Acòrdi economic e comercial global

L'acòrdi economic e comercial global (AECG) o Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA), es lo tractat establit entre lo Canadà d'un costat, e l'Union Europèa (e sos 28 Estats membres amb lo Reialme Unit) d'autre costat, que las negociacions comencèron lo 18 d'octobe de 2013 e que foguèt signat lo 30 d'octobre de 2016 pel Primièr ministre canadian, Justin Trudeau, e lo president del Conselh europèu Donald Tusk.

Abans sa realizacion, «lo tèxte de l'ententa deu èsser ratificat pels parlaments canadians e aqueles dels vint e uèit Estats de l'Union europèa». Pasemens, una clausula prevei tanben en cas de rebut per un dels parlaments, l'acòrdi s'aplica provisoriament pendent tres annadas.

Un nombre de dispositions sul drech d'autor son identics au controversiat acòrdi comercial anticòntrafaiçon, que foguèt rebutat pel Parlament europèa, a que preocupèt los promotors de la libertat sus Internet e de las libertats civilas.

Per Jean Charest, lo fondator d'aquel acòrdi, aquel acòrdi es la «granda pòrta de dintrada per las Americas», e tanben una «via de passatge per las entrepresas que vòlon investir al Canadà tot en avent un accès a l'Euròpa».

L'acòrdi de liure escambi cercariá a aumentar de 25 % los escambis commercials dels bens e servicis entre las doas partidas.

Istòria

Pendent la cima entre l'UE e lo Canadà del 18 de març de 2004, los responsables politics d'ambedos costats de lançar de negociacions sus un acòrdi nomenat Acòrdi visant a refortir lo comèrci e l'investiment (ARCI) - TIEA per Trade and Investment Enhancement Agreement en anglais. Aquel acòrdi volgava a tractar de domènis cama la possibilitat del comèrcu e de l'investiment, la concurréncia, la reconeissença mutuala de las qualificacions professionalas, los servicis financièrs, lo comèrci electronic, l'admission temporària, las pichonas e mejanas entrepresas, lo desvelopament sostemable, e lo partatge de la sciéncia e la tecnologia. En mai de baissar las baranhas, l'ARCI-TIEA deviá provocar l'interés dels Canadians e dels Europèus per lors mercats respectius. Las negociacions sus l'ARCI-TIEA contunhèron fins a 2006, quand le Canadà e l'UE decidisson de las arrestar.

Las negociacions per l'AECG comencèron pauc après la publicacion en octobre de 2008 de l'estudi conjunta Assessing the Costs and Benefits of a Closer EU-Canada Economic Partnership, seguida ensems per la Comission Europèa e lo govèrn del Canadà. Lo lançament de las negociacions foguèron anonciat oficialament lo 6 de mai de 2009 a la cima amassant las doas partidas a Praga. Aquel acòrdi, mai ambiciós que l'ARCI-TIEA, a una portada mai larga. A la demanda de l'Union europèa, las dètz províncias canadianas coma los tres territòris federals d'aquel país foguèron invitats a prene partida activament a las negociacions. Fin alara, jamai una província o un territòri federal de Canadà aviá pas jamai participat a de negociacions avent per subjècte un traitat internacional.

Lo 26 de setembre de 2014, lo govèrn de Canadà e lo president del Conselh europèu, Herman Van Rompuy accompanhat del president de la Commission europèa, José Manuel Barroso, oficialament desvelèt lo contengut de l'AECG, pendent la cima d'Ottawa e anoncièt la concluson de las negociacions. L'acòrdi deu encara se traduire en 23 lengas e retòcar juridicament abans d'èsser signat puèi ratificat.

Lo Reialme Unit superpausèt lo calendièr de l'Acòrdi economic e comercial global, e aquel que, dins l'encastre de las relacions entre lo Reialme Unit e l'Union europèa, envisatge l'ipotèsi d'una retirada del Reialme Unit de l'Union europèa. La realizacion d'aquel tractat èra prevista pels primièrs meses de 2017. Los Britanics aurián degut par exemple confortat l'Alemanha e la França al subjècte del mecanisme de reglament dels desacòrdis entre investissors e Estats. Lo govèrn de Canadà anoncièt qu'a son vejaire, l'ipotèsi del Brexit cambiariá pas a l'acòrdi ligant lo Canadà a l'Euròpa. A la seguida del vòte en favor del Brexit, la politica comerciala europèa es criticada per son manca de transparéncia e l'abséncia de contraròtle democratic.

