Paleoindians

Es paleoindians o paleoamericans ei un nom dat as prumères gents que dintraren, e per çò madeish, demoraren en eth continent american pendent es episodis finaus dera glaciacion deth latièr Pleistocèn. Eth terme paleo vòl díder en grèc ancian e ei tà aperar eth periòde litic o dera pèira en eth emisferi occidentau e ei diuers deth terme paleolitic (1). Es evidencies alenguen qu'es caçaires de granes bèsties crotzaren eth estrech de Bering des d'Asia (Eurasia) enquia Nòrd-America sus un pont de terra e gèu (Beringia) qu'eisistiguec enter hé 45.000 e 12.000 annades (2). De grops ailhats de caçaires-recollectors migraren ath costat de grans manades d'ervibòrs lonh enquia Alaska.

Des de hé 16.500 annades enquia 13.500 diuersi camins liures de gèu se desvoloparen eth long dera costa deth Pacific e quauques vals de Nòrd-America(3). Açò permetec qu'es bèsties, seguides pes òmes, migrassen entath sud e entath interior deth continent. Es òmes anauen a pè o utilisauen canoés ath long dera costa. Es epoques precises des rutes o dera poblamentason deth nau monde encara son aué debatudes(4). Utís de peira coma puntes de projectil e rasadors son es evidencies prumères dera activitat umana enes Ameriques. Utís de peira son utilisats pes arqueològs e antropològs tà classar es diuersi periodes culturals. Era evidencia scientifica liga es indigenes americans damb òmes asians, damb pòbles de l'èst siberian. Es causes que son es factors linguistics, eth compartiment des tipes de sang e eth compausatge genetic, miralhats enes donades moleculars, coma eth DNA. Enter hé 10.000 e 9.000 annades eth temps s'estabiliséc, e i aué un creishment des òmes e des tecniques litiques. Açò donèc un mode de vida plan més sedentari.

Eth Viatge tà America

Rota migratòria del poblament del continent american segon la teoria de Clovís

Aguesta migracion encara ei subjecte de recerca e discussion (8). era teoria tradicionau ei qu'er òme migréc tà Beringia a trauers era Siberia der èst hé 40.000 -17.000 annades (5)(10), quan es niveus dera mar eren més baishes pr'amor dera glaciacion deth Quaternari (11). Aguesta gent seguia es manades de Megafauna (adara escandida) a trauers des correders liures de gèu que i auia enter es cadies de montanhes - alavetz de gèu - des Laurentians (12) e era còsta. Un aute camin prepausat - a pè o en batèu ei eth dera cosat peth pacific enquia Sud-America (13). Aguesta dempús deth creishement de nau dera mar siguec totauments esfaçada pera aiga (14).

Es arquològs cren qu'es paleoindians migraren hora de Beringia (Alaska de l'èst) enter hé 40.000 e 16.500 annades (3)(15)(16)(17). Es discussions son encara plan hortes e era soleta causa ena quau son d'acord es recercaires ei er origin d'aguesta migracion - Asia Centrau -. Totun, tanben i a de teories alternatiues que prepausen ua migracion des de Euròpa (19).

Periòdes paleoindians

I a de lòcs en Alaska a on s'an trapat trobalhes diuerses de paleoindians (20)(21)(22). Es prumèrs son ena Colómbia Britanica, er oèst d'Albèrta (Canadà) e Old Crow Flats en eth Yukon (23). Atau, es paleoindians s'espandiren per totes es Ameriques, sustot enes Granes Planures des Estats Units e eth Canadà damb trobalhes des de Naua Escòcia (Canadà) e eth Atlantic enquia Monte Verde, en Chile (24). Atau i auia diuerses variacions regionals més toti heien es utís de peira era madeisha horma. Es sòns estils e progrés son plenaments identificables (22). Aguestes bandes mobils damb enter 20 e 60 membres fromauen familhes (25)(26). Urosament, i auia plan de minjar pendent er ostiu. lacs e arrius eren plans de peish, audèths e mamifers acuatics. Nodes, baies e arraïtzs podien éster trapades en es bòsqui e paluts. Dempús tant de minjar auia d'éster gardat e e vestits hets pr'amor dera arribada der iuern. Pendent aguest, diuersi grops d'òmes se movien d'aciu aquiu tà caçar e trapar minjar fresc e pèths(27).

