Carbòni 14

Carbòni 14, ¹⁴C, o radiocarbòni, es un isotòp radioactiu del carbòni que foguèt descobèrt en 27 de febrièr de 1940, per Martin Kamen e Sam Ruben. Son nuclèu atomic conten 6 protons e 8 neutrons. Sa preséncia dins los materials organics s'utilizèt coma a basa per un metòde de datacion que s'utiliza en arqueologia, geologia e idrogeologia.

Apareis de biais natural amb una preséncia de 0.0000000001% del carbòni de la tèrra entièra. La sieuna vida mejana es5730 ±40 ans. Se transforma en azòt 14.

L'activitat estandard del radiocarbòni es de 14 desintegracions per minuta (dpm) per grama de carbòni (aproximativament 230 mBq/g).

Lo Carbòni 14 se genèra dins los nauts jaces de la troposfèra e de l'estratosfèra.

Quand los rais cosmics dintran dins l'atmosfèra, subisson de transformacions divèrsas qu'inclusisson la produccion de neutrons que reaccionan coma atal:

n + ¹⁴N → ¹⁴C + ¹H

Encara que lo radiocarbòni se produsís majoritariament dins la nauta atmosfèra, se distria per tota l'atmosfèra e reacciona amb l'oxigèn per formar lo dioxid de carbòni radioactiu que se dissòlv dins l'aiga (tanben gelada) e penètra dins los oceans.

Datacion amb lo ¹⁴C

La datacion amb lo carbòni 14 es una datacion dels materials organics basada sul procèssus fisic de la desintegracion radioactiva. La matèria organica se compausa fondamentalament de carbòni. Lo carbòni se fixa dins las plantas a partir del CO₂ de l'atmosfèra. Lo carbòni presenta diferents isotòps, que lo ¹²C n'es mai abitual, pasmens s'i tròba tanben ¹⁴C. Lo carbòni 14 presenta la particularitat d'èsser instable e se desintègra de contunh. De fach lo carbòni 14 a una semivida de 5730 ans, es a dire qu'al cap d'aquel temps la mitat del ¹⁴C s'es desintegrada. Lo carbòni assimilat per las plantas pren una proporcion establa entre l'isotòp 12 e 14.

Atal doncas, amb una mòstra de material organic e en laboratòri amb de tecnicas adeqüadas, se pòt determinar la proporcion entre lo ¹⁴C e ¹²C e arribar a determinar aproximativament quora aquel material cessèt d'assimilar lo carbòni. Atal se permet de datar aquel material e, indirectament, l'edat de l'objècte que n'es partit.

Bibliografia

• (en) Kamen, Martin D. Radiant Science, Dark Politics: A Memoir of the Nuclear Age, Forward by Edwin M. McMillan, Berkeley: University of California Press, 1985.
• (en) NOSAMS Home > What is Carbon Dating