Per que l'acòrdi dintre en vigor, l'ensemble de las assembladas legislativas regionalas, comunautàrias e federalas de Belgica devon lo ratificar, procediment pròpri al país. Lo 27 d'abril de 2016, lo Parlament de Valonia anóncia son rebut d'o fare. Lo 17 d'octobre de 2017, aquela meteissa assemblada encara s'opausèt a l'AECG. Lo govèrn federal belga fin finala aprovèt lo tractat lo 28 d'octobre de 2016, après que lo Parlament valon obtenguèt de clarificacions al respècte de disposicions relativas a la clausula de salvagarda pels produchs agricòls e al mecanisme de reglament dels desacòrdis entre investissors e Estats. Foguèt signat lo 30 d'octobre a Brussèlas en preséncia del Primièr ministre del Canadà Justin Trudeau e del president del Conselh europèu Donald Tusk.

L'acòrdi foguèt vota e adoptat lo 15 febrièr de 2017 al Parlament europèu e deu èsser ratificat per diferents parlaments nacionals.

Contengut de l'acòrdi

Lo tèxte de l'acòrdi fa 2 344 paginas.

Suppression dels drechs de doanas e excepcions

L'AECG implica la suppression dels drechs de doana per gaireben totes los produchs, es a dire près de 98 % dels drechs de doanas entre las doas regions. Atal, los drechs de doana suls produchs forestièrs passaràn en mejana de 1,2 % (amb un maxim de 10 %) a 0 %, e aqueles suls produchs quimics e de plastic en mejana de 4,9 % (amb un maxim de 6,5 %) a 0 %.Suprimiguèt tanben de drechs de doanas suls produchs manufacturats que son en mejana entre 1,8 % e de 3,3 % segon lo sector mas que son al maxim sus unes produchs de 22 %. De meteis, suprimís los drechs de doanas suls produchs minièrs e metallics coma aqueles sus l'alumini e sos derivats qu'èran de 6,3 %, sul nickèl e sos derivats qu'èran de 3,3 % o encara sul coire, lo zinc, le plomb e l'estam e lor derivats qu'èran de 3,1 % en mejana.

Per unes produchs l'eliminacion dels drechs de doanas es pauc a pauc sus 3, 5 o 7 ans, aquó concernís per exemple lo sector automobil, de produchs de la mar e de produchs agricòls. Pasmens, quitament dins aquelas categorias una larga majoritat dels produchs veson los drech de doana èsser suprimits sul còp, amb per exemple de drechs de doanas suls produchs de la mar que podavan anar fins a 20 %, o encara pels produchs agricòls dels drechs de doanas europèus de 12 % sus las cerièras, de 9 % sus las pomas, de 17 % suls Oxycoccos (cramberies). De produchs agricòls veson la suppression de drechs de doanas variables coma lo blat dur qu'aviá de drechs de doanas compreses entre 190 dolars/tona e zèro segon la situacion del mercat, o lo blat comun amb de drech de doana maxim de 122 dolars per tona, l'avena amb de drechs de doana fixes de 89 euros/tona, l'òrdi e lo segal amb de drechs de doaona fixes de 93 èuros per tona, o encara la noiritura pels cats e cans qu'avián de drech de doanas maxim de 1 218 dolars per tona segon lor natura exacta.

Las viandas de polalhas e los uòus son exclusits de l'accòrdi dins ambedos senses, e las viandas bovinas e porcinas dins lo sens anant del Canadà cap a l'UE. De contingents d'accès levat de drechs son pasmens introdusits de biais progressiu sus 3, 5 o 7 ans. Atal, los quotas de viandas bovinas passaràn de 4162 a 45840 tonas per an, alara que los quotas de viandas porcinas passaràn de 5549 a 75000 tonas per an. En mai, los produchs lachièrs al partir l'Union europèa son exclusits. Encara aquí, un contingent tarifari, s'apodent a aquel jo existissent, es pasmens introdusit. Atal, la quantitat de formatge europèt levat de drech de doana sul mercat canadian passerà de 13471 a 31971 tonas. Lo tractat obliga lo Canadà de reconeisser 145 apellacions d'originas contrarotladas europèas non viticòlas suls 1 500 que compta l'Union europèa (lo Canadà reconessiá ja gaireben totes las AOC viticòlas). Los produchs agricòls o alimentaris non confòrmes a la règlas de l'UE coma los buòus amb ormònas o del polet al clòr son exclusits de l'acòrdi, coma los OGM que son pas aprovats per l'UE.

