Franz Schubert

Franz Schubert (1797–1828) es un musician austrian dau sègle XIX. Figura majora dau romantisme, aguèt un ròtle primordiau dins l'emergéncia dau lied alemand gràcias a d'òbras mesclant poesia e musica. De mai, son trabalh presenta una importanta diversitat melodica amb d'evolucions frequentas durant sa carriera. Pasmens, moriguèt solament a 31 ans e son trabalh suscitèt un interés fòrça important après sa mòrt permetent a Schubert de s'impausar pauc a pauc coma un compositor major dau sègle XIX.

Biografia

Enfança

Ostau de naissança de Schubert.

Franz Schubert nasquèt lo 31 de genier de 1797 dins una borgada de la vila de Viena. Èra lo dotzen enfant d'una familha de quatorze. Descurbiguèt rapidàment la musica gràcias a son paire Franz Teodor, institutor, que li donèt de leiçons de violon, son fraire Ignaz que li aprenguèt lo piano e un membre de la Glèisa de Lichtental, Michael Holzer, que completèt aquelei leiçons amb l'aprendissatge de l'òrgue, dau cant e de la bassa contínua.

En 1808, capitèt lo concors d'intrada dau còr de la capèla imperiala de Viena. Aquò li permetèt d'estudiar au Stadtkonvikt, un intèrnat famós de la capitala austriana. I contunièt d'aprendre la musica e poguèt intrar dins l'orquèstra dau konvikt. N'en venguèt pauc a pauc lo cap e i rescontrèt de musicians coma Albert Stadler (1784-1888), Josef Kenner (1794-1868) e Josef von Spaun (1788-1865). Aquelei darriers li permetèron d'intrar en contacte amb lei mitans intelectuaus de Viena. Enfin, en 1810, Schubert acomencèt de compausar sei premiers troç e, en 1813, realizèt sa premiera sinfonia.

Jovença

Lo jovença de Schubert foguèt un periòde de produccion musicala importanta onte Schubert contunièt de seguir l'ensenhament de musicians austrians de la Cort coma [[Antonio Salieri] (1750-1825). Faguèt tanben divèrsei rescòntres dins lei mitans culturalas de Viena e d'autrei vilas austrianas. Enfin, per obtenir son independéncia, assaièt d'obtenir un pòste dins un orquèstre e de publicar – en van – seis òbras.

D'efiech, leis ans 1813-1817 veguèron Schubert compausar un important nombre de troç de tipes diferents. Lei principaus foguèron sa Messa n°1 en fa major, sa Sinfonia n°2 en si bemòl major, lo lied Gretchen am Spinnrade, sa Sonata per piano n°1 en mi major, sa Messa n°2 en sòu major, sa Sinfonia n°3 en re major, sa Messa n°3 en si bemòl major, son Stabat Mater en fa minor, sa Sinfonia n°4 en ut minor, sa Messa n°4 en ut major e enfin sa Simfonia n°5 en si bemòl major.

En fòra de la realizacion d'aqueleis òbras, Schubert realizèt tanben un nombre important de rescòntres durant aqueu periòde. Lei pus importants aguèron luòc amb lo poeta Johann Mayrhofer (1787-1836) que li inspirèt plusors lieder, Franz von Schober (1796-1882) qu'anava fortàment influenciar la reflexion intelectuala de Schubert e Anselm Hüttenbrenner (1794-1868) que li permetèt d'intrar en contacte amb l'elèit culturau de la vila de Graz. En paralèl, Schubert, vengut adjonch de son paire dins l'ensenhament, assaièt d'obtenir son independéncia financiera per arrestar aqueu mestier e trobar una libertat de composicion pus importanta.

