Nasir ad-Din at-Tusi
(Redirigit dempuèi Nasir al-Din al-Tusi)
Nasir ad-Din at-Tusi (1201-1274) èra un sabent iranian musulman dau sègle XIII. Durant sa jovença, jonhèt la sècta deis Assassins en causa deis invasions deis armadas mongòlas de Gengis Khan. Pasmens, après la capitulacion deis Assassins a Alamut, acceptèt de jonhar la Cort de l'Ilkhanat e lo khan Hulagu li faguèt bastir un important observatòri a Maragha que venguèt lo centre scientific pus important dau periòde. Foguèt l'autor d'un nombre important d'òbras importantas :
- en astronomia, publiquèt divèrseis estudis sus lo movement deis astres que li permetèron de desvolopar un modèl geocentric dau Sistèma Solar. Foguèt tanben a l'origina d'uneis otís matematics utilizadas per lo Polonés Nicolau Copernic per establir son sieu Sistèma Solar eliocentric au sègle XVI. De mai, capitèt de calcular una valor precisa de la precession deis equinòccis e d'escriure la premiera publicacion dei principis complèts dei trigonometrias planas e esfèricas.
- en biologia e medecina, foguèt un pionier de la teoria de l'evolucion. Per exemple, supausèt l'evolucion de l'Òme a partir deis animaus pus evolucionats. Puei, imaginèt un modèl de formacion e d'evolucion de l'Univèrs a partir de particulas elementàrias que se seràn diferenciadas per venir de particulas pus complèxas a l'origina dei mineraus, dei plantas, deis animaus e finalament de l'èsser uman.
- en quimia e en fisica, enoncièt una version primitiva de la conservacion de la massa. Publiquèt tanben un trabalh sus la teoria dei colors basada sus lei mesclas de seccions blancas e negras.
- en matematicas, en mai de seis estudis liats a sei recèrcas astronomicas, estudièt lei racinas dei nombres entiers. Trobèt tanben lo metòde dau triangle de Pascal per calcular rapidament un binòmi de poissança n.
- en teologia, publiquèt divèrseis òbras regardant la Kalam chiista.