Es cambis climatics provocaren que plan de comunautats d'òmes e bèsties tanben cambiassen. Diuersi grops se mogueren entà naues honts de minjar (24). Petits grops caçauen e recolhien fruits pendent era prima e er ostiu e dempús es grops se heien encara més petits ena tardor e en iuern. Es familhes se movien cada setmana e heien 360 Km en un an (29)(30). Eth minjar era plan bon e ric en proteines. Es vestits s'utilisauen tanben tà hér tendes damb pèths (31). Se cre que plan d'aguesti paleoindians caçaren megafauna aué escandida (24). I auien mamifers acuatics coma eth vibre gegant, eth bòu mescler e es mastodonts. Eth mamot e eth caribó ancian, enter d'autes (32). Era cultura de Clovis apareishéc entorn ath 11.500 auans dera nosta era (33). No caçauen sonque megafauna (34). caçauen bèsties de terra, d'aiga e recolhien flora ben diuerssa (35).

Es paleoindians sigueren uns caçaires plan eficients e auien plan d'utís. Aguesti enclusauen puntes de lança atau coma microhuelhes utilisades tà talhar e copar. Es puntes de projectil e es martèls son héts en lochs e traslladats a naus lochs (37). Es utís de peira sigueren moguts de Dakota deth Nòrd e es Territòris deth Nòrd-oèst enquia Montana e Wyoming. Es rutes de comèrci an estat trapats tanben en eth interior dera Colómbia Britanica e era costa de Califòrnia (38). Es glacers curbien era mitat nòrd deth continent e comenceren a her-se més petits enter hé 17.500 e 14.500 ans (28). Ena madeisha epoca que i aué un escandiment generau en America de plan de mamifers grani. En Nòrd-America s'escandiren es camels e es shivaus e aguesti non reapareisherien de nau enquiara arribada des descurbidors espanhòls (39)(40).

Enter hé 12.500 e 11.500 ans es caçaires ja guardauen sonque es bufals americans ancians (41) coma hont principau de minjar. Era tradicion més anciana d'aguesta manera de caçar bufals siguec era tradicion aperada de Folsom. Aciu es òmes viatjauen damb es sòns familhes pendent tot er an e tostemp tornauen as madeishi lochs de caça (42). Aciu demorauen quauques jorns, remendauen es utís e preparauen era carn auans de traslatar-se de nau (41). Es paleonindians eran pas molti (43).

Eth periode arcaic

Eth clima cambiec e adara ere plan més caud. Era megafauna ja s'auia escandit (44). Adara es individús cercauen més eth minjar a nivèu locau. Ei atau que trapam ua més grana regionalizacion enes tradicions deth sud-oèst, arctic, Poverty, Dalton e Plano. Adara qu'es caça mens e era economia mixte depen més dera caça més petita, eth peish, era verdura e plantes plantades e recolhides (30)(43). Plan de grops contunhen de caçar granes bèsties més es metodes son més que més sofisticats (28). En es lòcs on s'enterraua trapam diuersi objectes que mos parlen de diferencies socials en quauqui grops (46).

Classament

Es paleoindians se classen pes sòns estils litics e es sòns adaptacions regionaus (22)(47). Era tecnologia litica enclusa puntes de lança e projectils. Aguesti tanben son bastits damb peires (48). Aguesta punta era ligada a era husta dempús. Damb eth clima (45), plan de bèsties migraren entath sud. Es umans anauen darrera e caçauen bufals, mamots e mastodons. Pr'amor d'açò s'aperauen caçaires de grani bèsties (50). Ena còsta deth Pacific minjauen més peish que non pas carn (51).

Es arqueològs confirmen qu'es prumèrs umans en Nòrd-America son d'auans des paleoindians (52). Se cre que ja i auia òmes en eth nòrd deth Yukon hé 32.000 annades (53)(54). Auans se creia qu'es prumèrs umans arribadi a Nòrd-America eren es dera cultura de Clovís, en Nau Mexic. Aciu se traparen plan de puntes Clovís en Blackwater Draw e se ligauen a bèsties deth Pleistocen (55). Adara se domanda qu'eth temps d'era epòca de Clovís siaga revisat. Cactus Hill (56), Meadowcroft Rockshelter (57) e Monte Verde (58) atau coma Carolina deth Sud (59) e Quintana Roo (60)(61)son plan més ancians qu'es de Clovís (62).

Referències

1.- ^ Paleolithic specifically refers to the period between approximately 2.5 million years ago and the end of the Pleistocene in the Eastern Hemisphere. It is not used in New World archaeology.

