Rigaud de Berbezilh

Rigaud de Berbezilh (fl. 1140-1163^[1]^[2]) èra un trobador occitan de la pichona noblessa de Sentonge^{[N 2]}. Mai o mens quinze de sos poèmas subrevivon, dont un planh e nòu o dètz cansos.^[1]^[2]

Coma d'autres trobadors, Rigaud visitèt la cort d'Alienòr d'Aquitània a Peitieus.^[3]

Existisson mantes variacions de son nom, inclusent:

En occitan modèrne - Richaud, Richard^[4], de Barbesieu^[4]
En occitan ancian - Rigaut, Richaut, Richart, Berbesieu, Berbesseil, Berbezils^[4], Barbesiu, Barbezilh, Berbezill^[5]
En francés - Rigaud de Barbezieux
En latin - Rigaudus de Berbezillo

Biografia

Las datas de sa vida son contestadas, per d'unes aguèt una carrièra tardiva (c. 1170-1215), mas lo consensus generau es que foguèt un trobador primairenc.^[2]

Segon Josèp Anglada, existisson tres biografias de Rigaud de Berbezilh: 1. la biografia (vida) provençala (occitana); 2. la novèla italiana; e 3. sas poesias.^[6]

Vida

Segon sa vida, dont la fisabilitat es plan dobtosa, èra un paure chavalier dau chastèu de Berbezilh près de Conhac dins la diocèsi de Sentas.^[7] Es estat descrich coma capable e polit, mas saup mielhs trobar qu'entendre ni que dir : "sabiá compausar melhor de poesia que de l'escotar o de la recitar."^[7] Èra reputat per l'autor de la vida per èsser timit, sustot en companhiá de nòblas, mas chantar « d'una faiçon graciosa » amb encoratjament.^[7]

Totjorn segon sa vida, es enamorat de l'esposa de Jaufré de Taunai (Gaufridus de Tonai), benlèu una filha de Jaufré Rudèl.^[7] Li fasiá "de doces semblants d'amor... coma una dòna que desirava qu'un trobador inventèsse de poèmas sus ela."^[8] L'apelava Miellz-de-Domna, un senhau significant "la melhora de las damas", en aumens quatre de sas òbras.^[8] Maugrat qu'aja longtemps chantat de las chançons sus Miellz-de-Domna, se pensava pas qu'aviá agut una relacion sexuala emb ela.^[8] A sa mòrt, anèt en Espanha e, segon dos manuscrits de sa vida, passèt la rèsta de sa vida a la cort de Diego López II de Haro, celèbre patron daus trobadors.^[8]

Istòria

Es generalament admés que Rigaut èra eissit d'una familha qu'èra estada deputada dau senhor dau chastèu de Berbezilh.^[1] Sa familha èra probablament alunhada de la de Jaufré Rudèl per lo mejan daus comtes d'Engoleime.^[1] Eu meteis èra probablament lo mai jove de dos filhs, mas s'es maridat dins una familha engolmesa de naut reng.^[1] Sa vida entièra sembla èsser estada passada dins la region just au sud d'Engoleime e un document posterior a 1157 fach referéncia a sa dintrada dins un monastèri.^[1]

Analisi

Aguèt una influéncia granda sus l'Escòla siciliana e es citat dins lo Roman de la Rose.^[9]

Son chançonièr exprimís lo poder sobeiran de l'amor.^[10]

Sas chançons utilizan un bestiari exotic e variat dont l'elefant fa partida.^[11]

Seriá lo primièr a mencionar Percevau e son Grasau dins sa produccion literària medievala.

Son estil d'escritura li val d'èsser comparat a de nombrosas represas au trobador Arnaud Danièl consacrat coma melhor obrièr dau parlar mairau.

Dins sas òbras se compta uèch formulas prosodicas diferentas, d'unas plan recercadas.

Rigaud posèt d'unes imatges de sos poèmas dins la matèria celtica, dins los racontes biblics e en çò d'Ovidi.

Poesia e melodia

Coma poèta, es estat influenciat per Marcabrun.^[1] L'una de sas òbras, Atressi com l'orifans, a aquerit una reputacion duradissa e sa melodia subreviu dins aumens tres manuscrits, son tèxte dins un novellino italian de la fin dau sègle XIII.^[1] Coma l'indica sa vida, cercava d'èsser novèu en incorporant d'imatges naturaus - taus coma d'aucèus, de bèstias, d'estelas e lo solelh - dins sos poèmas e contenon de referéncias sabentas a Ovidi e a la legenda de Percevau.^[1]^[8] Son utilizacion de la comparason èra intensiva.^[2] Quatre cansos en tot - doas cansos bestiàrias, la canso de Percevau, e una canso tradicionala - subreviven emb de melodias.^[1]

Òbras

Segon Josèp Anglada, d'unas de sas pèças serián estadas perdudas o esgaradas e auriá escrich lo planh sus la mòrt del rei Enric II atribuït a Bertran de Bòrn^[12].

(421,1)^[13] Atressi com lo leos (canso, musica conservada)
(421,2) Atressi con l'orifanz (canso d'una capitada granda, transmesa a d'autres trobadors, musica conservada)
(421,3) Atressi con Persevaus (canso, musica conservada)^[14]
(421,4) Be-m cuidava d'amor gardar (canso)
(421,5) Ben volria saber d'amor (canso)
(421,5a) En chantanz ieu plaing e sospir (planh per Ramon Berenguièr V, comte de Provença, mòrt en 1245)
(421,6) Lo nous mes d'abril comensa (canso)
(421,7) Pauc sap d'amor qui merce non aten (canso)
(421,8) Pois qu'en mi dons es tan d'onor e sen (canso)
(421,9) Tot atressi con la clartatz del dia (canso)
(421,10) Tuit demandon qu'es devengud' amors (canso, musica conservada)

Galariá

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Rigaud coma chivalier en armadura, emb sas armas clarament visiblas
Rigaut e una amiga a un fuòc de jòia.
Rigaut e una amiga discutisson, de MS A, folio 164v (Biblioteca Apostolica Vaticana).

Adaptacion contemporanèa

D'unas de sas chançons son estadas interpretadas, sustot per La Compagnie médiévale^[15]^,^[16].

Veire tanben

Bibliografia

Articles connèxes

Liames extèrnes

Les poètes françois, depius le xiie siècle jusqu'à Malherbe [ed. by P.R. Auguis]., 1824.
Christopher Callahan. Troubadour Songs in Trouvère Codices: Mouvance in the Transmission of Courtly Lyric.
Louis Cavrois, Élie Vinet. Barbezieux - son histoire et ses seigneurs, 1870.
Robert A. Taylor. A Bibliographical Guide to the Study of the Troubadours and Old Occitan Literature, 2015.

Nòtas e referéncias

Nòtas

↑ enluminura? enluminadura?
↑ A aquela epòca, Sentonge parlava l'occitan.

Referéncias

Egan, Margarita (ed. and trans.) The Vidas of the Troubadours. New York: Garland, 1984. ISBN: 0-8240-9437-9.
Gaunt, Simon, and Kay, Sarah. "Appendix I: Major Troubadours" (pp. 279–291). The Troubadours: An Introduction. Simon Gaunt and Sarah Kay, edd. Cambridge: Cambridge University Press, 1999. ISBN: 0-521-57473-0.
Varvaro, A. Rigaut de Berbezilh: Liriche. Bari: Biblioteca di filologia romanza. 1960.