Wikipèdia

Vaslav Nijinsky

Vaslav Fomitch Nijinski (en rus Вацлав Фомич Нижинский, Vaclav Fomič Nižinskij; en polonés Wacław Niżyński), nasquèt a Kiev le 12 de mars (juli.)/ 28 de febrièr (greg) de 1889[1] e mòrt lo 8 d'abril de 1950 a Londres, èra un dançaire e coregraf rus d'origina polonesa.

Nijinski es tanben l'autor d'un sistèma de notacion de la dança qu'inventèt pel seu usatge. mercé a de recercas d'especialistas, foguèt possible de tornar fidèlament unas de las seunas coregrafias, que L'Après-midi d'un faune e una partida de Le Sacre du printemps.

Biografia

modificar
 
Nijinski en dieu d'aura Vayou dins lo balet de Marius Petipa Le Talisman, vèrs 1910

Vaslav Nijinski es filh de dançaires poloneses Tomasz Niżyński (lo paire) e Eleonora Bereda (la maire), e lo fraire de la dançaira Bronislava Nijinska. A partir de 1900, Nijinski frequentèt l'acadèmia de dança emperiala de Sant Petersborg e se faguèt conéisser mercé a son excepcionala virtuositat e pels seus sauts. Revelat per l'impresari Sèrgi Diaghilev, eissit de la nauta borgesia de Sant Petersborg qu'encontrèt en 1908, e que ne foguèt amorós fins a 1913, es considerat coma lo mai grand dançaire de son epòca. Foguèt l'estela dels Balets russes e marquèt de son interpretacion las creacions de Schéhérazade, de Spectre de la rose, de Petrouchka e de L'Après-midi d'un faune.

Nijinski e los Balets russes

modificar

Diaghilev èra responsable de la causida de la tropa dels dançaires del teatre Mariinsky, per las representacions dels Balets russes a París, Londres e Montcarles. Intrèt en conflicte amb la direccion del Mariinsky quand volguèt engatjar Nijinski per la virada. En efècte, aprèp l'escandal provoca par la mesa en scèna de Diaghilev pel balet Giselle, que Nijinski dancèt devant los Romanovs sans portar las cauças obligatòrias a l’epòca dans son interpretacion del personatge d'Albrecht (amb Tamara Karsavina per Giselle), Nijinski foguèt licenciat sul còp, son justacòrs cort e son malhòt motlant considerats coma indecents.

Los Balets russes coneguèron un grand succés a l'epòca, entre autre perque l’orientalisme èra fòrça al vam dins las socitats parisienca e londoniana. Lo talent de Diaghilev, las musicas e coregrafias modèrnes, amb de costumes trabalhats, e de decors de grand qualitat (Cocteau, Bakst, Benois e Picasso), donèron a la companhiá una dimension avantgardista e faguèron dels Balets russes una de las companhiás mai influentas del sègle XX. Diaghilev leu abandonèt lo repertòri classic per comandar de nòus bllets, creats amb de musicas de Debussy, Ravel, Strauss, o de Falla.

Nijinski dancèt per las primièras dels Balets russes seguents:

 
Stravinski e Nijinski (en costume de Pretrouchka)

Revolucion coregrafica e musicala

modificar
 
Léon Bakst: Nijinski dins L'Après-midi d'un faune

Nijinski faguèt una rompadura amb lo passat en 1912, amb L'Après-midi d'un faune, segon lo Prélude à l'après-midi d'un faune de Claude Debussy. Fòrç bon dançaire classic, reputat entre autres pels seus sauts magnifics, creèt aquela pèça amb un sol saut pichon, de desplaçaments laterals, còs trencat, sens reparis, dins un movement unic, sens tèmas ni accents macant lo temp. Pel primièr còp, Diaghilev confièt lo trabalh coregrafic al sol Nijinski, li balhant un supòrt total. L’abséncia d’experiéncia de Nijinski coma coregraf resonèt subrot quand calguèt transmètre d'idèas nòvas a l'ensems del balet, e pels movements particulars e innovators de L'Après-midi d'un faune, que son trocejats e plan diferents dels movements dels balets classics.

Per la primièra de L'Après-midi d'un faune, se faguèt grandas polemicas, a causa de la coregrafia revolucionária de Nijinski (un orgasme es evocat a la fin de la pèça), mas tanben de reaccions calculadas de Diaghilev suls sosentenduts sexuals. Lo critica Gaston Calmette escriguèt dins Le Figaro del 30 de mai de 1912: « Soi persuadit que totes los legeires del Figaro qu'èran ièr al Châtelet m’apròban se protèsti contra l’exibicion tròp especiala que se nos pretendava servir coma una produccion prigonda, perfumada d’art preciós e d’armoniosa poesia. Aqueles que nos parlan d’art e de poesia al subjècte d'aquel espectacle se trufan de nos. Es pas una eglòga graciosa nimai una produccion prigonda. Avèm agut un Faune inconvenent amb de vils movements de bestialitat erotica e de gèstes d'una impudor pesuca. »

Auguste Rodin contradich la posicion precedenta dins un article dins Le Matin : « Pas cap de ròtle montrèt un Nijinski tan extraordinari coma sa darrièra creacion de l'Après-midi d’un faune. Pas mai de salutacions, pas mai de sauts, sonque las actituds e los gèsts d’una animalitat miègconscienta… A la beutat de la frèsca e de l'estatuária anticas… Ges es pas pus sasissent que son lanç, fins al desnosament, s'espandís fácia contra tèrra, sul vèl fugissent que baisa e qu’estrenh amb la fervor d’una voluptat passionada. »

Aprèp que Diaghilev festejèt son succés inesperat amb lo Faune, demandèt a Stravinski, qu'aviá ja escrich la musica de Petrouchka e de L'Oiseau de feu, de compausar una pèça modèrna sul tème de la Russia preïstorica. Compausèt alara Le Sacre du printemps, que lo balet foguèt una òbra plan remarcable. Amb Le Sacre du printemps, Nijinski troceja las posicions classicas: los dançaires an los pés dintrats e los genolhs plegats. Lo modèrne s'impausa en plana tradicion del balet rus.

