Trilogia marselhesa

La Trilogia marselhesa es un ensemble de tres òbras dramaticas en francés de l'escrivan e realizator provençau Marcèu Panhòl. Son Marius, Fanny e César. Lei doas premieras foguèron escrichas coma pèças de teatre adaptadas aprèa au cinema mentre que la tresena foguèt directament virada avans d'èstre adaptada au teatre.

Marcèu Panhòl

Pòrt Vièlh de Marselha

Marius

Foguèt escricha en 1927 e representada per lo premier còp en 1929 a París ambé Raimu entre d'autreis actors.

• Sinòpsi : L'accion se passa dins lo bar de Marius subre lo Pòrt Vièlh de Marselha. Fanny, la filha d'Onorina, a creissut ambé Cesar, lo fiu de Marius, e lei dos son amorós sensa se va dire. En mai d'aquò, Cesar pantaia de s'embarcar subre un vaissèu e de faire lo torn dau monde. Per lo provocar, Fanny fa mina de se voler maridar ambé Panisse, un ric comerçant amic de Marius e client dau bar. Furiós de l'entendre parlar ambé Fanny de sei projèctes de maridatge, Marius lo provòca en mostrant ansin son amor per ela. Panisse se planh a Marius e lei dos fan coma s'anèsson carpinhar avans de se reconciliar ; puei vèn a Onorina de dire a Marius qu'es desesperada perque Fanny se maridarà ambé Panisse se Cesar la vòu pas. Conscienta de la mediacion de sa maire, Fanny se'n va veire Cesar qu'acaba per confessar son maridatge mai explica tanben que se pòt pas maridar en causa de sa foliá de prendre la mar. Va fa pas immediatament perque una escasença de s'embarcar se pèrd au darrièr moment e lei dos calenhaires començan de se frequentar en pensant au maridatge mai sensa data establida lei dimècres quand Norina es as Ais. Fin finala Norina s'avisa de la situacion e, de paur de tornar conóisser la mesma situacion de sa sòrre Zoe que, desonorada per un calenhaire, venguèt filha de pauca reputacion, ordena a Fanny de se maridar lèu. Mai Fanny, en vesent que Marius a besonh de prendre la mar maugrat que siegue lèst a i renonciar per ela, li tòrna lo drech de va faire e mai l'ajuda.

• L'occitan dins Marius.

  

  Monument a la scena de la partida de cartas, Tolon

En mai de quauqueis interjeccions en occitan, i a aumens tres tiradas en occitan (dins la grafia aproximativa de Panhòl) :
III, 2 : Panisse : "Je ne joue pas avec un grec ; siau pas plus fadat que tu sas ! Fau pas me prendre per un autre. Siau Mèstre Panisse, e siás pas pron fin per m'agantar !" IV, 3 : Onorina : "Ma pichona cochada amb un òme, aqueu brigand de Marius, aqueu volur...". [...] Onorina : "Es un polit pòrc vòstre Marius ! Aqueu sale que veniá a l'ostau coma mon enfant... De tout sûr il l'a prise de force !"

En mai d'aquò la pèça menciona la carriera e lo monument vodats a Victor Gelu.

Fanny

• Sinòpsi : après que Marius aguesse laissat Marselha per faire son torn dau monde ambé l'expedicion scientifica, Cesar e Fanny rèstan sols ; Cesar, fachat perque a pas encara recebut ges de letra de son fiu, ensaja de faire coma se, nafrat, donava plus ges d'importància a sa relacion ambé Marius. Quand arriba fin finala la premiera letra, Cesar la liege ambé Fanny, a cu Marius escriu pas e mençona soncament en passant. Fanny, pasmens, apren qu'es encinta de Marius ; Onorina sa maire es furiosa e desesperada perque solament un maridatge porriá sauvar l'onor de la familha (dejà nafrat dins lo passat per sa sòrre Zoe), mai es segura qu'ara, Meste Panisse ne'n vorrà pas mai. Còntra tota esperança, pasmens, aquest passa per l'ostau d'Onorina per tornar demandar, d'un biais indirècte, la man de sa filha (en parlant d'un autre maridatge entre una jova e un vièlh ric). Onorina possa sa filha a esposa Panisse sensa li dire qu'es encinta, mai, maugrat sa vergonha, Fanny refusa de mentir e lo va veire secretament per li explicar que per ela, seriá lo sauvament de se maridar amb eu, mai que comprendriá que refusèsse. Panisse, au contrari, se ditz fòrça urós perque a sempre esperat d'aver un pichon e mai se eu e sa premiera frema poguèron pas capitar e ne'n foguèron fachats entre eleis. Après aver ausit aquesta conversacion, Cesar arriba per dire a Panisse que lo maridatge se pòt pas faire perque quand Marius siegue tornat, prendrà Fanny coma frema. La discussion s'afòga e fin finala Marius menaça de ne'n parlar ambé Fanny, e, alara, Panisse la fa intrar, pueis qu'era demorada dins una autra peça. Cesar endevina qu'es encinta mai a la fin de la discussion, deu reconéisser que lo maridatge ambé Marius e pas segur e qu'aqueste, dins sei letra, se fa distant per Fanny. Panisse promet a Cesar d'èstre lo pairin. Un pauc plus d'una annada après, Marius tòrna per escasença e per una nuech a Marselha ; passa per l'ostau de Panisse, onte Fanny era en premier demorada sola, e, en sabent que lo fiu de Panisse es mai que probable lo sieu, lei vòu reprendre lei dos. Cesar arriba aguent après indirectament per Mossur Brun l'arribada de son fiu e Panisse, inesperadament fa parier perque es inquiet per la santat dau pichon. Panisse accepta pas la demanda de Marius, e pasmens dona la libertat a Fanny de causir, mai ramenta qu'a reconeissut lo pichon e qu'aquò se pòt pas cambiar ; en mai d'aquò, l'amor de Panisse per son fiu es tròp fòrt e Cesar possa Marius a renonciar per lo moment perque a pas fach ren per eu e que pòt pas ren faire de tot biais per lo moment.

• L'occitan dins Fanny : coma dins Marius, quauquei tiradas son en occitan.

II, 5 : Onorine menaça "Tot ara te mandi un bacèu" ; pueis lo caufaire dau ferry boat canta : "Madama de Limanha / Fai dançar lei chivaus frus / Li dona dei castanhas / Dison que ne'n volon plus." Fin finala, una didascalia precisa que Panisse se bota a parlar en provençau, mai sensa precisar lo tèxte.

Liame extèrne

• Marius
  • [1] sus youtube.com, Panisse parla de se tornar maridar.
  • [2] sus youtube.com, la partida de cartas de Marius.