Sègle XII abC

../.. | sègle XIV abC | sègle XIII abC | sègle XII abC | sègle XI abC | sègle X abC | ../..

Istòria

Esquèma generau dei migracions dei Pòbles de la Mar

Article detalhat: Pòbles de la Mar.

v. 1230-1190 : perseguida de la crisi entraïnada per leis invasions dei Pòbles de la Mar en Mediterranèa Orientala (→ 1230 avC). Après la destruccion dau Reiaume Itita, capitèron de destrurre plusors vilas de Siria e de Palestina (Ugarit...). Pasmens, foguèron vencuts per lo faraon Ramsès III. Obligats de se retirar, s'installèron dins la region onte fondèron plusors reaiumes.
Sègle XII : en Mesopotamia, arribada de plusors pòbles nomadas qu'assaièron de s'installar dins la region. Lei pus poderós èran leis Aramèus qu'anavan marcar prefondament la region durant lei sègles XII e XI avC en i fondant divèrsei principats. Aquò afebliguèt leis Assirians permetent ai Cassitas de rendre son independéncia a Babilònia e ais Elamitas de tornar menar d'incursions en Mesopotamia.
Sègle XII : en Fenicia, lei ciutats-estats localas capitèron de resistir ais incursions aramèas.
v. 1193 : en Assiria, mòrt dau rèi Enlil-kudurri-usur. Aquò marquèt la fin de la IV^a dinastia assiriana car lo tròne foguèt usurpat per Ninurta-apil-Ekur que fondèt la V^a dinastia assiriana.
1154 : fondacion de la segonda dinastia d'Isin per Marduk-kabit-ahheshu (1554-1541 avC). La vila venguèt tornarmai lo centre d'un poder politic e militar fòrt, capable de resistir tant ais Aramèus qu'ais Elamitas.
v. 1153 : fin de la dinastia cassita de Babilònia après una violenta incursion elamita que capitèt de conquistar la vila (amb l'ajuda deis Assirians). Aquela darriera foguèt pilhada e leis estatuas de Marduk e de divèrsei divinitats foguèron capturadas per lei venceires (→ 1127 avC).
1133-1116 : rèine dau rèi assirian Assurresh-Ishi I^èr. Assaièt sensa succès de protegir sei frontieras còntra leis incursions aramèas. Vèrs 1130 avC, foguèt tanben grèvament menaçat per una ataca elamita mai sa populacion ataquèt lei linhas d'avitalhament enemiga entraïnant sa retirada. Enfin, laissèt la segonda dinastia d'Isin restaurar un estat poderós en Babilònia.
v. 1115-1111 : menaçats per leis avançadas deis Aramèus, leis Assirians dau rèi Teglath-Phalasar I^èr (vèrs 1116-1077 avC) menèron una tiera d'ofensivas còntra lei diferents pòbles qu'èran a migrar vèrs Mesopotamia. Foguèron globalament batuts mai la violéncia de sa resisténcia li permetèt de mantenir son independéncia.
v. 1127-1105 : rèine de Nabuchodonosor I^èr d'Isin. Considerat coma un eròi per sei contemporanèus, capitèt de reconquistar definitivament leis estatuas de Marduk e dei dieus capturats per leis Elamitas en 1153 avC. Aquò li permetèt d'installar sa capitala a Babilònia que tornèt venir una poissança mesopotamiana de premier plan. Dins aquò, a la fin de son rèine, son estat foguèt fragilizat per leis incursions aramèas e deguèt laissar lei Caldèus s'installar a proximitat de Babilònia.

Sciéncias e tecnicas

v. 1200 : leis espasas de Creta – que foguèron probable lei premiereis espasas de bronze – agantèron la vila marchanda d'Ugarit en Orient Mejan. Aquò accelerèt sa difusion en Euròpa e vèrs l'èst.
Sègle XII avC : premiera mencion coneguda de la nocion d'acid dins lo Rasarnava (« Tractat dei preparacions metallicas » en occitan), un tractat d'alquimia indian dau sègle XII avC.

Decès

• Assur-dan I^èr, rèi assirian.
• Assurresh-Ishi I^èr, rèi assirian.
• Enlil-kudurri-usur, rèi assirian.
• Marduk-kabit-ahheshu, rèi d'Isin.
• Nabuchodonosor I^èr, rèi d'Isin e de Babilònia.
• Ninurta-apil-Ekur, rèi assirian.

Liames intèrnes

• Aramèus.
• Pòbles de la Mar.