Qin Shi Huang
Qin Shi Huangdi (-259 - -210), en chinés : 秦始皇, èra un rèi de l'estat chinés Qin de 246 a 221 avC a la fin dau Periòde dei Reiaumes Combatents, puei lo premier emperaire de la dinastia Qin de 221 a sa mòrt. Premier sobeiran chinés que capitèt d'unificar lo país, ocupèt donc una plaça fòrça importanta dins son istòria e son organizacion intèrna gràcias au renfòrçament de l'autoritat imperiala e au començament d'una politica de bastida (Granda Muralha, canaus, rotas...) que va prefondament marcar lo territòri.
Nom de Qin Shi Huangdi
modificarSignificacion de son títol
modificar.svg)
A partir dau començament dau periòde Zhou en 1045 avC, lei caps deis estats chinés èran dichs Wang, títol que va pauc a pauc significar cap o rèi. Foguèt lo títol iniciau dau futur Qin Shi Huangdi quand comencèt son rèine sus l'estat Qin. Pasmens, sa victòria de 221 e l'unificacion dau país entaïnèt un cambiament major au nivèu politic e un besonh de legitimar l'òrdre novèu. Per aquò, lo venceire decidiguèt de crear un títol per marcar sa diferéncia e sa poissança novèla. Adoptèt donc lo títol de Premier Emperaire Sobeiran Qin que va donar lo nom Qin Shi Huang [1][2] :
- Qin èra l'estat d'origina de l'emperaire.
- Shi significa « premier ». Ansin, lei successors de Qin Shi Huang foguèron dichs segond emperaire, tresen emperaire... etc.
- Huangdi èra eissit dau nom d'un periòde istoric de l'Antiquitat chinesa dicha « Periòde dei Tres Sobeirans e dei Cinc Emperaires ». L'objectiu èra donc d'associar dirèctament son nom ambé lo periòde mitic de l'aparicion de la civilizacion chinesa.
Usatge
modificarDoas formas son utilizadas dins lo Shiji escrich per l'istorian chinés Sima Qian : Qin Shi Huangdi dins lo capitól cinc e Qin Shi Huang dins lo capitól sièis. La premiera es generalament considerada coma la forma corrècta car lo mòt Huangdi es lo resultat de la fusion dei tèrmes Huang (imperiau) e Di (sobeiran) que permet de crear lo títol d'emperaire.
Naissença e familha
modificarSegon Sima Qian, Qin Shi Huangdi nasquèt vèrs 259 avC. Èra lo fiu ainat de Zhuangxiang, rèi de l'Estat Qin[3]. Sa maire èra una concubina de Zhuangxiang. A sa naissença, recebiguèt lo nom dau clan reiau Qin (Zhao) e lo nom personau de Zheng. Après sa mòrt e la presa dau poder per la dinastia seguenta, leis emperaires Han assaièron de descredibilizar lo fondator de la dinastia Qin. Ansin, se creèt lo racònte de l'illegitimitat de la naissença de Qin Shi Huangdi que son paire vertadier será un marchand conselhier de Zhuangxiang. Aquela teoria foguèt considerada coma possibla durant lei periòdes de l'Empèri Han e dei dinastias seguentas[3]. Pasmens, a l'ora d'ara, sa validitat es contestada en causa d'incoeréncias cronologicas[4].
Rèi de l'Estat Qin
modificarJovença
modificarLo rèine de Zhuangxiang durèt solament tres annadas e Zhao Zheng venguèt rèi en 246 avC. La succession foguèt contestada per una revòuta dins la region de Tunliu d'un autre fiu de Zhuangxiang. Pasmens, lo sobeiran novèu poguèt aprofichar lo sostèn de Lu Buwei, conselhier de son paire, que venguèt premier ministre e dirigiguèt l'Estat Qin durant la jovença de Zhao Zheng. La revòuta de Tunliu foguèt donc rapidament reprimida, sei caps executats e lo poder novèu definitivament installat.