L'independéncia

Leis ans 1816-1818 foguèron lei premierei onte Schubert poguèt viure d'un biais independent. Durant aqueu periòde, son public evolucionèt passant dau mitan de sa familha e de sa glèisa a aqueu format per d'intellectuaus joves e de familhas importantas de l'Empèri austrian (Esterházy, Sonnleithner...). En 1818, venguèt ansin lo mèstre de musica deis enfants dau còmte Esterházy. Puei, lo 28 de febrier de 1819, se debanèt la premiera execucion publica d'un de sei troç amb Schäfers Klagelied. Au nivèu musicau, lei tròç principaus d'aqueu periòde foguèron lei lieder Der Tod und das Mädchen e Die Forelle, la Sonata n°1 per piano a quatre mans en si bemòl major e lei Uech variacions sus un cant francés.

Lo periòde de « crisi »

Leis ans 1819-1823 veguèron l'estil de Schubert evolucionar rapidàment. De mai, un nombre important d'òbras foguèron pas acabadas. Per aquò, lo periòde es qualificat de « crisi » dins la vida dau musician. D'efiech, en fòra d'un cambiament estilic important a prepaus de certanei tipes de composicion fòrça utilizats per Schubert (quatuor, sonata, sinfonia, messa...), se veguèt un posicionament novèu de son orientacion literària, un cambiament de sei rapòrts amb lo public e una modificacion de l'escritura.

Sa reputacion aumentèt durant aquela epòca e lo ret de seis amics acomencèt de s'institucionalizar. D'artistas novèus intrèron dins lei relacions de Schubert, principalament de pintors coma Leopold Kupelwieser (1796-1862), Ludwig Schnorr von Carolsfeld (1788-1853) e subretot Moritz von Schwind (1804-1871). En 1821, de reünions regularas a l'entorn de l'òbra de Schubert apareguèron e aqueu darrier venguèt membre de la Societat deis amics de la musica de Viena, institucion influenta, après una premiera revirada en 1818.

Aquela ascension foguèt pasmens trebolada vèrs la fin de 1822 ò lo començament de 1823 quand Schubert contractèt una malautiá de transmission sexuala, probablament la sifilis. Sa santat anava alora pauc a pauc declinar en causa de l'evolucion de l'infeccion e de son tractament qu'èra basat sus l'utilizacion de medicaments eissits de mercuri.

La maduretat

Retrach de Schubert en 1825 realizat per Wilhelm August Rieder.

Se considera lo periòde 1823-1826 coma aqueu de la maduretat de Schubert. Sa notorierat aumentèt e seis òbras acomencèron d'èsser tocadas per d'instrumentistas reconegudas coma Ignaz Schuppanzigh ò Karl-Maria von Bocklet. De mai, sei premierei sonatas foguèron tornarmai editadas e Schubert n'en obtenguèt un bon pretz e de criticas positivas. Enfin, obtenguèt tanben una reconaissança novèla entre lei musicians coma l'illustra son eleccion coma sòci supleant dau Directòri de la Societat deis amics de la musica.

Au nivèu musicau, aqueleis ans foguèron marcats per l'acabament dau cicle de lieds Die schöne Müllerin qu'anava prefondament transformar lo genre. A partir de 1824, mestrejèt mai e mai aquel estil d'òbra e lei tròç non acabats venguèron pus rars. Son orientacion se modifiquèt tornarmai, probablament en causa de sa santat marrida : lo romantisme dispareguèt pauc a pauc au profiech de la resignacion e dau pessimisme. Divèrsei poetas acompanhèron aquela evolucion coma Leitner, Seidl, Schulze e Heinrich Heine. Puei, après un retorn dins la familha Esterházy en 1825 onte Schubert escribiguèt quauquei troç per piano, rescontrèt lo poeta Walter Scott que será la fònt d'un ensems de cants publicats en 1826 sota lo nom Das Fräulein vom See.

Fin de vida

Premira tomba de Schubert a Währing.

