. A començat un vocbulari lengadocian-francés, inacabat ; a notat 435 biaisses de dire que Christian Laux a presentats dins la "Revue du Tarn" en 1989-90 ; a compausat un diccionari de rimas lengadocianas que conten al torn de 13000 dintradas ; a balhat una lista de noms de plantas en lenga nòstra... A sustot copiat un recuèlh de 222 pèças de l'epòca, de cançons d'amor, de nadalets, de cançons calhòlas o politicas e d'autres tèxtes. Per d'unas, òm ne tròba de versions diferentas en Gasconha, a Besièrs e mai que mai a Montpelhièr amb los fraires Rigaud, F.-R.Martin, A. Tandon. Dins sa bibliotèca figuran de libres d'aqueles autors e tanben de P. de Garros, Godolin, C. Peyrot, J.-B. Fabre, Daubian, L. Aubanel...

Daissèt son ostalariá e sa bibliotèca a la vila d'Albi. Lo fons Ròcaguda constituís aital la basa del fons ancian de la bibliotèca municipala d'Albi.