Wikipèdia

Istòria d'eSwatini

(Redirigit dempuèi Istòria de Swaziland)

L'Istòria d'eSwatini comença durant la Preïstòria. Pasmens, en causa de la manca de vestigis coneguts, lei conoissenças sus lei premiers periòdes son limitadas. L'eSwatini modèrn si formèt dins lo corrent dei sègles XVIII e XIX quand lei Swaris capitèron de s'installar dins la region e de gardar son autonòmia politica maugrat la colonizacion europèa e l'establiment d'un protectorat britanic sus lo reiaume. Tornarmai independent en 1968, Swaziland formèt una monarquia constitucionala que venguèt rapidament absoluda.

La formacion de la nacion swazi

modificar

Lei vestigis pus ancians de preséncia umana sus lo territòri d'eSwatini datan de 100 000 ans. Èra compausada de populacions nomadas de tipe khoisan. Au sègle IV, de migracions de pòbles bantos originaris de l'Africa centrala comencèron pauc a pauc d'ocupar la region. Au sègle XI, aquelei migracions finiguèron d'eliminar lei Khoisans. Au sègle XVIII, lo rèi Ngwane III dau clan Dlamini s'installèt dins lo sud de l'eSwatini modèrn e l'i fondèt la nacion swazi[1]. Lei pòbles locaus, militarament mau organizats, acceptèron la dominacion dei Dlamini e gardèron sei poders locaus[2] [3]. Au sègle XIX, Sobhuza Ièr l'i resistèt ai temptativas d'invasion zolo[4]. Aquò permetèt la formacion d'un estat e d'una identitat fòrça solidas que van resistir ai transformacions impausadas per la colonizacion europèa[5] [6]. Enfin, lo rèi Mswati Ièr capitèt d'empachar la formacion de poder rivau gràcias a una politica d'integracion deis elèits localas (mètges, mascs...) au sen de sa dinastia[7].

A partir de la segonda mitat dau sègle XIX, lei Swazis intrèron tornarmai en conflicte ambé lei Zolos[8] e tanben ambé lei Boers[9] [10] a l'oèst e ambé lei Portugués a l'èst. En 1877, lo clan Dlamini demandèt donc la proteccion de l'Empèri Britanic que foguèt acceptada per Londres en 1881. Entraïnèt una definicion precisa dei frontieras de Swaziland que perdèt mai d'un territòri en cambi de sa reconoissença[11] [12]. Pasmens, après aquelei pèrdas e, coma Swaziland èra pas una menaça militara e èra ja dominat economicament, ni lei Boers ni lei Britanics assaièron de'n far la conquista oficiala permetent lo mantenement d'una autonòmia per l'estat swazi. En 1887, aquel acòrd foguèt completat per la definicion dei limits entre Swaziland e Moçambic.

Lo Protectorat de Swaziland

modificar

Après la creacion dau protectorat, de concessions foguèron atribuidas ai colons europèus per lo rèi Mbadzeni renfòrçant la dominacion economica estrangiera[13]. Aquò entraïnèt un afaire juridic complèx e lo protectorat britanic foguèt anullat e donat a la Republica de Transvaal en 1894[14]. Après la Segonda Guèrra dei Boers, la familha reiala demandèt e obtenguèt tornarmai la proteccion britanica en 1906-1907[15]. Aqueu periòde veguèt de transformacions importantas de la societat swazi en causa dau desvolopament de proprietats agricòlas europèas e de l'emigracion d'abitants vèrs lei regions minieras de Sud-Africa. Lei Britanics pensavan alora integrar Swaziland au sen de Sud-Africa.

Lo 22 de decembre de 1921, comencèt lo rèine personau de Sobhuza II que va dirigir Swaziland fins a sa mòrt en 1982. Sa premiera politica foguèt d'estendre la dubertura economica dau protectorat ais investiments britanics e sud-africans, especialament per favorizar l'esplecha dei minas, e d'ordonar ai caps tradicionaus de recrompar lei tenements dei colons blancs. Aquela politica e l'instauracion progressiva de l'apartheid entraïnèt la fin dei projèctes britanics d'intrada de Swaziland dins l'Union Sud-Africana[16]. Au contrari, après la Segonda Guèrra Mondiala, si preparèt l'independéncia dau país[17].

D'efèct, a partir de 1963, un movement anticolonialista dirigit per lo prince Dumisa Dlamini si desvolopèt. Opausat au parlementarisme, Sobhuza II capitèt de formar la sieuna formacion politica e d'obtenir 85% dei sufragis ais eleccions de 1964. Assegurats dau conservatisme dau rèi, la minoritat blanca si ralièt a son poder en 1967, ço qu'encoratjèt lei Britanics d'acceptar l'independéncia de Swaziland proclamada lo 6 de setembre de 1968.