A partir de la fin de 1826, l'evolucion de l'estil de la musica de Schubert entraïnèt l'aparicion de divisions dins sei ceucles d'amics e dins son public. Pasmens, après la mòrt de Ludwig van Beethoven en març de 1827 e sa santat declinanta, Schubert conoguèt un darrier periòde onte realizèt divèrsei caps d'òbras coma lo cicle de lieds Winterreise. Lo 12 de junh de 1827, foguèt elegit coma sòci titular au Directòri de la Societat deis amics de la musica. Puei, lo 28 de març de 1828, se debanèt lo premier concèrt totalament dedicat ais òbras de Schubert. Pasmens, vèrs la fin de l'annada, la santat de Schubert s'agravèt e s'installèt en ço de son fraire onte moriguèt lo 19 de novembre de 1828. Foguèt enterrat dins lo cementèri dau vilatge de Währing. En 1888, son còrs foguèt transferit dins lo carrat dei musicians dau cimentèri centrau de Viena.

Òbra

Article detalhat: Lista deis òbras de Franz Schubert.

A sa mòrt en 1828, Schubert aviá compausat aperaquí un milier d'òbras. Un centenau foguèron publicadas de son vivent, çò qu'es relativament pauc a respècte de sa productivitat. La màger part foguèron de lieder, de danças e de composicions per piano. Pasmens, s'i troban tanben tres sonetas per piano, lo quatuor a còrdas Rosamunda, un trio per piano e còrdas e la fantasia en ut major Wanderer.

La publicacion dau rèsta de son trabalh s'estendiguèt durant tot lo sègle XIX e s'acabará en 1897 per lo centenari de sa naissança amb la publicacion de la Premiera edicion complèta de son òbra, realizada sota la direccion de Johannes Brahms. Contèn un ensems 600 lieders basats sus de tèxtes de poetas de lenga alemanda fòrça coneguts (Klopstock, Goethe, Schiller, Rückert e Heine), de seis amics ((Johann Mayrhofer, Karl Theodor Körner, Josef von Spaun, Franz von Schober, Johann Chrysostomus Senn e Matthäus Kasimir von Collin) ò de poetas estrangiers (Walter Scott, William Shakespeare...). Pasmens, en fòra de sei lieder, Schubert a escrich per totei lei tipes musicaus, levat dau concerto. Foguèt inflenciat per Haydn e Mozart mai son estil èra fòrça diferent.

Bibliografia

(en) Brown, A. Peter (2002), The Symphonic Repertoire, Indiana University Press. (ISBN 978-0-253-33487-9)
(fr) Philippe Cassard, Franz Schubert, Actes Sud, Arles 2008.
(en) Emmons, Shirlee; Lewis,Wilbur Watkin (2006), Researching the Song: A Lexicon, Oxford University Press US. ISBN 978-0-19-515202-9.
(en) Gibbs, Christopher H. (2000), The Life Of Schubert, Cambridge University Press. ISBN 0-521-59512-6.
(en) Gibbs, Christopher H. (1997), The Cambridge Companion to Schubert, Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-48424-4.
(en) Gammond, Peter (1982), Schubert, Methuen. ISBN 0-413-46990-5.
(fr) Xavier Hascher, Franz Schubert, coll. « L'Esprit curieux » no 15, 1998.
(fr) Brigitte Massin, Franz Schubert, Fayard, Paris, 1977, 1400 p. (ISBN 2-213-00374-2)
(en) Newbould, Brian (1999), Schubert: The Music and the Man, University of California Press. ISBN 0-520-21957-0.
(fr) Marcel Schneider, Schubert, coll. « Solfèges », Seuil, 1957, 192 p. (ISBN 2-02-000224-8)
(en) Smith, Jane Stuart; Carlson, Betty; Schaeffer, Francis A (1995), The Gift of Music: Great Composers and Their Influence. Good News Publishers. ISBN 978-0-89107-869-2.
(en) Swafford, Jan (1992), The Vintage Guide to Classical Music. Vintage Books. ISBN 0-679-72805-8.