Còp d'estat de Lao Ai
modificarLa temptativa de còp d'estat de Lao Ai foguèt la segonda crisi importanta dau rèine de Zhao Zheng. Se debanèt de 238 a 235 avC e s'acabèt per un succès dau rèi, l'eliminacion dau premier ministre Lu Buwei e lo començament dau rèine personau de Zhao Zheng. L'origina dau complòt foguèt la crenhença de Lu Buwei d'una descubèrta per Zhao Zheng de sa liason secrèta ambé la maire de son rèi. Per s'aparer, decidiguèt de rompre aquela relacion. Aquò se debanèt sensa dificultat e Lu Buwei capitèt de favorizar una liason novèla entre la maire de Zhao Zheng e un noble dich Lao Ai. Pasmens, aqueu darrier aviá tanben seis ambicions pròprias. En 238 avC, aprofichèt un viatge de Zhao Zheng en província per assaiar de prendre lo contraròtle dau palais reiau. Gràcias au sostèn de l'armada e de Lu Buwei lei partisans de Lao Ai foguèron vencuts. Dins aquò, Lao Ai capitèt de s'escapar e la repression de sa revòuta foguèt lònga fins a sa captura e son execucion. Maugrat son succès militar, la responsabilitat de Lu Buwei dins leis eveniments foguèt finalament descubèrta. Son influéncia declinèt e, en 235 avC, lo premier ministre se suicidiguèt per defugir l'umiliacion d'un exil[5].
Temptativas d'assassinat
modificarEn 227 avC, Zhao Zheng deguèt faciar la temptativa d'assassinat menada per un cortesan de l'estat Yan dich Jing Ke. Aqueu projècte foguèt ordonat per lo rèi de l'estat Yin en guèrra còntra l'estat Qin. La temptativa mau capitèt e lo rèi capitèt de se defendre[6]. L'execucion de Jing Ke entraïnèt una segonda temptativa d'assassinat dirigida per lo musician Gao Jianli qu'èra un amic de Jing Ke. Coma lo premier còp, lo complòt mau capitèt e Gao Jianli foguèt executat.
Premiera unificacion de China
modificar
L'unificacion de China foguèt l'òbra politica principala de Zhao Zheng de 230 a 221 avC. Acomencèt a partir de 229 avC quand Qin Shi Huangdi aprofichèt lei degalhs causat dins l'estat Zhao per un tèrratrem per atacar e conquistar aquela region entre 229 e 228 avC[7]. Aqueu succès encoratjèt Qin Shi Huang de continuar sa politica estrangiera agressiva. Sei fòrças prenguèron lo contraròtle de l'estat Yan dins lo nòrd de China en 226 avC e de l'estat Wei dins lo centre dau país en 225 avC. Puei en 223 avC, se debanèt l'etapa pus decisiva de l'unificacion quand una guèrra novèla permetèt d'anientar l'estat Chu qu'èra lo rivau principau dau principat Qin[8]. Enfin, en 221 avC, la conquista de l'estat Qi marquèt la fin finala dau Periòde dei Reiaumes Combatents e la formacion de l'Empèri Chinés.
Emperaire de l'Empèri Qin
modificarAprès la fin de l'unificacion militara de l'Empèri Chinés, la politica de Qin Shi Huangdi foguèt magerament regardada per lo pensament de consolidar l'estat novèu. Ansin, la segonda mitat dau rèine foguèt marcada per l'importància donada ais afaires administratius, economics e frontaliers.
Organizacion administrativa
modificarL'objectiu principau de la politica administrativa de l'emperaire foguèt d'evitar la division de l'empèri e de limitar l'influéncia dei fòrças independentistas dins lei regions conquistas. Aital, una administracion novèla foguèt creada segon dos principis novèus. Lo premier foguèt l'adopcion d'unitats territorialas novèlas e fòrça diferentas dau sistèma feodau dau Periòde dei Reiaumes Combatents per escafar lei frontieras ancianas[9]. Lo territòri foguèt devesit en trenta-e-sièis puei quaranta comandariás. Una comandariá èra tanben devesida en en districts e en comtats. Lo segond principi foguèt de reformar lei condicions d'intrada dins l'administracion de l'estat per demenir l'influéncia dei familhas ancianas e crear una elèit novèla favorabla ais interés de Qin Shi Huangdi. Ansin, l'emperaire adoptèt un sistèma de concors nacionau per venir foncionari en plaça de la succession ereditària tradicionala.
