Salina

La salina o lo salin es un ensems d'installacions d'origina antropica que la tòca es de favorizar l'extraccion e la culhida de la sal de mar a partir de la dintra d'una font, l'aiga de mar. Es mai sovent un dispositiu de restancas, de palas, de canals e de diferents bacins de sèrva menant fin finala a de bacins de fèble prigondors, ont se culhís la sal, obtenguda per l'evaporacion de l'aiga de mar, jos l'accion combinada del solelh e del vent.

Salina de baia de San Francisco.

Principi

Levat unas excepcions dins de lacs salats, las salinas son litoralas e foncionan amb de l'aiga de mar. Aquesta es menada per gravitat pendent las marèas mejanas e fòrtas mejans un grand malhum de canals fins a de sèrva o bacins intermediaris. De là, es en seguida menada dins los bacins de culhida. En sason cauda, tot lo long del percors, la salinitat aumenta regularament quitament abans la dintrada de l'aiga dins los bacins de culhida.

Dins los darrirèrs bacins, los cristallizaires, lo sal es culhida jos forma de cristals grosses precipitant al fons de la prima sisa d'aiga saturada. Lo salnièr pòt tanben culhir la flor de sal constituida de cristals mai pichons se las condicions son favorablas (preséncia de vent).

Mai sovent la produccion se debana que de la mitat de junh a la mitat de setembre dins l'emisfèr nòrd; lo rèste de l'annada es consacrat a l'entreten de la salina o a l'apara del maltemps.

En Mediterranèa, lo solelh accelèra l'evaporacion; atal la sason de produccion es mai longa e subretot la secada de l'estiu dona la possibilitat de realizat una culhida de sal seca, naturalament blanca, alara qu'en Bretanha, la culhida se fa de junh a setembre, donant una sal grisa e umida.

• 
  Vista aeriana de las salinas de Guérande.
• 
  Salinas sur l'illa de Ré.
• 
  Culhida de la sal dins lo Salar de Uyuni, en Bolivia.
• 
  Los salins de Camarga (Aigasmòrtas).
• 
  Salinas de Guérande.

Color

La color de las salinas varia segon la salinitat e depend dels microorganismes presents dins l'aiga. Pòt variar del verd pale al roge intens.

Las salinas que la salinitat es puslèu bassa auràn una color verda a causa de la predominança d'algas d'aquesta color. Quand la salinitat aumenta, l'alga Dunaliella salina dona una tinta anant del ròse al roge. De cambaròtas pichinas, Artemia salina, evoluant dins d'aiga de salinitat mejana donan una tinta iranjada a las salinas. De bacterias coma Stichococcus contribuisson tanben a las tintas.

Condicions de produccion

Totas las salinas son pas litoralas, coma las Salinas de Bilma, al Niger, aicí en decembre de 1985.

Un cristallizaire mesura de 20 a 100 m². La superfícia dels cristallizaires representa una fèbla fraccion de la superfícia totala de la salina. Fòrça paramètres influisson sus la produccion annala d'un bacin de culhida. Es de l'òrdre d'una tona de sal.

Lo saber-far del salnièr repausa d'en primièr sus l'expleitacion optimala de las condicions naturalas, subretot meteorologicas. L'evaporacion es accelerada pels factors seguents (per òrdre d'importança) : (1) lo vent, (2) una espessor d’aiga tan fèble que possible, (3) lo solelh e (4) l'aviada de l'aiga. Fòra del periòde de produccion, lo salnièr a tanben una importanta responsabilitat dins l'entreten de la salina.

Utilizacion

La sal de mar pòt èsser utilizada per l'alimentacion, l'agroalimentari (agent conservator), d'usatges industrials o de léser, e mai rarament pel desglaç de las carrièras (melhor s'utiliza la sal gemma mens cara).

• 
  Puèg de sal al Salin de Giraud (Arle).

Istòria

Los primièrs salins semblan aver estat inventats pals Romans a la broa la Mediterranèa e tanben en Euròpa de l'Oèst. A aquesta epòca dins lo nòrd de França e Belgica e mai al sud en Vendèa e paluns peitavins, la produccion de la sal èra « ignigèna », es a dire eissida de l'evaporacion d'aiga-sal dins de forns alimentats per de lenha. Las quita aiga-sal venent de grandas quantitats d'aiga de mar. Èran caufadas e cristallizadas. Cal esperar l'Edat Mejana per que l'Atlantica vei apareisser los primièrs arrenjaments de las salinas en aiga e bacins.

Mai plan abans los Etruscs, los Fenicèus, los Grècs bastissián de salins. Las rotas del sal son evocadas dempuèi l'Antiquitat. Erodòt e Estrabon, geografs, evòcan aqueste comèrci de la sal dins fòrça tèxtes. La sal circulava dins tot lo bacin mediterranèu, mas tanben dins l'Orient Mejan per las carrièras que ligavan lo golf Persic a la Mediterranèa orientala se crosant a Tadmor, l'antica Palmira, ont las salinas èran considerablas. Se dobrissan las ribas de la mar Negra los camins de la sal en l'Euròpa orientala e atal donar a Bizanci una moneda d'escambi amb los Eslaus.

La sal passava per Roma venent de las salinas d'Ostra pel sud, e ne partissiá cap al nòrd per la "Via salaria" (la via de la sal) per anar fins al confins septentrionals de l'empèri.

En Provença se comencèt a expleitar la sal pendent l'Antiquitat (a l'epòca dels Grècs), los Focèus ne fasián lo comèrci. Puèi a partir del sègle VI, lo Lengadòc (Aigasmòrtas), la Provença e la Sardenha venon de productors de sal. De salins, desvolopats dins aquestas regions a partir d'aquesta epòca, son encara en activitat.

Bibliografia

• Gildas Buron, Hommes du sel - Bretagne des marais salants, Skol Vreizh, Morlaix. ISBN 2-911447-42-5.
• Gildas Buron, Bretagne des marais salants - Deux mille ans d'histoire, Skol Vreizh, Morlaix. ISBN 2-911447-58-1.
• Jean-Claude Hocquet, Hommes et paysages du sel, une aventure millénaire, Actes Sud 2001
• Georges Drano, Nicole Drano et les élèves de l’école publique d’Assérac, Les Marais-salants bretons, in Chantier Bibliothèque de travail 944 de l'ICEM, décembre 1983 texte en pdf par Marjolaine Billebault, décembre 2012

Vejats tanben

Articles connèxes

• Clorur de sòdi
• Sal alimentari
• Flor de sal
• Palun

Ligams extèrnes

• Ecomusèu del salin
• Forum des Marais Atlantiques Pôle relais en faveur des zones humides littorales Manche Atlantique et Mer du Nord
• Musèu de Batz-sur-Mer
• Esquèma, istòri e imatges de las salinas del País de Retz
• Site sus la sal e los salnièrs de l'Illa de Noirmoutier : Du sel et des hommes