Invasion de Panamà
|
Invasion de Panamà
| |
|---|---|
 | |
| Informacions generalas | |
| Data | 20 de decembre de 1989 - 31 de genier de 1990 |
| Luòc | Panamà |
| Casus belli | Volontat estatsunidenca de deversar lo president Manuel Noriega |
| Eissida | Victòria estatsunidenca |
| Belligerants | |
 Estats Units d'America
|
 Panamà
|
L'invasion estatsunidenca de Panamà se debanèt entre lo 20 de decembre de 1989 e lo 31 de genier de 1990. Opausèt leis Estats Units d'America au Panamà e s'acabèt per una victòria estatsunidenca que permetèt de reversar lo president panamenca Manuel Noriega accusat de dirigir divèrseis activitats antiestatsunidencas.
Manuel Noriega èra un agent ancian deis Estats Units dins la region d'America Centrala. Participèt tre la fin deis annadas 1970 a la lucha còntra lo Nicaragua socialista e còntra la guerilha revolucionària dau Salvador. Auriá tanben participat a la lucha còntra lei trafegs de dròga. Pasmens, a partir de 1981, foguèt tanben sospichat d'èstre un agent doble e donar d'informacions a Cuba. Après la mòrt dau generau Omar Torrijos en 1981, venguèt lo cap suprèm dei fòrças armadas panamencas en 1983 e donc lo cap de facto de l'estat panamenc. Pasmens, lei dobtes estatsunidencs se renforcèron e Washington arrestèt de sostenir Noriega en 1987. De'n premier, Ronald Reagan e son administracion assaièron d'obtenir la desmission pacifica de Noriega. D'accusacions de trafeg de dròga foguèron establidas per leis Estatsunidencs e dos còps d'estat foguèron organizats sensa succès en març e en octòbre de 1989. Noriega refusèt de quitar lo poder e, au contrari, reprimèt lei partits d'oposicion durant leis eleccions de mai de 1989. A la fin de l'annada, la mòrt d'un soudat estatsunidenc tuat durant una operacion de contraròtle de l'armada panamenca permetèt au novèu president George H. W. Bush d'organizar l'invasion militara de Panamà.
Comencèt lo 20 de decembre de 1989 e mobilizèt 57 684 soudats estatsunidencs, de milièrs de veïculs leugiers e 300 aeronaus o elicoptèrs còntra lei 16 000 òmes dei fòrças panamencas. L'armada panamenca foguèt rapidement batuda mai d'elements contunièron de combatre dins lo país durant de setmanas. Dins lei dos camps, lei pèrdas militaras foguèron feblas. Leis Estatsunidencs capitèron aisament de conquistar lei ponchs estrategics dau país e d'intrar dins la capitala onte Noriega se refugièt dins l'ambaissada de Vatican. Après negociacions, acceptèt de se rendre lo 3 de genier de 1990 e foguèt mandat ais Estats Units. Guillermo Endara, adversari politic de Noriega ais eleccions de mai de 1989, foguèt nomat president.
La guèrra permetèt ais Estats Units de reprendre lo contraròtle sus la politica de Panamà car de « conselhiers » demorèron dins lo país per restructar certaneis administracions e lei fòrças militaras panamencas oficialament abolidas en 1994. Pasmens, l'invasion causèt una reaccion ostila de la populacion d'aqueu país en causa dei pèrdas civilas importantas, dei degalhs e dei pilhatges après la conquista de la capitala e l'afondrament de l'autoritat centrala panamenca. Una crisi economica importanta comencèt tanben après l'invasion e va durar fins a 1993. Noriega foguèt condamnat ais Estats Units per trafeg de dròga e liberat en 2010.