2.- ^ Liz Sonneborn (January 2007). Chronology of American Indian History. Infobase Publishing. p. 3. ISBN 978-0-8160-6770-1. Retrieved 29 November 2011.

3.- ^ a b c "First Americans Endured 20,000-Year Layover - Jennifer Viegas, Discovery News". Retrieved 2009-11-18. "Archaeological evidence, in fact, recognizes that people started to leave Beringia for the New World around 40,000 years ago, but rapid expansion into North America did not occur until about 15,000 years ago, when the ice had literally broken." page 2

4.- ^ H. Trawick Ward; R. P. Stephen Davis (1999). Time before history: the archaeology of North Carolina. UNC Press Books. p. 2. ISBN 978-0-8078-4780-0. Retrieved 29 November 2011.

5.- ^ "Method and Theory in American Archaeology". Gordon Willey and Philip Phillips. University of Chicago. 1958. Retrieved 2009-11-20.

6.- ^ a b c "Learn about Y-DNA Haplogroup Q" (Verbal tutorial possible). Wendy Tymchuk - Senior Technical Editor. Genebase Systems. 2008. Retrieved 2009-11-21.

7.- ^ Burenhult, Göran (2000). Die ersten Menschen. Weltbild Verlag. ISBN 3-8289-0741-5.

8.- ^ Phillip M. White (2006). American Indian chronology: chronologies of the American mosaic. Greenwood Publishing Group. p. 1. ISBN 978-0-313-33820-5. Retrieved 29 November 2011.

9.- ^ "An mtDNA view of the peopling of the world by Homo sapiens". Cambridge DNA Services. 2007. Retrieved 2011-06-01.

10.- ^ a b Wells, Spencer; Read, Mark (2002). The Journey of Man - A Genetic Odyssey (Digitised online by Google books). Random House. pp. 138–140. ISBN 0-8129-7146-9. Retrieved 2009-11-21.

11.- ^ Fitzhugh, Drs. William; Goddard, Ives; Ousley, Steve; Owsley, Doug; Stanford., Dennis. "Paleoamerican". Smithsonian Institution Anthropology Outreach Office. Retrieved 2009-01-15.

12.- ^ "The peopling of the Americas: Genetic ancestry influences health". Scientific American. Retrieved 2009-11-17.

13.- ^ Fladmark, K. R. (Jan 1979). "Alternate Migration Corridors for Early Man in North America". American Antiquity 44 (1): 55–69. doi:10.2307/279189. JSTOR 279189.

14.- ^ "68 Responses to "Sea will rise 'to levels of last Ice Age'"". Center for Climate Systems Research, Columbia University. Retrieved 2009-11-17.

15.- ^ "Introduction". Government of Canada. Parks Canada. 2009. Retrieved 2010-01-09. "Canada's oldest known home is a cave in Yukon occupied not 12,000 years ago as at U.S. sites, but at least 20,000 years ago"

16.- ^ "Pleistocene Archaeology of the Old Crow Flats". Vuntut National Park of Canada. 2008. Retrieved 2010-01-10. "However, despite the lack of this conclusive and widespread evidence, there are suggestions of human occupation in the northern Yukon about 24,000 years ago, and hints of the presence of humans in the Old Crow Basin as far back as about 40,000 years ago."

17.- - ^ "Jorney of mankind". Brad Shaw Foundation. Retrieved 2009-11

18.- ^ Bonatto, SL; Salzano, FM (1997). "A single and early migration for the peopling of the Americas supported by mitochondrial DNA sequence data". PNAS 94 (5): 1866–71. doi:10.1073/pnas.94.5.1866. PMC 20009. PMID 9050871.

20.- ^ Neves, W. A.; Powell, J. F.; Prous, A.; Ozolins, E. G.; Blum, M. (1999). "Lapa vermelha IV Hominid 1: morphological affinities of the earliest known American". Genetics and Molecular Biology 22 (4): 461. doi:10.1590/S1415-47571999000400001. edit

21.- ^ Bruce Elliott Johansen; Barry Pritzker (2008). Encyclopedia of American Indian history. ABC-CLIO. pp. 451–. ISBN 978-1-85109-817-0. Retrieved 29 November 2011.

22.- ^ "Period 1 (10,000 to 8,000 years ago)". Learners Portal Breton University. 2006. Retrieved 2010-02-05.