Autres aspècte

Lo tractat ten d'autres aspèctes amb per subjècte:

• lo comèrci dels servicis;
• l'armonizacion de las nòrmas actualas e futuras, amb la reconeissença de las nòrmas europèas per exportar al Canadà ;
• la dubertura dels mercats publics, per exemple al Canadà ont 30 % dels mercats publics serán dubèrts contra sonquet 10 % ara, alara que los mercats publics europèus deurián èsser dubert pas per la entrepresas canadianas que 90 % dels mercats publics son ja dubèrts abans aquel acòrdi;
• de disposicions sul drech d'autor, per exemple lo drech de la proprietat industriala suls medicaments al Canadà serán perlongats pendent dos ans ;
• un mecanisme de reglament dels desacòrdis entre investissors e Estats ;
• un aspècte sul desvelopament sostenable, l'environament e lo drech del trabalh. De reconeissenças de qualificacions e dels diplòmas son tanben inclusidas e racionalizadas dins lo tractat.

Controvèrsia

Posicionaments contra l'accòrdi

L'acòrdi es criticat qu'induiriá una industrializacion de la filièra agroalimentària, per exemple bovina. De criticas estiman tanben que seriá en favor de grandas industrias e desfavorable als obrièrs e a las professions independantas.

Bannière de soutien à la contestation de l'accord commercial sur la façade du Parlement de Wallonie à Namur le 19 octobre 2016.

Segon los opausants, una importanta partida de l'acòrdi pòrta sus una aplicacion mai estricta de la propriatat intellectuala, per exemple la responsabilitat legala dels fornisseires d'accès a Internet, un bandiment de las tecnologias que pòdon èsser utilizadas per contornar los drechs d'autors, e d'autras disposicions similàrias a ACTA, DMCA, PIPA, e SOPA.

Lo mecanisme de proteccion dels investiments (tanben conegut jol nom de clausula ISDS o RDIE) es tanben font de preoccupacions. L'opinion alemanda es sensibla a aqueles subjècte a causa d'un planh de l'Estat alemand contra la societat suedesa Vattenfall; aquela societat, qu'expleita doas centralas nuclearas en Alemanha, demanda compensacion a la seguida de la decision del govèrn alemand en 2012 d'abandonar aquela font d'energia. D'autras entrepresas faguèron de denóncias contre l'Alemanha per la metaissa rason.

Manifestants debans lo parlament Europèu lo 15 de febrièr de 2017

Per evitar que los arenjaments aparen las entrepresas e investisseires de l'expropriacion indirècte par un Estat permetan a las entrepresas de s'opausar a la promulgacion de mesuras de proteccion de la santat, de la seguretat o de l'environament, l'acòrdi menciona de biais explicit que las mesuras dintrant dins aquelas categorias son pas consideradas coma d'expropriacions indirèctas se son pas discriminatòrias ni «manifèstament excessivas al respècte de l'objectiu volgut». Greenpeace considèra qu'aquela proteccion es insufisenta que tocarà sempre als tribunals de decidir se una mesura es manifestament excessiva.

Lo 29 de febrièr de 2016, la Commission europèa fa public un tèxte modificant la clausula suls tribunals arbitrals privats dins un sistèma de Cort sus l'investiment (ICS) que los tres membres (un europèu, un canadian, un tèrç) son causits dins un grop de 15 personas (cinc canadians, cinc europèus e cinc terces). Segon ATTAC, aquela novèla vesion corrigís pas los problèmas introdusits pel mecanisme de reglament dels desacòrdis entre investisseires e Estats que perennizariá e institucionalizariá l'arbitratge «investisseires contra Estat» per l'AECG e los acòrdis multilaterals negociats per l'Union europèa, mejans la creacion d'una cort multilaterala sus l'investiment.

Fòrça personalitats civilas e politicas de la societat francesa, que sián d'esquèrra e de drecha, son contra aquel accòrdi, Nicolas Hulot, José Bové, Jean-Luc Mélenchon, e lo Front nacional.

Per l'economista Didier Dufau, l'AECG seguís lo meteis procediment « mai o mens opac » que fòrça tèxtes europèus que lo contengut es desconegur del public e de la mai granda partida dels òmes politics. Amb l'AECG coma amb lo partenariat transatlantic de comèrci e d'investiment, mai grands grops subretot anglosaxons e subretot americans poiràn «per d'arbitrages extranationals, véncer fòra dels parlaments de la legislacions vistas coma d'obstacles a lor espandiment». Per Dufau, aqueles accòrdis plaçan pas dins lo simple encastre del liure escambi, mas «dins l'interdiccion de legiferar dins d'esfèras ont la legislacion nationala pòt èsser consideradas coma absoludament legitima».

