Diocèsi d'Urgèl
Era diocèsi d’Urgèl (bisbat, evescat) es ua division eclesiastica en Catalonha, Aran e Andòrra qui depend dera seu metropolitana de Tarragona. Era sua origina ei, aumens, deth sègle V damb caplòc en la Seu d'Urgèl e eth nòm der avescat ei restacat damb eth territòri istoric der Urgellet a on se tròbe eth caplòc. Ath madeish temps eth caplòc deu eth sòn nòm ar avescat d'Urgèl donques qu'eth latin vicus Sedes Urgelli signifique quartièr de la Seu d'Urgèl o caplòc deth bisbat d'Urgèl.
Dempuish 1806 cobreish tanben eth territòri dera vath d’Aran qui ère abantes dependent dera diocèsi de Comenges.
Tanben es important lo pariatge que portèt Andòrra a èsser un coprincipat e poder se manténer aital coma dins unic estat catalan independent, en essent los evesques d'Urgèl Coprince d'Andòrra, amassa, a l'ora d'ara, amb lo president de la Republica Francesa coma successor des drets de l'ostal comtal de Fois.
Lo temple principal de la diocèsi es era Catedrala de Santa Maria d'Urgèl de la Seu d'Urgèl. Los santuaris de mai renom a l'avescat son çò del Sant Crist de Balaguer, eth dera Maire de Dieu de Núria e, en eth Principat d'Andòrra, lo de Nòstra Madama de Meritxell. An recebut la coronacion canonica las Marededéus de Meritxell, a Andòrra (1921), Valldeflors de Tremp (1922), Miracle de Balaguer (1955), Núria (1967) e Canòlich de Sant Julià de Lòria (1999). Era Maire de Dieu de Núria, amassa damb Sant Ermengol, es patrona principala der avescat (1956), deth temps que Sant Ot d'Urgell o es dera ciutat d'Urgèl (1133).