Vinha dels Pirenèus

La cultura de la vinha dins los Pirenèus a l'Edat Mejana èra fòrça abitual e important. Fa solament cent ans que las vinhas èran la cultura principala dins fòrça endreches dels Pirenèus. Mas a la fin del sègle XIX e al començament del XX arribèt en Catalonha una malautiá nomenada filloxèra que faguèt desaparéisser granda part de las vinhas de Catalonha e tanben als Pirenèus. Ans mai tard s'empeutèron ceps amèricans als ceps autoctòns e permetèt erradicar la plaga, mas malgrat que se recuperèt a granda part del territòri catalan, als Pirenèus se recuperèron de paucas vinhas e amb lo temps se son acabats en perdent. Qualques comarcas coma l'Aut Urgèl optèron per l'entratge de vacas de lach.

Ne son de pròvas las terrassas que se tròban encara dins los vilatges urgellencs del Pont de Bar e Calvinyà, près de la Seu d'Urgèl, entre autras. El Pont de Bar Vell es un exemple del profechament de la tèrra amb lo cultiu de la vinha. Las siás terrassas pujavan dempuèi la ribièra del Segre fins als vilatges d'Aristot e Castellnou de Carcolze, encimbellats dins la montanha. Los bancals del Pont de Bar son, sens cap de sòrta de dobte, un interessantísim exemple de l'engenhariá populara aplicada a las activitats per la subsisténcia.

Al Pont de Bar se tròba tanben lo Musèu de la vinha e lo vin de montanha plaçat a l'ancian cortal de Cal Teixidoret, a la dintrada del nòu vilatge (reconstruit après los aigats de 1982). S'expausa naut tot aquò que fa referéncia a la cultura de la vinha, del temps qu'a l'estança de jos siás consacrat a l'elaboracion del vin.

La vinha a l'ora d'ara

A l'ora d'ara s'es estat en recuperant lo cultiu de la vinha dins los Pirenèus catalans per doas rasons: lo cambiament climatic e la pression urbanistica al litoral catalan an fach que los entrepreneires catalans del sector vitivinicola cerquen d'oportunitats al Pirenèu. Per la siá part l'Institut Catalan de la Vinha e lo Vin (Incavi) a començat un projècte per recuperar lo cultiu de de la vinha al Palhars Sobeiran a comptar de ceps autoctòns que se conservan encara dins la comarca e que foguèron plantats abans la filloxèra, sègle XIX.

Qualques bodegues catalan s'es prepausat desplaçar las siás produccions al Pirenèu. Una d'aquelas es las bodegues Torres (situadas a la Aut Penedés).

Bodegues de Tors a una plantació en plena produccion al Palhars Jusan en una finca relativament aprop d'una autra espleitacion vitivinícola, la de Bodegues Vila Corona. A Andòrra e a la Cerdanha se son començats a far de projèctes interessantes coma lo d'una plantació de vinha en una finca de Girul, a Meranges, situada a 1700 mètres de nautor. A Andòrra s'elabòran cada an unas 800 botelhas de vin etiquetat amb lo nom de "Cresta del Cèl" produsit a comptar d'una plantació situada a Nagol (Sant Julià de Lòria) a 1200 mètres de nautor.

A la municipalitat cerdana de Meranges, un grop de sòcis an plantat unes 300 ceps, a 1700 mètres de nautor, amb la fin de produsir de vin de gèl en çò qu'es la vinha pus nauta d'Euròpa.