23.- ^ a b c Wm. Jack Hranicky; Wm Jack Hranicky Rpa (17 June 2010). North American Projectile Points - Revised. AuthorHouse. p. 135. ISBN 978-1-4520-2632-9. Retrieved 29 November 2011.

23.- ^ Norman Herz; Ervan G. Garrison (1998). Geological methods for archaeology. Oxford University Press. p. 125. ISBN 978-0-19-509024-6. Retrieved 29 November 2011.

24.- ^ a b c Barry Lewis; Robert Jurmain; Lynn Kilgore (10 December 2008). Understanding Humans: Introduction to Physical Anthropology and Archaeology. Cengage Learning. pp. 342–348. ISBN 978-0-495-60474-7. Retrieved 29 November 2011.

25.- ^ David J. Wishart (2004). Encyclopedia of the Great Plains. U of Nebraska Press. p. 589. ISBN 978-0-8032-4787-1. Retrieved 29 November 2011.

26.- ^ Rickey Butch Walker (December 2008). Warrior Mountains Indian Heritage - Teacher's Edition. Heart of Dixie Publishing. p. 34. ISBN 978-1-934610-27-5. Retrieved 29 November 2011.

27.- ^ Dawn Elaine Bastian; Judy K. Mitchell (2004). Handbook of Native American mythology. ABC-CLIO. p. 6. ISBN 978-1-85109-533-9. Retrieved 29 November 2011.

28.- ^ a b c Pielou, E.C. (1991). After the Ice Age : The Return of Life to Glaciated North America (Digitised online by Google books). University Of Chicago Press. ISBN 0-226-66812-6. Retrieved 2009-11-18.

29.- ^ David R. Starbuck (31 May 2006). The archeology of New Hampshire: exploring 10,000 years in the Granite State. UPNE. p. 27. ISBN 978-1-58465-562-6. Retrieved 29 November 2011.

30.- ^ a b Fiedel, Stuart J (1992). Prehistory of the Americas (Digitised online by Google books). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-42544-5. Retrieved 2009-11-18.

31.- ^ "Alabama Archaeology: Prehistoric Alabama". University of Alabama Press. 1999. Retrieved 2010-04-10.

32.- ^ Breitburg, Emanual; John B. Broster, Arthur L. Reesman, and Richard G. Strearns (1996). "Coats-Hines Site: Tennessee's First Paleoindian Mastodon Association" (PDF). Current Research in the Pleistocene 13: 6–8. Retrieved 2009-11-18.

33.- ^ Catherine Anne Cavanaugh; Michael Payne; Donald Grant Wetherell (2006). Alberta formed, Alberta transformed. University of Alberta. p. 9. ISBN 978-1-55238-194-6. Retrieved 29 November 2011.

34.- ^ McMenamin, M. A. S. (2011). "A recycled small Cumberland-Barnes Palaeoindian biface projectile point from southeastern Connecticut". Bulletin of the Massachusetts Archaeological Society 72 (2): 70–73.

35.- ^ Scott C. Zeman (2002). Chronology of the American West: from 23,000 B.C.E. through the twentieth century. ABC-CLIO. p. 9. ISBN 978-1-57607-207-3. Retrieved 29 November 2011.

36.- ^ William C. Sturtevant (21 February 1985). Handbook of North American Indians. Government Printing Office. p. 87. ISBN 978-0-16-004580-6. Retrieved 29 November 2011.

37.- ^ Emory Dean Keoke; Kay Marie Porterfield (January 2005). Trade, Transportation, and Warfare. Infobase Publishing. pp. 1–. ISBN 978-0-8160-5395-7. Retrieved 29 November 2011.

38.- ^ a b The Early Upper Paleolithic beyond Western Europe. University of California Press. 2004. pp. 41–66. Retrieved 2009-11-19.

39.- ^ "A brief history of the horse in America: Horse phylogeny and evolution". Ben Singer. Canadian Geographic. 2005. Retrieved 2009-11-18.

40.- ^ Anderson, David G; Sassaman, Kenneth E (1996). The Paleoindian and Early Archaic Southeast (Digitised online by Google books). University of Alabama Press. ISBN 0-8173-0835-0. Retrieved 2009-11-15.

41.- ^ a b Mann, Charles C. (2006-10-10). 1491: New Revelations of the Americas before Columbus (Digitised online by Google books). Random House of Canada. ISBN 1-4000-3205-9. Retrieved 2009-11-17.

