Primo Levi

Primo Levi (Turin, 31 de julhet de 1919-11 d'abril de 1987) foguèt un escrivan italian d'origina jusieva, autor de memòrias, de relats, de poèmas e de romans. Foguèt un resistent antifaissista, subrevivent de l'Olocaust. Es conegut subretot per las òbras que escriguèt per donar testimoniatge sus l'Olocaust, particularament lo relat de l'an que foguèt prisonièr dins lo camp d'exterminacion d'Auschwitz. Son òbra S'aquò es un òme es considerada coma una de las mai importantas de la Literatura del sègle XX.

Biografia

Levi nasquèt a Turin en 1919 dins d'una familha liberala jusieva. Licenciat de Quimia de l'Universitat de Turin en 1941. En 1943 el e sos camaradas anèron al camp per tal de s'unir a la resisténcia antifaissista italiana. Foguèt arrestat per la milícia faissista que lo mandèt a l'armada d'ocupacion alemanda pr'amor qu'èra jusieu. Foguèt deportat a Auschwitz en 1944, un [[camp d'exterminacion situat en Polonha, qu'èra ocupada pels nazis, e i passèt dètz meses abans que lo camp fòsse desliurat per l'Armada Roja. Dels 650 jusieus italians de sa "remetuda" al camp, Levi foguèt un dels 20 subrevivents. Quand tornèt en Itàlia, Levi exerciguèt de quimista industrial dins la factoria quimica SIVA a Turin. Comencèt alavetz d'escriure sas experiéncias dins lo camp e son retorn en Italia a travèrs d'Euròpa de l'èst, que se convertiguèron en sas doas memòrias classicas: S'aquò es un òme (Se questo é un uomo) e La trèva (La tregua). Escriguèt tanben doas memòrias fòrça apreciadas, Moments d'indult (suls personatges qu'observèt pendent son empresonament) e Lo Sistèma Periodic (una colleccion de pèças cortas, majoramanet d'episòdis de sa vida mas tanben dos relats corts, totes ligats a d'elements quimics). Lo roman S'ara non, quand?, qu'explica l'istòria d'un grop de partisans jusieus en Russia e en Polonha pendent la Segonda Guèrra Mondiala, ganhèt los prèmis Viareggio e Campiello après èsser publicada en Itàlia, doncas, Levi venguèt internacionalament conegut. Levi se retirèt de sa posicion coma gestor de SIVA en 1977 per se dedicar a escriure a temps complèt. Lo mai important de sos darrièrs trabalhs foguèt son libre final, Los naufragats e los salvats, sus sa experiéncia del camp de concentracion..

Levi moriguèt, aparentament per suicidi, l'11 d'abril de 1987, encara que mai d'un amic e biograf a questionat aquela circonstància pr'amor que Levi, que son escritura se caracterizava per l'escuror e l'optimisme, daissèt pas de nòta de suicidi.

Òbras

Títol	Annada	Tipe
Se questo è un uomo	1947 e 1958	Memòrias
La tregua	1963	Memòrias
Storie naturali (jol pseudonim de Damiano Malabaila)	1966	Istòrias cortas
Vizio di forma (jol pseudonim de Damiano Malabaila)	1971	Istòrias cortas
Il sistema periodico	1975	Istòrias cortas
L'osteria di Brema	1975	Poesia
Lilìt e altri racconti	1978	Istòrias
La chiave a stella	1978	Roman
La ricerca delle radici	1981	Anthologia personala
Se non ora, quando? (Ara o jamai)	1984	Roman
Dialogo	1984	*Entretiens
L'altrui mestiere	1985	Ensaj
I sommersi e i salvati	1986	Ensaj
Racconti e Saggi	1986	Ensaj