Aquel òbra administrativa aguèt un succès important car va venir la basa de l'administracion imperiala fins au sègle XIX. En revènge, foguèt pas capabla d'empachar la fin rapida de la dinastia Qin, minada per lei complòts dei ministres e dei conselhiers imperiaus, après la mòrt de Qin Shi Huangdi. Tre 206 avC, una revòuta generalizada sostenguda per l'aristocràcia anciana dei Reiaumes Combatents entraïnèt la casuda dei Qin. Pasmens, lei Han aprofichèron la soliditat deis institucions creadas per Qin Shi Huangdi per formar tornarmai l'Empèri Chinés après solament quauqueis annadas de trebols.
Politica economica
modificarL'objectiu principau de la politica economica de Qin Shi Huangdi foguèt pron similar a aqueu de sa politica administrativa : consolidar l'unificacion de l'empèri novèu e limitar lo risc de revòutas. Per aquò, lo govèrn de Li Si s'ocupèt d'estandizar lo sistèma de mesuras e l'escritura chinesa per favorizar lei cambis comerciaus e renfòrçar la capacitat de contraròtle de l'administracion. Tanben per desvolopar l'economia, lo govèrn acomencèt la bastida d'un ret de rotas e de canaus.
Renfòrçament dei defensas e dei comunicacions de l'Empèri
modificarEn fòra de seis interés economics, lo melhorament dei comunicacions entre lei províncias de l'empèri aguèt tanben de renfòrçament militar. D'efèct, après son succès de 221 avC, l'importància deis afaires militars dins la politica de Qin Shi Huangdi demeniguèt pas. Divèrsei guèrras se debanèron, especialament en direccion dau sud còntra leis estats de la region de Vietnam e lei fòrças chinesas conquistèron quauquei regions suplementàrias. Pasmens, aqueu periòde foguèt tanben marcat per lo renfòrçament dei defensas de l'Empèri còntra leis enemics interiors o exteriors.
Ansin, lo ret de rotas e de canaus permetiá tanben de favorizar la mobilizacion e lo desplaçament de tropas per luchar còntra una revòuta intèrna o un enemic estrangier. De mai, Qin Shi Huangdi decidiguèt de luchar còntra la menaça representada per lei tribús Xiongnu situadas au nòrd e au nòrd oèst de l'Empèri. Per aquò, après divèrsei campanhas sensa resultat decisiu, acomencèt la bastida d'un ensems de muralhas e de barris per protegir la frontiera nòrd que será a l'origina de la Granda Muralha.
Complòt de Zhang Liang
modificarEn 218 avC, Qin Shi Huangdi foguèt victima per lo tresen còp d'un complòt que son objectiu èra d'assassinar l'emperaire. Foguèt dirigit per un noble Han desirós de venjar la desfacha de son reiaume durant lo periòde dei guèrras d'unificacion de 230-221 avC. Son idèa èra d'aprofichar un viatje d'inspeccion de l'emperaire per mandar un projectil d'un centenau de quilogramas sus sa veitura. Pasmens, en causa d'una informacion erronèa, lo projectil esquichèt pas la veitura de l'emperaire. Leis assassins capitèron de s'escapar e aqueu complòt foguèt la darriera temptativa importanta d'eliminar Qin Shi Huangdi.
Destruccion de l'istòria dei dinastias precedentas
modificarLa fin dau rèine de Qin Shi Huangdi foguèt marcada a partir de 213 avC per una politica de destruccion sistèmatica dei libres pertocant l'istòria dei dinastias precedentas[10]. La possession de certanei libres enebits foguèt condamnada per la pena de mòrt[11]. La rason oficiala èra d'empachar de comparasons entre lo rèine de Qin Shi Huangdi e lei senhors precedents. Pasmens, permetiá tanben de consolidar lo poder de la dinastia en plaça e certanei reformas coma l'unificacion de l'escritura chinesa. En revènge, entraïnèt la pèrda d'un nombre important d'òbras.
Mòrt e succession
modificarRecèrca de l'immortalitat
modificar
La fin de la vida de Qin Shi Huangdi foguèt marcada per la paur de sa mòrt e la recèrca de l'immortalitat. Ansin, s'organizèt divèrseis expedicions per recercar una pocion de vida o de mascs conoissent lo secrèt e l'emperaire realizèt mai d'un romavatge dins de luòcs sants supausats enausir son vòt. Se lo secrèt de l'immortalitat foguèt pas descubèrt, aquela obsession permetèt de melhorar lei conoissanças geograficas chinesas e d'encoratjar lo desvolopament de l'alquimia.
