Tupandactylus
Eth Tupandactylus siguec un petrosaures dera familha des Tapejaridae descubert en Brasil qu'auia ua cresta plan originala.
| Règne | Animalia |
|---|---|
| Classa | Sauropsida |
| Sosclassa | Diapsida |
| Infraclassa | Archosauromorpha |
| Òrdre | Pterosauria |
| Sosòrdre | Pterodactyloidea |
| Familha | Tapejaridae |
| Sosfamilha | Tapejarinae |
Espècias de reng inferior
- T. imperator (Campos & Kellner, 1997) [au départ Tapejara] (type)
- T. navigans (Frey, Martill & Buchy, 2003) [au départ Tapejara]
Tupandactylus (det de Tupan, nom deth diu Tupi deth tron ) ei un genre de Pterosaure dera familha des Tapejaridae deth Cretacèu inferior dera formason Crato, en eth Brasil. Ei arremarcable era sua grana cresta, hèta parciauments d'auassi e de teishit mòfle. Eth genre Tupandactylus a dus espècies qu'an crestes de tamanh e de forma disparièra que podien éster útils tà avisar es sòn congenres, un pauc coma hènt es tucans damb eth sòn bec colorejat es uns damb es autes.
Es crestes de Tupandantylus son dus espandiments semicirculars dejós deth mòrre coma ei eth cas dera espècie tipe Tupandactylus imperator, un uas ponchut que s'esten darrèra deth cap. Ua dusaua espècie, Tupandactylus navigans, a pas de poncha e sa cresta ei plan mès vertical. Despulhes de teishit mòfle mos mostren tamben qu'aguestes crestes d'uassi èren mès longues per ua bastida mès grana hèta d'ua sostancia analòga ara keratina.
Era cresta de Tupandactylus navigans formaua atau un tipe de vela que's quilhava drecha desus dera sua testa.
Descripcion modificar
Tupandactylus imperator ei conegut per quate crans gaireben complets. Eth sòn olotipe ei MCT 1622-R, un cran e un troç de maissa inferior descurberts ena formason de Crato e datats es es limits der Aptian-Albian ena fin deth Cretacèu inferior hè 112 milions d'ans (1).
Tamben s'a pensat qu'ère eth genre Tapejara (2) mès es recerques mès recents arremerquen qu'auia d'auer un genre propi. Eth sòn cran a pas de dents e a ua cresta sagital prominent e sonque era bas ei d'ua: davant d'aguesta cresta se trapa ua gran barra hèta d'uas orientada entàra naut e darrèra e ua longa poncha projectada entàra darrèr.
Eth mès important dera cresta ère hèt de teishit mòfle analòg ara keratina e sostengut per dus agulhes d'uas (3). Un aute cran, descrit en 2011, er individú CPCA 3590, a ua maissa inferior mès completa, que mostra coma ére Tapejara, Tupandactylus imperator auiaua gran quilha asimetrica dejós d'aguesta.
Quauques individús de Tupandactylus an encara despulhes d'un bec de keratina ena estremitat des maises. Aguest bec sonque arribava sus era part quilhada dera maissa inferior pr'amor qu'un individú tamben a conservat pyvnofibres (filaments que semblen pels) darrèr des maises (4).
Classament modificar
Des de 2006 quauques recercaires damb Kellner e Campos descurbigueren qu'es tres espècies tradicionauments deth genre Tapejara ( Tapejara wellnhofferi , Tapejara imperator e Tapejara navigans ) èren, de hèt, disparièrs anatomicaments e pera sua relacion damb d'autes pterosaures dera familha des Tapejaridae e que s'auia de crear un nau genre,
Mentres, era manèra de desseparar eth genre ancian causéc ua discussion. Kellner e Campos didíen que sonque Tapejara imperator auia d'auer un nau nom e se creèc eth genre Tupandactylus (3).
Un autes estudi, publicat en 2007 per Unwin e Martill mostrèc que Tapejara navigans, auans deth genre Tapejara ère de hèt eth mès proche a Tapejara imperator, e qu'apertenhia damb eth a un genre disparièr. En 2007 dempús d'un simposium en aunor deth famos especialista de pterosaures Peter Welnhoffer, Urwin e Martill anonciaren eth nom deth nau genre, Ingridia, pera hemna de Wellnhoffer, Ingrid. Mès quan publicaren eth nom que hicaven en eth genre Ingridia (5).
Er article d'Unwin e Martill ne siguec pas publicat enquia mesi dempús deth de Kellner e Campos. Pr'açò e coma es dus grops utilizen imperator coma espècie tipe Ingridia ei considerada coma un sinonim mès recent de Tupandactylus (6).
En 2011 Tupandactylus navigans siguec oficiauments reclassat laguens deth genre Tupandactylus en un estudi que confermava es conclusions d'Unwin e Martill de 2007.
Cultura Popular modificar
Tupandactylus navigans (aperat en aquera epoca Tapejara) apareishéc ena serie dera BBC Walking with Dinosaurs e a sigut descrit en ua ipotetica sason de reproduccion en eth Brasil. Tupandactylus navigans a sigut descrit oficiauments en 2003.
Notes e referències modificar
- (en) Martill, D.M., Bechly, G. and Loveridge, R.F. (2007). The Crato fossil beds of Brazil: window into an ancient world. Cambridge University Press. ISBN 0521858674, 9780521858670
- (en) D.A. Campos, « », Anais da Academia Brasileira Ciências, vol. 69, no 1, 1997, p. 83–87
- a et b (en) A.W.A. Kellner, « », Boletim do Museu Nacional, vol. 75, 2007, p. 1–14
- a et b (en) Pinheiro, F.L., Fortier, D.C., Schultz, C.L., De Andrade, J.A.F.G. and Bantim, R.A.M. (in press). "New information onTupandactylus imperator, with comments on the relationships of Tapejaridae (Pterosauria)." Acta Palaeontologica Polonica, in press, available online 03 Jan 2011. DOI:10.4202/app.2010.0057 [archive]
- (en) Unwin, D. M. and Martill, D. M. (2007). "Pterosaurs of the Crato Formation." In Martill, D. M., Bechly, G. and Loveridge, R. F. (eds),The Crato Fossil Beds of Brazil: Window into an Ancient World. Cambridge University Press (Cambridge), pp. 475-524.
- (en) Naish, D. (2008). "Crato Formation fossils and the new tapejarids." Weblog entry. Tetrapod Zoology. 18 January 2008. Accessed 31 January 2008 (https://web.archive.org/web/20080706033647/http://scienceblogs.com/tetrapodzoology/2008/01/crato_formation_tapejarids.php [archive]).