Canal de Panamà

Lo Canal de Panamà es un canal maritim, que traversa l’istme de Panamà en America Centrala, en religar l’ocean Pacific e l’ocean Atlantic. Sa bastison foguèt un dels projèctes d’engenhariá mai dificils jamai realizats. Son impacte sul comèrci maritim foguèt grandàs, pr'amor que fa pas pus mestièr per las naus de far rota pel cap Hòrn e pel passatge de Drake, a la punta australa d’America del Sud. Una nau anant de Nòva York a San Francisco pel canal percor 9500 km, mens de la mitat dels 22 500 km del viatge per lo cap Hòrn.

Vista esquematica de l'escorreguda del Canal de Panamà

Lo concèpte d’un canal a Panamà remonta a la debuta de sègle XVI, mas la primièra temptativa de bastison comencèt pas qu'en 1880, jos l’impulsion francesa. Après lo fracàs d'aquesta temptativa, lo trabalh foguèt acabat pels Etats Units d’America jos la direccion de G.W.Goethals, e lo canal dobriguèt en 1914. La bastison dels 77 km del canal se faguèt amb fòrça problèmas, malautiás coma lo paludisme e la fèbre jauna, o lisaments de terren. Es estimat a 27 500 lo nombre d’obrièrs que se son mòrts pendent la bastison.

Dempuèi sa dobèrtura, lo canal aguèt fòrça succès e contunha d’èsser un punt de passatge estrategic per la navegacion. Cada an, lo canal es percorrut per mai de 14 000 naus carrejant mai de 203 milions de tonas de cargason. Fins a 2002, un total de 800 000 naus èran passadas pel canal. D'òbras d'alargament del canal foguèron aviadas en setembre de 2007 e deurian èsser acabadas en 2014, per daissar passar de naus de pus gròs tonatge.

Descripcion

Un remorcaire del canal, se dirigent cap al costat Cariba, espèra una nau dins la cambra superiora de la resclausa de Gatún.

Lo Canal de Panamà religa lo Golf de Panamà, dins l’ocean Pacific, a la mar Cariba e a l’Atlantic. La forma de l’istme de Panamà, que serpateja, fa que le canal raja del sud-èst (dempuèi lo Pacific) cap al nòrd-oèst (cap a l’Atlantic). Per evitar tota confusion, las autoritats del canal classan los transits en doas categorias : direccion nòrd (del Pacific cap a l'Atlantic) e direccion sud (de l'Atlantic cap al Pacific).

Lo canal pòt aculhir de batèus de talhas divèrsas, anant dels yachts privats fins a las gròssas naus de comèrci. Los batèus qu'an la pus granda talha admissibla pel canal son designats jos l’apellacion de Panamax ; un nombre creissent de naus despassa aquesta talha: son sonats post-Panamax. En mejana una traversada del canal per un cargo dura aperaquí nòu oras. En 2005, 14 011 naus prenguèron lo canal per un tonatge total de 278,8 milions de tonas, siá una mejana de 40 naus per jorn.