Mòrt e tomba de l'emperaire
modificar
Qin Shi Huangdi moriguèt lo 10 de setembre de 210 avC durant un viatge d'inspeccion en China Orientala. Sa mòrt foguèt probablament causada per l'ingestion repetida de pilulas de mercuri preparadas per leis alquimistas de la Cort per protegir l'emperaire còntra la mòrt. Lo decès foguèt escondut per lo Premier Ministre Li Si per empachar una revòuta generalizada e preparar una succession favorabla a seis interés gràcias a l'eliminacion dau fiu ainat e eiretier de l'emperaire.
Lo mausolèu e la tomba de Qin Shi Huangdi son situats dins lo district de Lintong. Descubèrts en 1974, son venguts d'endrechs fòrça famós gràcias a la preséncia d'una armada de soudats d'argiela de 6 000 òmes supausats protegir lo còrs de l'emperaire còntra leis esperits marrits. La bastida d'aquel ensems acomencèt en 215 avC e mobilizèt entre 300 000 e 720 000 segon lei fònts istorics. Lo secrèt de la localizacion de la tomba demorèt fins au sègle XX e es totjorn encara sarrada. En revènge, una partida dau mausolèu foguèt cavada per leis arqueologistas chinés.
Complòt per la succession
modificarEn causa de sa paur de la mòrt, Qin Shi Huangdi aviá pas preparat sa succession. Aquò entraïnèt divèrsei complòts organizats per sei ministres e conselhiers, especialament son Premier Ministre Li Si. Ajudat per l'eunuc Zhao Gao, Li Si fabriquèt un faus òrdre de suicidi signat per Qin Shi Huangdi per eliminar lo fiu ainat e eiretier supausat Fusu e lo generau Meng, son sostèn pus important e un enemic dei dos òmes. Aquò capitèt e un autre fiu de Qin Shi Huangdi venguèt emperaire sota lo contraròtle dei dos caps dau complòt. Pasmens, la novèla de la mòrt de l'emperaire entraïnèt de revòutas dins mai d'una província e la dinastia Qin s'afondrèt en 206 avC, solament tres ans après la disparicion de son fondator.
Familha e descendéncia
modificarDurant sa vida, Qin Shi Huang aguèt un nombre fòrça important de concubinas, un cinquantenau d'enfants e tanben un cinquantenau de felens. En revènge, nomèt jamai d'emperatritz oficiala. Entre seis enfants, lei pus importants foguèron Fusu que foguèt son eiretier supausat e Huhai que venguèt son successor sota lo nom de Qin Er Shi.
Ligams intèrns
modificarNòtas e referéncias
modificar- ↑ (en) Frances Wood, China's First Emperor and His Terracotta Warriors, Edicions Macmillan (2008), pp. 23-24 e 26.
- ↑ (en) Jeaneane Fowler, An Introduction to the Philosophy and Religion of Taoism: Pathways to Immortality, Edicions Sussex Academic Press (2005), p. 132.
- ↑ 3,0 et 3,1 (en) Records of the Grand Historian: Qin Dynasty, Ssu-Ma, Ch'ien. Sima, Qian. Edicion University Press (1996), pp. 35 e 59.
- ↑ (en) John Knoblock e Jeffrey Riegel, The Annals of Lü Buwei, Edicions Stanford University (2001), p. 9.
- ↑ (en) Adeline Yen Mah, A Thousand Pieces of Gold : Growing Up Through China's Proverbs, Edicions HarperCollins (2003), pp. 32-34.
- ↑ En 227 avC, lei cortesans avián pas lo drech de tenir una arma en preséncia dau rèi. Zhao Zheng deguèt donc se defendre espereu còntra son agressor.
- ↑ (en) Stephen G. Haw, Beijing a Concise History, Edicions Routlege (2007), pp. 22-23.
- ↑ (en) Sima Qian: The First Emperor, Traduccion de Raymond Dawson, Edicion Oxford University Press (2007).
- ↑ (en) Gregory Veeck e Clifton Pannell, China's Geography: Globalization and the Dynamics of Political, Economic, and Social Change, Edicions Rowman & Littlefield publishing (2007), pp. 57-58.
- ↑ (en) Lisa Rosenlee Li-Hsiang, Roger T. Ames, Confucianism and Women: A Philosophical Interpretation, Edicion SUNY Press (2006), p. 25.
- ↑ (en) Frances Wood, China's First Emperor and His Terracotta Warriors (2008), p. 33.