Ryan Furness
Ryan Christopher Furness, conegut simplament coma Ryan Furness (n. a Minneapolis en 1972), es un filològ, professor universitari e entrepreneire estatunidenc, reconegut coma un dels màgers especialistas de l'occitan aranés.[1][2]
Furness se licencièt en Filologia ispanica a l'Universitat de Minnesota e se transportèt a Catalonha al començament de las annadas 1990 ont seguiguèt de corses de Filologia romanica a l'Universitat de Barcelona (UB).[1] Foguèt a aquel moment que descobriguèt l'existéncia de l'occitan de l'Aran, fach que lo portèt a lo sieu primièr contacte amb la lenga e amb la occitanisme en 1997.[1][3]
Amb tot lo material que se crompèt dins sas consecutivas visitas dins la Val d'Aran, agèt besonh de comparar divèrses mots amb lo diccionari aranés-castelhan-catalan-francés de Frederic Vergés Bartau, mas, aital e tot, i trobèt de divèrsas mancas pel que fasiá a la siá lenga mairala.[3] Aquela situacion lo portèt a se prepausar de crear lo primièr diccionari bilingüe aranés-anglés.[3] Après o prepausar al Conselh General d'Aran, que n'acceptèt la proposicion, i trabalhèt en una de los sieus burèus pendent dos ans e l'òbra foguèt publicada en 2006 per Pagés Editors, amb una tirada d'un milièr d'exemplars e las equivalèncias en las doas lengas d'entre 12.000 e 13.000 mots.[4][5][6]
Son diccionari aranés-anglés se considèra la primièra òbra de lexic bilingüe escricha en aranés normatiu de l'Institut d'Estudis Araneses - Academia Aranesa de la Lenga Occitana.[7] Per plan que l'autor reconeguèt de grandas dificultats per acabar l'òbra compte tengut de la situacion sociolingüistica del territòri occitanoparlant e la manca de documentacion escricha,[8] aquela es estada subjècta a posteriors estudis e criticas per çò qu'es de las simetries entre ambedoas parts del diccionari e tanben per l'inclusion de barbarismes de la oralitat.[7][8]
Posteriorament, Furness tornèt als USA, e poguèt pas acabar lodoctorat a l'UB. I exerciguèt ailà coma professor de castelhan al campus de Rochester de l'Universitat de Minnesota e i comencèt una entrepresa emergenta, NearestYou, centrada en la maximització de beneficis en la venta de begudas artesanalas.[1][4] Mai tard, tornèt pontualament en Catalonha per preparar un nòu doctorat a l'Universitat de Lhèida, tanben sus lengas minoritàrias.[1] Dins l'encastre d'aqueles estudis, anoncièt en 2022 que trabalhava a una actualizacion del diccionari bilingüe aranés-anglés, en aquela edicion amb una version tanben digitala, e possiblament en un diccionari de caracteristicas similaras entre l'aranés e l'anglés.[4]
Referéncias modificar
Bibliografia modificar
- Furness, Ryan. «Sociolinguistics and dictionary making». A: De lexicografia: actes del I Symposium Internacional de Lexicografia : (Barcelona, 16-18 de maig de 2002) (en anglès). Barcelona: Institut Universitari de Lingüística Aplicada. Universitat Pompeu Fabra, 2004, p. 403-410 (Sèrie Activitats; 15). ISBN 9788496367067.