Stix

Dins la mitologia grèga, Stix (en grèc ancian Στύξ / Stúx, del vèrbe στυγέω / stugéô, « detestar, asirar, ») es une Oceanida, filha ainada d'Ocean e de Tetis, o una divessa, filha d'Erèb (las Tenebras) e de Nix (la Nuèch) segon d'autras tradicions. Personifica li Stix, un dels flums dels Enfers.

La Crosada del Stix, per Gustave Doré (1861)

Mite

Presidissiá a una font d'Arcadia, dins le massís del Chelmos (Aroania dins l'antiquitat). Esiòde ne fasia la mai respectable de las Oceanidas. Pallas ne venguèt amourós e venguèt la maire de Zelos (lo Zèl), de Nike (la Victòria), de Cratos (la Poténcia) e de Bia (la Fòrça). A aquela tièra, Hygin apond le monstre Scilla coma l'una de las seunas filhas. D'autres autors encora comptan Persefòn d'entre los seus enfants, qu'aguèt amb Zèus, ne la considerant pas coma la filha de Demetèr mas afirmant qu'es dempuèi torjorn la divessa dels Enfers.

Pendent la Titanomaquia, seguèt los conselhs del seu paire e fuguèt la primièra d'entre las immortalas a ofrir la seuna ajuda a Zèus. Los seus enfants se jonhèron tanben a eles. Per la maersejar, Zèus invitèt los enfants de l'Oceanida a demorar dins l'Olimp per sempre. De mai, lo seu nom venguèt sacrat e los dieus prengavan lors juraments mai solemnes per aquel. Quand un dieu jurava pel Stix, Iris o posava de la seuna aiga dins una copa d’aur. Quin que siá perjurava beguèt aquela aiga, perdava la votz e lo buf pendent una Granda Anada, siá nòu ans, e èra faidit del conselh dels dieus per nòus mai.

Zèus jurèt "sul Stix" d’accordar a Semelèa çò que desirava e deguèt s'i pligar malgrat l'onor del vòt de la quita jova femna, çò que causèt la mòrt d'aquela. Elios faguèt una promessa similara a Faeton, li causant tanben la mòrt. La legenda vòl tanben que tota partida del còrs que s'i banhavan venguiá invulnerable. Tanben, Tetis i banhèt lo seu filh Aquilles dins las seunas aigas e demorèt sonque vulnerable al talon, la sola partida que Tetis aviá pas negada perque lo teniá pel pé, deca que costèt la vida a Aquilles.

Se dich que las Aloadas, avent bresat un jurament fach pel Stix, recebèron un castig exemplar, aquel de demorar ligats esquina contra esquina per sempre, dins lo vent e las sornièras.

Stix es un riu que separava lo mond terrèstre dels Enfers l'entornejant. Lo Stix afluent de l'òdi, lo Flegeton riu de flams, l'Aqueron lo flum del lagui, lo Cocit gaudre dels planhs e lo Leté rèc de l'oblid, fasián confluéncia al centre del mond sosterren cap un vaste sanhàs. La cresença populara disiá que se prodava o traversar sus una barca menada o per Caron, o per Flegias, mas gaireben de tradicions afirmisson que lo primièr fasiá puslèu traversar l'Aqueron e le second, lo Flegeton.

Dins lo bodisme, lo riu Sanzu seriá l'equivalent del Stix.

Lo Stix dins lo cristianisme

Lo Stix, d’en primièr unicament present dins la tradicion grèga, es enseguida aparegut dins l’enfer del cristianisme, subretot dins la Divina Comèdia. Dante Alighieri atribuís la gàrdia del Stix al nauchièr Flegias. Fa d'aquel riu lo cinquen cercle de l'enfer, que los coleroses avián per castig de demorar nogats dins la fanga del riu.

Fonts del Stix

Fonts de Stix, dins lo massís del Quelmos

Una font situada dins lo massís de Quelmos, dins lo nòrd d'Arcadia), a lo nom de Stix; l'aiga raja e tomba en cascada d'un bauç. Es evocada per Pausanias. La font forma amb d'autras lo flum Cratis, que se jeta dins lo Golf de Corint. Pausanias dona diversas proprietats d'aquela aiga, toxica e avent lo poder de dissòlvre diferentas matèrias.

Fonts

• Apollodor, Bibliotèca (I, 2, 2-5 ; I, 3, 1).
• Esiòde, Teogonia (v. 383 e seg.).
• Igin, Fablas (Prefàcia).
• Pausanias, Descripcion de Grècia (VIII, 17, 18.2, 19.3).