La coregrafia de Nijinski per Le Sacre du printemps surprenguèt lo public parisenc al Teatre dels Champs-Élysées fins a que, pendent la primièra representacion, un fòrt baralh s'ausiguèt, acompanhat de crits e de disputas[2]. La pèça podava contunhar pas qu'aprèp l’intervencion de la policia.

Las reaccions del public creèron un tal escandal que los dançaires podavan pas mai seguir la musica d'Stravinski e devian se fisar a las instruccions que Nijinski lor balahva dempuèi las colissas.

Stravinski descriguèt la representacion dins sa biografia: « quitèri la sala a las primièras mesuras del preludi, que sulcòp provoquèt de rires e de trufariás. Ne foguèt revoltat. Aquelas manifestacions, d'en primièr isoladas, venguèron leu generalas e, provocant d'autre costat de contramanifestacions, se transformèron leu leu en un rambalh espantós. »

Lo compositor demorèt pro critica vesent lo trabalh coregrafic de Nijinski e escriguèt dins sas cronicas: « L'impression generala qu'aguèt alara, e que me demòri fins ara d'aquela coregrafia, es l'inconsciéncia que foguèt facha per Nijinski. S'i vei tan son incapacitat a assimilar e a s'apropriar las idèas revolucionárias que constituava lo credo de Diaghilev e que li foguèron obstinament e laboriosament inculcadas per aquel. Se destria dins aquela coregrafia pas qu'un fòrt penible esfòrç sens resultar pusleu qu'una realizacion plastica simple e naturala venent dels comandaments de la musica »

Sol Diaghilev mesura lo trionfe qu’aviá alara emportat, plan conscient qu’una tala reaccion del public focalizará sus la tropa tota l’atencion de la societat parisienca. Stravinski se reconcilièt sonque d'ans mai tard amb sa pèça e lo public.

Destitucion e retorn de Nijinski dins los Balets russes

modificar

Pendent una virada en America del Sud en 1913, que Diaghilev, patissent fòrça mal de mar, podèt pas anar, Nijinski s'enamorèt de la dançaire ongresa Romola de Pulszky e l’esposèt lo meteis an. Dins un vam de jalosia, Diaghilev, que demorèt tustat legissent lo telegrama anonciant lo mariadatge, detituèt Nijinski sens preavis[3].

Pendent la Primièra Guèrra Mondiala, Nijinski, coma ciutadan rus, foguèt prisonièr en Ongria. En 1916 Diaghilev li prepausèt un nòu ròtle a Nijinski. Pendent la virada dels Balets russes en America del Nòrd pendent l’an 1916, Nijinski podèt crear una coregrafia per la particion de Richard Strauss Till l'Espiègle. Pendent la virada, los signes de la malautiá mentala de Nijinski venguèron mai en mai evidents. Patigava entre autres d'allucinacions, e acabèt per èsser tocat par una forma d'esquizofrenia.

Vesiá en Diaghilev, que jamai pus encontrèt en bona santat, son pièger enemic. Pasmens, lo Till l'Espiègle de Nijinski se poguèt acabar e foguèt representat pel primièr còp a Nòva York. Pendent la virada, la tropa anèt tanben a Los Angeles, ont Nijinski encontra Charlie Chaplin. Aquela rencontra inspirèt l’actor, subretot pel seu filme Sunnyside[4].

En 1919 tombèt dins una folia megalomana e mistica ne perdent la totalitat dels seus mejans. Se retirèt en Soïssa dins un asili e moriguèt dins una clinica a Londres lo 8 d'abril de 1950. En 1953 son còs foguèt enterrat al cementèri de Montmartre a París.

Òbras coregraficas

modificar


Galariá

modificar

Notas e referéncias

modificar
  1. ↑ Un certificat de naissénça desliurat a Varsòvia (ont foguèt batejat) indica lo 17 de decembre de 1889, d'autres fonts lo 12 de març de 1888, d'autras encora lo 15 de febrièr de 1890. Pr'amor, foguèt lo 12 de març de 1989 que foguèt celebrat lo centenar de sa naissénça
  2. ↑ (fr)Lire en ligne
  3. ↑ Recebut pels darrièrs espectacles donats amb los Balets russes en America del Sud, sul site de la Library of Congress
  4. ↑ en linha

Bibliografia

modificar
  • (fr) Vaslav Nijinski, Cahiers, Actes Sud
Principalas biografias de Nijinski
  • (en) Richard Buckle, Nijinsky, London, Phoenix Giant, 1998.
  • (fr) Guillaume de Sardes, Nijinsky, sa vie, son geste, sa pensée, París, Hermann, 2006.
  • Romola Nijinski, Nijinski, 1934.
  • (en) Anatole Bourman, Tragedy of Nijinsky, Greenwood Press, 1936.
  • (fr) Peter Oswald, Vaslav Nijinski, un saut dans la folie, Passage des Marais, 1993.
  • (fr) Françoise Reiss, La Vie de Nijinsky, éditions d'Histoire de l'art, 1957.
  • (fr) Catalòg de l’exposicion Nijinsky (1889-1950) al Musèu d'Orsay (23 d'octobre de 2000 - 18 de febrièr de 2001).

Ligams extèrnes

modificar
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Vaslav_Nijinsky&oldid=2348251 »