Plaser

Lo plaser es pel l'èsser vivent une sensacion agradabla e vercada. A l’autre tèrme del continuum de satisfaccion, senon que siá d'una autra escala independanta, existís lo desplaser (malaise, malcontentament, desagradament…). Lo plaser a un grand nombre de tèrmes mai o mens sinonims (contentament, voluptat, satisfaccion, delicis, regal, jubilacion…) que designan de varietats mai o mens subtilas de l’experéncia.

Un moment de plaisir entre une maire e son enfant

Lo concèpte de plaser es emplegats en filosofia e en psicologia, sovent associat a un qualificatiu: plaser sexual, alimentari, intellectual, professional, mairal, moral, civic (ou del dever complit), etc.

Dins lo bodisme, lo plaser es considerat coma sensacion fisica; es tanben al nombre de las vinet e doas facultats citadas per aquesta obesidéncia.

Fisiologia del plaser

En 1952, James Olds e Peter Milner, collègas de José Delgado, descobrisson per asard, per de rats, las primièras regions cerebralas que l'estimulacion provesís d'efièchs exteriors similaris a l'orgasme. D'òbras permetèron de cenchar enseguida los centres cerebrals del plaser, coma essent representats pel complèxe Ipotalam lateral - Amigdalas basolateralas. Lo cervelet, lo cortèx frontal e las puntas anterioras dels lòbes temporals prenent tanben partida a la sensacion de plaser.

Per l'Òme, l'activacion artificiala d'aqueste airals cerebrals se pòt traduire per la sensacion de plaser, mas es descricha coma una sensacion « d'anar cap l'orgasme sens jamai l'aténher ».

Filosofia del plaser

Epicur

Epicur es un dels primièrs pensaire del plaser. Constata que nomenam « plaser » çò que cercam dins la vida, e que s'agís donc d'una classificacion posteriora l'experiéncia (idèa qu'utilizarà Hume): cercam los plasers, mas simplament que nous nomenam plaser çò que cercam. L'epicurisme se destria de l'edonisme. Lo primièr rend compte de la condicion umana - mòrt, los dieus antics ignoran los òmes e d'aqueste fach pòrtan pas cap de jutjament, bon o mal, sus eles. Aqueste dieus pòdon èsser pres coma modèl ideal de perfeccion. Per aténher l'ataraxia, l'òme deu pas cercar a possedir lo poder o a aténher la riquesa al delà de çò que li es necessari per viure - tot en mostrant que lo plaser es necessari al bonaür, plaser trobant sovent sa fonr dins l'apasiment d'una sensacion desagradable veire dolorosa (lo plaser de manjar per calmar la sofrença de la fam per exemple) mas que deu pas se situar dins l'excès que provocarà un estat de dolor futura (Prene fòrça de plaser a tròp manjar e sofrir d'una indigestion enseguida):

“ Justament qu'es lo ben primièr e nascut amb nòtra natura, se ronçam pas sus qué que siá plaser: existís fòrça plasers que nos arrestam pas, quand implicam per nodaltre una avalanca de dificultats. (...) Quand donc disèm que lo plaser es nòstre objectiu ultim, entendèm pas atal los plasers dels gorrins ni aquestes que se ligan al gausiment material, coma lo dison las gens qu'ignoran nòstre doctrina o que son en desacòrdi amb ela, o que l’interpretan dins un sens marrit. Lo plaser qu'avèm en vista es caracterizat per l’abséncia de sofrenças corporalas (aponia) e de trebles de l’alma (ataraxia). ” — Epicur, Letra a Menecèu

“ Tot plaser es a causa de sa quita natura, un ben, mas tot plaser deu pas èsser cercat; tot parièr tota dolor es un mal, mas tota dolor deu pas èsser evitada a tot prètz. ” — Epicur, Letra a Menecèu

Ne cal far l'objectiu de l'existéncia:

“ Vaquí perqué disèm que lo plaser es lo principi e l'objectiu de la vida bienastruca. Es el qu'avèm reconegut coma ben primièr e congenital ” — Epicur, Letra a Menecèu

