Sultanat d'Aceh
Lo Sultanat d'Aceh èra un reiaume indonesian situat a la poncha nòrd-oèst de l'illa de Sumatra. Fondat vèrs 1514, existiguèt fins a 1904 e son annexion per lei País Bas. Sa capitala èra Banda Aceh.
Istòria
modificarLo Sultanat d'Aceh foguèt fondat per Ali Mughayat Shah vèrs 1514, tres annadas après la conquista de Malacca, centre comerciau principau dau Sud-Èst Asiatic durant lo sègle XV, per lei Portugués. Gràcias a sa localizacion lòng deis estrchs de la region, capitèt rapidament de venir una escala importanta per lei marchands musulmans. Aquò li permetèt de venir un estat prospèr e d'afirmar son independéncia a respèct dei rèis de Pedir (1520) puei de començar la conquista dau nòrd-oèst de Sumatra, especialament lei regions orientalas productritz d'aur e de pebre.
Dins lo corrent dau sègle XVI, lei sultans d'Aceh capitèron d'expulsar Portugau de Pasai. En revènge, divèrseis atacas còntra Malacca ò lo Sultanat de Johor donèron ges de resultat decisiu. Vèrs 1560, de relacions diplomaticas e comercialas foguèron establidas ambé l'Empèri Otoman e utilizadas per demandar una ajuda còntra lei Portugués.
Lo Sultanat conoguèt son apogèu au sègle seguent pendent lo rèine d'Iskandar Muda (1607-1636). En 1612, conquistèt Deli avans d'atacar Johor que formèt una coalicion ambé diferents sultans per resistir. Pasmens, aquò empachèt lo pilhatge de Johor e l'ocupacion de Nias, de Pahang e de Kedah. Lei Portugués foguèron tanben desfachs au larg de Bintan. Pasmens, capitèron de protegir Malacca onte destruguèron la flòta d'Aceh en 1629 (mai perdiguèron la vila en 1641 après una ataca olandesa).
Après la mòrt d'Iskandar Muda, Aceh acomencèt un lòng periòde de declin marcat per l'independéncia creissenta de l'aristocracia e la reduccion dau poder reiau que venguèt pauc a pauc teoric en fòra dei limits de la capitala. Dins aquò, lo Sultanat demorèt una poissança economica regionala gràcias a sa produccion de pebre (mai de 50% de la produccion mondiala en 1820). Aquò entraïnèt de rivalitats entre lei princes locaus fins a 1854 quand Tuanku Ibrahim impausèt son autoritat a la totalitat dau Sultanat.
En 1871, inquiets de la renaissença dau poder militar d'Aceh, lei Neerlandés signèron un acòrdi de partiment dau Sud-Èst Asiatic ambé lei Britanics. I obtenguèron lo contraròtle deis illas au sud de l'Estrech de Malacca e decidèron de destrurre lo Sultanat d'Aceh. Dich Guèrra d'Aceh, aqueu conflicte durèt de 1873 a 1904. Après la revirada d'una premiera ataca, l'armada neerlandesa capitèt d'ocupar lei vilas principalas. Pasmens, una guerilha emergiguèt e opausèt una resisténcia acarnada fins au començament dau sègle XX e l'adopcion de mesuras radicalas (execucions, desportacions, destruccions dei vilatges... etc.) per suprimir lo sostèn de la populacion ais insurgents.