Posicionaments per l'acòrdi

Fàcia a l'oposicion als acòrdis amb lo Canadà e los Estats Units, d'autras personalitats respondon a lors acusacions sul contengut dels acòrdis e de las negociacions.

Atal, Corentin de Salle, especialista de la teoria del drech e director scientific del Centre Jean Gol, lo centre d'estudi del Movement reformator, partit politic belga francofòn, adòpta una vision positiva d'aquel acòrdi e dels accòrdis amb los dos païses mai al nòrd d'America en general. Segon el, lo desvelopament del comèrci «sempre coïncidiguèt amb […] la civilizacion e lo progrès » alara que lo contrari coïncidiriá amb « la violéncia, la guèrra e la reculada economica, sociala e culturala». Mai particularament, punta una «campanha de desinformacion orqueestrada pels oposants als tractats transatlantics».

L'autre punt de l'acòrdi fasent l'objècte de criticas son los tribunals arbitrals que, segon los oposants, permetrián a las entrepresas d'atacar las legislacions anant a l'encontra de lors intereses çò que provocavan l'abaissament del nivèl de las nòrmas sanitàrias, del trabalh, environamentalas, eca. Sus aquel punt, remembra que los tractats internacionals inclusisson gaireben sempre per aquel tipe de jurisdiccions arbitralas per reglar los desacòrdis entre las partidas e qu'aquel sistèma es ancian. Dins lo cas de l'AECG, estima que lo sistèma de proteccion dels investiments seriá tant mai independent qu'es eissit del sistèma judiciari public e prevei la nominacion de jutges qualificats pels poders publics e una procedura d'apellacion. Afirma qu'aqueles tribunals pòdon pas interferir amb las legislacions e jurisdiccions nacionalas que las jurisdiccions demòran sobeiranas. La « declaracion conjonta d'interpretacion » signada pendent de l'estiu de 2016 confirma que lo mecanisme de reglament dels diferends adoptat dins l'encastre de l'AECG «limita la possibilitat pels investisseires privats de contestar las jurisdiccions nacionalas relativas a l'environament e a d'autres subjèctes».

Corentin de Salle afirma que l'acòrdi amb lo Canadà permetriá de rendar unes 12 miliards d'èuros per an a l'UE (aquel chifre correspond a l'estimacion figurant dins l'estudi conjonta publicada per l'UE e lo Canadà e representa 0,08 % del PIB de l'Union).

Lo deputat europèu Louis Michel soslinha lo ròtle geopolitic de l'acòrdi. En efièch, segon el, permetriá de concurrenciar las autras grandas poténcias economicas e evitar qu'imposon lors nòrmas. Segon el «lo CETA es pas aquí per destruire las nòstras valors mas per las assolidar per fixar las nòrmas mondialas puslèu que de seguir aquelas fixadas per d'autres», coma la China e l'Índia.

Fonts

Bibliografia

• [1]
•  [2]. 
•  [3]. 

Institucions

•  [4]. estudi. 

Articles de premsa

• de Salle, « Libéralisons le commerce transatlantique », La Libre,‎ (legir en linha)
• Le Canard enchaîné, « Ma cabale au Canada », Le Canard enchaîné, vol. 100, n^o 4987,‎ 25 mai 2016, p. 5 (ISSN 0008-5405)
• Fafard e Leblond, « L'Accord économique et commercial global entre le Canada et l'Union européenne : Défis pour le fédéralisme canadien », L'Actualité fédérale, vol. 3, n^o 1,‎ genièr 2012 (legir en linha)
• Ducourtieux, « L'accord de libre-échange entre l'UE et le Canada suscite des réserves », Le Monde,‎ 25 setembre 2014 (legir en linha)
• Makhoul-Yatim, « Traité de libre-échange Ceta : bras de fer entre le Canada et la Wallonie », France 24,‎ 19 octobre 2016

Divèrs

• Moody, « ACTA's Back: European Commission Trying To Sneak In Worst Parts Using Canada-EU Trade Agreement As A Trojan Horse », techdirt.com,‎ 9 juillet 2012 (legir en linha)
• Radio-Canada, « Brexit : quel avenir pour l'accord de libre-échange Canada-UE? », Radio-Canada,‎ (legir en linha)

Complements

Ligams extèrnes

• Texte de l'AECG consolidé (en français), sul site Affaires mondiales Canada.
• Tèxte de l'AECG consolidat (dins las 23 lengas de l'UE), sul site de la Commission europèa.
• Négociations de libre-échange Canada - Union européenne : une limite à la gouvernance souveraine en matière de brevets pharmaceutiques ?, Revista de drech de l'Universitat de Sherbrooke.