Presica tanben una vida d'autosufisença, prefigurant tanben l'estoïcisme:

“ Atal, consideram l’autosufisença coma un grand ben: non per satisfar una obsession gratuita de frugalitat, mas per que lo minim, al cas ont mancariá la profusion, nos satisfaga ” — Epicur, Letra a Menecèu

Khayyam

Omar Khayyam, matematician e astronòma de primièr plan, abandonèt totas las òbras per se consacrar a la poesia, al vin e a la companhia de las joventas. Dins sos celèbre quatrins, s'indigna que Dieu semble per sos tèxtes religioses donar a l'òme d'òrdres tot en implantant en el de desirs qu son tant d'òrdres contraris.

Sade

Donat Anfós Francés, marqués de Sade, libertin, mòstra que lo plaser deu èsser al centre de totas las activitats umanas qu'es çò que la Natura donèt a l'òme per qu'il accedir al bonaür - qu'aquò contràrie las valors de la sociatat o non. Aqueste posicionament li permet de "justificar" l'omicidi, l'adultèri, l'incèst e fòrça actes interdits en Occident e endacòm mai per assegurar lo bon foncionament de la societat.

“ A! renonciatz a las vertuts, Eugènia! I a un sol dels sacrificis que se pòsca far a aquestas falsas divinitats, que valga una minuta dels plasers que tastam los otrajant? Vai, la vertut es aps qu'una quimèra, que lo cult consistís pas que dins d'immolacions perpetualas, que dins de revòltas sens nombre contra las inspiracions del temperament. Pòdon èsser naturals de tals movements? conselha la natura çò que l'otratja? Siás pas la candida, Eugènia, d'aquestas femnas qu'ausís nomenar vertuosas. Son pas, se voles, las mèmas passions que nosaltre que servisson, mas n'an d'autras, e sovent plan mai mespresablas… Es l'ambicion, es l'orguelh, son d'intereses particulars, sovent encara la fredor sola d'un temperament que lor conselha pas res. Devèm quicòm a de tal èssers, lo demandi? An pas seguit las unicas impressions de l'amor de se? Es donc melhor, mai savi, mai coma cal de sacrificar  l'egoïsme qu'a la passions? Per ièu, cresi que l'un val gaireben l'autre; e qual qu'escocha pas qu'aquesta derrièra votz a plan mai de rason de segur, qu'es sola organ de la natura, alara que l'autre es pas qu'aquela del necitge e del prejutjat. ” — Sade, Filosofia dins lo salonet

Nietzsche

La posicion de Nietzsche, plan inspirada tanben d'Epicur - es en se que cal trobar las fonts de bonaür - incita pasmens a trobar mai lo bonaür dins la volontat de poténcia sus se-mèsme e sul mond puslèu que dins lo poder d'inquietar impunidament altrú.

Barthes

Dans son ensag Sade, Fourier, Loyola (1971), lo semiològ Roland Barthes compara tres vejaires tan diferents que sián del plaser - o, a son grat - de la motivacion, amb tres exemples istorics. Fa remarcar que totes tres dels inventors d'escritura e que los tres estructuran lor personalitat mejans aquesta lenga e l'univèrs sosjacent que suggerís, que dona un sens fòrt a lor vida, e donc rejonh la question modèrna de l'identitat.

En psicanalisi

Lo principi del plaser es en psicanalisi, dempuèi Sigmund Freud, opausat al principi de realitat.

Vejatz tanben

Bibliografia

• Jacques Angelergues et Françoise Cointot (dir.), Le principe de plaisir, PUF, Paris, 2016, 142 p. ISBN: 978-2-13-062918-4
• Charles Kornreich, Une histoire des plaisirs humains : désirs et contraintes, L'Harmattan, Paris, 2011, 243 p. ISBN: 978-2-296-56501-2

Articles connèxes

• Gaudiment
• Endorphine
• Orgasme
• Edonisme
• Anedonia
• Sens

Ligams extèrns

• L'orgasme sur commande, Récit de l'expérience de Olds et Milner sur les centres cérébraux du plaisir