Lo Reiaume de Swaziland

modificar

Après son independéncia, lo Reiaume de Swaziland venguèt una monarquia constitucionala. Pasmens, lo rèi capitèt de prendre la màger part dau poder e comencèt d'assaiar de limitar aquelei dau parlament. En 1973, menèt finalament un còp d'estat còntra lo parlament, ordonèt sa dissolucion, proclamèt l'estat d'urgéncia e la suspension de la constitucion. Fins a 1978, Sobhuza II reinèt per decrèt e lei liberaus poguèron pas s'opausar ai negociacions entre Mbabane e Pretoria per participar a la lucha còntra lei movements anti-apartheid[18]. En cambi d'aqueu sostèn, la possibilitat d'una cession de divèrsei territòris sud-africans dins lei bantostans orientaus dau país, permetent un accès a l'Ocean Indian per lei Swazis, foguèt tanben discutida mai lei negociacions mau capitèron[19] [20].

En aost de 1982, la mòrt de Sobhuza II entraïnèt una guèrra de succession entre lei membres de la familha reiala. Lo prince Makhosetive èra l'eiretier designat mai coma èra encara un enfant, una regéncia foguèt organizada sota la direccion de la rèina Dzeliwe. Una premiera crisi s'acabèt per l'eliminacion dau cap dau govèrn sospichat d'organizar un còp d'estat. Puei, lo novèu premier ministre, originari dau camp tradicionalista, assaièt de prendre pauc a pauc lei poders de la regéncia au profiech dau conseu tradicionaus dei caps swazis ostil au mantenement d'eleccions per Dzeliwe. Aqueu projècte capitèt e, en setembre de 1983, en fòra dau sistèma constitucionau, la rèina perdèt donc la regéncia au profiech de la rèina Ntombi. Pasmens, lei crisis intèrnas contunièron e Ntombi deguèt finalament accelerar lo procès de coronament de Makhosetive que venguèt rèi en 1986 sota lo nom de Mswati III per estabilizar la situacion politica.

Lo rèi novèu renforcèt rapidament son poder sus la familha reiala ambé la dissolucion dau conseu tradicionau e amb un cambiament de premier ministre au profiech de faccions pus liberalas. Pasmens, a partir deis annadas 1990, lei revendicacions liberalas venguèron pus importantas. En 1995, una situacion quasi insureccionalas entraïnèt la destruccion de l'Assemblada Nacionala e de l'ostau d'unei ministres. Dins aquò, 1997, lo rèi refusèt de democratizar lo reiaume maugrat lei pressions de Sud-Africa e de Moçambic. Au contrari, dempuei 2000, Swaziland revendica divèrsei territòris segon un tractat de 1982 prepausant lo cambi d'aquelei regions còntra l'ajuda de Mbabane dins la repression de la lucha anti-apartheid. Enfin, en 2005, una constitucion novèla foguèt adoptada. Aplicada a partir de 2006, definisse oficialament Swaziland coma una monarquia absoluda.

Dempuei leis annadas 1990, l'epidemia de SIDA faguèt de progrès fòrça importants dins la populacion swazi. En 2009, Swaziland venguèt lo país pus tocat per la malautiá ambé 25,9% de la populacion contaminada.

eSwatini

modificar

En 2018, lo rei decidís de tornar al país lo nom swazi. Swaziland es desenant eSwatini.

Nòtas & referéncias

modificar
  1. ↑ D. Hugh Gillis, The Kingdom of Swaziland: Studies in Political History, Edicions Greenwood Publishing Group, 1999, p. 11.
  2. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, pp. 84-86.
  3. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, p. 8.
  4. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, p. 86.
  5. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, p. 87.
  6. ↑ Jérôme Vialatte, La prérennisation d'un régime monarchique en Afrique : le royaume du Swaziland, dins Le retour des rois: les autorités traditionnelles et l'État en Afrique contemporaine ; [actes du colloque international ... Paris, les 8, 9, 10 novembre 1999, Centre de Recherches Africaines (Université de Paris I)], Edicions KARTHALA, 1999, p. 512.
  7. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, p. 92.
  8. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, p. 98.
  9. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, p. 105.
  10. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, pp. 8-9.
  11. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, p. 10.
  12. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, p. 114.
  13. ↑ Aliette de Coquereaumont-Gruget, Le royaume du Swaziland : un État dans l'Afrique du Sud, Edicions L'Harmattan, 1992, pp. 116-119.
  14. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, p. 12.
  15. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, p. 13.
  16. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, p. 14.
  17. ↑ Christian P. Potholm, Swaziland: The Dynamics of Political Modernization, Edicions University of California Press, 1972, p. 15.
  18. ↑ Sylvain Guyot, Rivages zoulous : l'environnement au service du politique en Afrique du Sud, Edicions KARTHALA, 2006, p. 159.
  19. ↑ Sylvain Guyot, Rivages zoulous : l'environnement au service du politique en Afrique du Sud, Edicions KARTHALA, 2006, pp. 157-160.
  20. ↑ Suzanne Cronje, Marchandage territorial au Swaziland, Le Monde Diplomatique, febrier de 1982.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Istòria_d%27eSwatini&oldid=2087463 »