Bibliotèca d'Alexàndria

La bibliotèca d'Alexàndria es la bibliotèca mai celèbra de l'antiquitat. Situada dins Alexàndria, la capitala del reialme lagida, seriá estat fondada als començament del sègle III AbC per Ptolèmeu Ièr e capitèt a dispausar d'un fons bibliografic de 700 000 volums.

Exterior de la bibliotèca modèrna

Istòria

La ciutat d'Alexàndria foguèt fondada entr 332 e 331 AbC per Alexandre lo Grand. Venguèt pendent l'antiquitat lo primièr pòrt d'Egipte. Foguèt dins aquel temps un dels grands centres culturals de Mediterranèa. Sens dupte la seuna granda bibliotèca èra un dels principis fonamentals de la seuna fama.

Foguèt un dels generals d'Alexandre, Ptolemèu Ièr, que recebèt Egipte dins lo partatge que se faguèt a la mòrt de l'emperaire, e donèt lo vam intellectual e comercial de la futura granda d'Alexàndria. Faguèt bastir un musèu (museion: lo palais de las Musas), qu'abrigava una universitat, una acadèmia e la bibliotèca (amb 700 000 volums estimats). Puèi demandèt que cada país conegut li trameta d'òbras de tota mena d'autors, que fasiá traduire en grèc. Coma la ciutat èra un pòrt, demandava tanben a totas las naus que fasián escala que permetan que los libres qu'èran al bòrd sián copiats e tradusits. La copia tornava a la nau e l'original èra gardat a la bibliotèca!

La traduccion cap al grèc de totes aquelas òbras èra un trabalh colossal que mobilizava una granda partida dels intellectuals e sabents de cada país. Caliá qu'aqueles òmes dominèsson perfectament la seuna lengua e tanben lo grèc. La bibliotèca èra dirigida per d'erudits coma Callimac, Eratostenes, Aristarc de Samotràcia, Apollòni de Ròdas o Aristofanes de Bizanci. Se pòt parlar, per exemple, dels Setanta, un grop d'erudits sortits del corrent filosofic del meteis nom, que traduguèron l'Ancian Testament. La legenda dels Setanta dich que sièis representants de cada tribú josieva se barrèron dins l'illa de Faros per acabar aquela traduccion. Èran, alara, 72 rabins, qu'aurián fach la traduccion en 72 jorns.

Destruccions de la bibliotèca

En 47 AbC, las tropas de Juli Cesar incendièron la flòta d'Alexàndria. Lo fuèc se seriá propagat al cai e auriá destruït una partida de la bibliotèca. En 292, un edicte de Dioclecian manèt a la destruccion dels libres d'alquimia. De nòu bastida, la bibliotèca tornèt èsser destruïda en 391, e tanben en 642 e en 645, per l'emir Amr Ibn al-As, esperit religiós rigide, que considerava que se los libres èran en acòrdi amb l'Alcoran èran superflús, e que se lo contradisián, èran pernicioses. Mas, aquela istòria es mesa en dubte e s'atribuís a la propaganda antiislamica. Cossí que siá, lo contingut de la bibliotèca desapareguèt en aquela epòca.

Lo fach que fòrça escrichs d'Aristòtel sián arribats fins a nosautres suggerís, en tot cas, que se i aguèt d'òrdres de destruccion, i aguèt de voluntaris que salvèron d'amagat aquela partida dels documents. Aquels voluntaris devián aver drech a la neutralitat benvolenta de las tropas d'ocupacion, se n'èran pas partits. La tradicion explica, de fach, que los tèxtes d'Aristòtel escapèron en partida a la destruccion (e que la destruccion pel fuòc dins los centenars de caudièras dels banhs d'Alexandria se perlonguèt de meses).

La bibliotèca actuala: Bibliotheca Alexandrina

Bibliotheca Alexandrina, faciada amb escrituras divèrsas

Interior de la bibliotèca modèrna

Dins l'encastre d'un projècte comun de l'UNESCO e de l'Egipte, la bibliotèca del mond mediterranèu foguèt bastida sus las roïnas de l'ancian edifici Ptolemaïc. Deuriá poder aculhir prèp de 5 000 000 volums.

Après que lo president Hosni Mubarak pausèt la primièra peira de l'edifici, lo 26 de junh de 1988, foguèt convocat un concors mondial en setembre del meteis an per permetre als Estats del mond que proposessin projectes. I participèron 400 arquitèctes de mai de 77 païses. Lo jurat causiguèt entre los mai grands arquitèctes e bibliotecaris d'Alemanha, Soïssa, Itàlia, França, Anglatèrra, los Estats Units d'America, Mexic, Japon, Índia e Egipte. Lo ganhant del primièr prèmi, de 600 000 dolars, foguèt l'estudi de l'arquitècte norvegian Snohetta. L'entrepresa Snohetta/Hamza signèt lo contracte relatiu a la concepcion e a la supervision de l'execucion del projècte en octobre de 1993.

Pauc de temps après de l'obertura al public, la novèla Bibliotheca Alexandrina foguèt inaugurada pel president de la Republica Araba d'Egipte lo 16 d'octobre de 2002.

D'una belesa arquitectonica atrasenta e d'una foncionalitat optimala, l'edifici, situat a la vòra de la mar, a la forma d'un long cilindre de 160 mètres de diamètre, talhat de biais. De l'exterior es un imens semicercle que s'auça de tèrra, omenatge a Ra, lo dieu Solelh. L'inclinason del plafon permet als nivèls superiors de la bibliotèca de beneficiar de la lutz naturala e de mermar los efièchs de las ombras. Mai prigondament, los arquitèctes concebèron pas la bibliotèca, estrictament, coma un simbòl solar, mas reconeisson que pretendon que siá un imatge del dardalh e d'obertura e pas un luòc tancat o reservat. Vista d'en dessús, efectivament, la seuna forma circulara remembra l'imatge del solelh (los ieroglifs lo representan generalament coma un simple disc). Aquel simbolisme solar s'accentua encara mai per la volontat de se ligar amb la saviessa de la bibliotèca antica e de contribuir a la compreneson entre los pòbles e la construccion de la patz. Es aquela idèa que s'exprima per las parets: son gravadas totas las escrituras conegudas del mond, dempuèi l'araba a la chinesa, passant pels caracters cirillics, ebrieus, latins... La nòva Bibliotheca Alexandrina se presenta atal coma lo nòu temple del saber universal, e lo darrièr grand monument de l'èra novirtuala.