42.- ^ "Folsom Traditions". University of Manitoba, Archaeological Society. 1998. Retrieved 2010-04-10.

43.- ^ "Beginnings to 1500 C.E". Encyclopedia of Canada's Peoples. Retrieved 2009-11-17.

44.- ^ "Blame North America Megafauna Extinction On Climate Change, Not Human Ancestors". ScienceDaily. 2001. Retrieved 2010-04-10.

45.- ^ Stuart B. Schwartz, Frank Salomon (1999-12-28). The Cambridge History of the Native Peoples of the Americas (Digitised online by Google books). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-63075-7. Retrieved 2009-11-17.

46.- ^ Imbrie, J; K.P.Imbrie (1979). Ice Ages: Solving the Mystery. Short Hills NJ: Enslow Publishers. ISBN 0-226-66811-8. |accessdate= requires |url= (help)

47.- ^ Vance T. Holliday (1997). Paleoindian geoarchaeology of the southern High Plains. University of Texas Press. p. 15. ISBN 978-0-292-73114-1. Retrieved 29 November 2011.

48.- ^ The First Americans: In Pursuit of Archaeology's Greatest Mystery. New York: Random House,. 2002. p. 14. ISBN 0-375-50552-0.

49.- ^ Wolfgang H. Berger; Elizabeth Noble Shor (25 April 2009). Ocean: reflections on a century of exploration. University of California Press. p. 397. ISBN 978-0-520-24778-9. Retrieved 29 November 2011.

50.- ^ McHugh, Tom; Hobson, Victoria (1979). The Time of the Buffalo. University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-8105-6. Retrieved 2009-11-17.

51.- ^ deFrance, Susan D.; Keefer, David K.; Richardson, James B.; Alvarez, Adan U. (2010). "Late Paleo-Indian Coastal Foragers: Specialized Extractive". Latin American Antiquity (Society for American Archaeology) 12 (4): 413–426. doi:10.2307/972087. JSTOR 972087.

52.- ^ "Alberta History pre 1800 - Jasper Alberta". Jasper Alberta. 2009. Retrieved 2009-11-20.

53.- ^ Bradley, B. and Stanford, D. "The North Atlantic ice-edge corridor: a possible Palaeolithic route to the New World." World Archaeology 34, 2004.

54.- ^ Lauber, Patricia. Who Came First? New Clues to Prehistoric Americans. Washington, D.C.: National Geographic Society, 2003.

55.- ^ "National Parks Service Southeastern Archaeological Center: The Paleoindian Period". Retrieved 2009-11-17.

56.- ^ "Science News Online: Early New World Settlers Rise in East" (subscriber only content). Science News. 2000. Retrieved 2009-11-17.

57.- ^ "Meadowcroft Rockshelter". National Historic Landmark summary listing. National Park Service. Retrieved 2009-11-17.

58.- ^ "Monte Verde Archaeological Site - UNESCO World Heritage Centre". Retrieved 2009-11-17.

59.- ^ "CNN.com: Man in Americas Earlier Than Thought". 2004-11-18. Retrieved 2009-11-17.

60.- ^ Ignacio Villarreal (2010-08-25). "Mexican Archaeologists Extract 10,000 Year-Old Skeleton from Flooded Cave in Quintana Roo". Artdaily.com. Retrieved 2010-09-17.

61.- ^ "Skull in Underwater Cave May Be Earliest Trace of First Americans - NatGeo News Watch". Blogs.nationalgeographic.com. 2011-02-18. Retrieved 2011-03-03.

62.- ^ "Does skull prove that the first Americans came from Europe?". The University of Texas at Austin - Web Central. Retrieved 2009-11-17.

Bibliografia

º Jablonski, Nina G (2002). The First Americans: The Pleistocene Colonization of the New World. California Academy of Sciences. ISBN 0-940228-49-1.

º Meltzer, David J (2009). First peoples in a new world: colonizing ice age America. University of California, Berkeley. ISBN 0-520-25052-4.

Ligams externes

º Atlas of the Human Journey, Genographic Project, National Geographic

º Journey of Mankind - Genetic Map - Bradshaw Foundation The Paleoindian Period - United States Department of the Interior, National Park Service

º Alabama Archaeology: Prehistoric Alabama - The University of Alabama, Department of Archaeology

º The Paleoindian Database - The University of Tennessee, Department of Anthropology.

º Paleoindians and the Great Pleistocene Die-Off - American Academy of Arts and Sciences, National Humanities Center