Saadia Gaon
Saadia Gaon (julhet de 882, Fayom - 21 de mai de 942, Sura) es un rabin dau sègle X. Es considerat coma una autoritat majora de la teologia judieva dau periòde medievau per son ròtle decisiu dins l'emergéncia d'un important corrent filosofic mesclant commentaris dei tèxtes sacrats e arts profans.
Nascut dins una familha judieva d'Egipte, Saadia Gaon venguèt una figura famosa de la comunautat judieva a partir deis ans 920. Durant aqueu periòde, lo judaïsme èra a faciar una crisi grèva marcada per de divisions teologicas fòrtas entre partisans dau judaïsme rabinic e tenents dau judaïsme caraïta e per un nombre important de conversions a l'islam. Per la resòuvre, Gadia prepausèt una òbra teologica s'interessant ai sciéncias profanas sensa abandonar lei domenis tradicionaus. Publiquèt ansin de tèxtes assaiant de liar l'interpretacion rabinica de la Bíblia e la filosofia grèga antica (Tafsir, Sefer Emounot veDeot).
Aquò marquèt una rompedura amb lo periòde precedent, caracterizat per lei commentaris teologics aguent menat a la formacion dau Talmud. En particular, foguèt lo començament d'un periòde de remarca dins l'istòria intellectuala dau judaïsme amb la formacion d'un elèit reconegut per son mestritge de la teologia, de la filosofia, de la filologia e dei sciéncias medievalas (principalament la medecina e l'astronomia). Aqueu movement conoguèt son apogèu amb Maimonides (1138-1204) avans d'èsser integrat dins lo judaïsme modèrne au sègle XVI. De mai, capitèt de mantenir la primautat dau judaïsme rabinic sus lo judaïsme caraïta.