Nirvana (bodisme)

Nirvana es un tèrme sanscrit (devanāgarī : निर्वाण), calc del pali Nibbāna (निब्बान), que significa « atudament » d'una flama o d'una fèbre, etimologicament « exespiracion » , e per extension « amaisament » puèi « liberacion ». Aquel mot venguèt, en chinés 涅槃 nièpán, en japonés 涅槃 nehan, en corean 열반 yolban, en tibetan myang-ʼdas o myan-ngan ʼdas-pa (lit.: passar al delà de la soufrença), e en tai นิพพาน nípphaan.

Sens dins le bodisme

Dins lo sens bodic, qu'es la mai comuna ara, aquel tèrme designa la finalitat de la practica bodica, lo Despèrtament (bodi). Es al delà de tota descripcion e pòt èsser definit sonque negativament coma la fin de l'ignorància, factor essencial de la coproduccion condicionada, et de las tres sets : desir dels senses (kāma-taṇhā), desir d'existéncia o voler viure (bhava-taṇhā) e desir d'aniïlacion (vibhava-taṇhā). Lo nirvāṇa es una mena d'acabament que pòt èsser comparat, segon los tèxtes, a l'atudament d'una flama (individualitat o sens del ièu): de meteis biais que se pòt pas definir un fuòc que ne brutla pas, se pòt pas definir una persona qu'« exbufèt » los agregats de l'existéncia (desirs, volicions, concepcions erronèas) que mena una persona non depertada de renaissença en renaissença.

Una definicion mens negativa es aquela d'una patz interiora totala e permanenta, venent del destacament. L'aquisicion d'aquel « estat » (qu'es definit coma un « non estat ») es reputada possible pendent la vida, o, eventualament, pendent la mòrt. L'idèa pro vulgarizada dins lo public del nirvana coma d'un « paradís » que continuaram d'existir aprèp la mòrt es absurda (e contradictòria amb la tèsi bodista del non seu e de la vacuitat dels fenomèns e de l'Absolut). Se pòt doncas ni i « dintrar » ni i « demorar ». Lo nirvana es mimai la mòrt, mas puslèu la fin de la cresença dins un ego autonom e permanent.

De tèrmes pròches son : despèrtament, atudament, liberacion, illuminacion, deliurança, vacuitat absolut, patz suprèma, realitat darrièra.

Pel bodisme hīnayāna, lo nirvana es "l'autra broa", qu'"existís" per oposicion al cicle del devenir, lo samsara, alara que pel bodisme mahāyāna nirvana e samsara son ultimament identics, a causa la non dualitat de la natura de las causas.

Se distingís al mens dos tipes de nirvana :

• nirvana amb rèsta d’existéncia (pali : sa-upādisesa-nibbāna, sanscrit : sopadhisesa nirvāṇa) : aquel qu'obten un rescat o ven un boda pendent sa vida;
• nirvana sens rèsta d’existéncia (pali : an-upādisesa-nibbāna, sanscrit : nirupadhisesa nirvāṇa) : nomenat tanben parinirvana (pali : parinibbāna), o atudament complèt, a la mòrt d'un rescat o d'un boda.

L'escòla Cittamātra du Mahāyāna apond dos autres tipes:

• prakrti-visuddha-nirvana: totes los essères son dins un nirvana originalament pur;
• apratisthita-nirvāṇa : nirvana "non fixat", aquel dels bodisattvas que demòran ni dins lo samsara ni dins lo nirvana, pel ben dels essères sensibles.

Sens dins l'indoïsme

Lo meteisse concète existís tanben dins l'indoïsme mas es de preferéncia nomenat moksha (o mukti o laya), lo tèrme de nirvana i essent mens sovent emplegat.

Citacions

• «I a un sens naissença, sens devenir, sens creacion, sens condicion. Se aviá pas aquel sens naissença, sens devenir, sens creacion, sens condicion, poiram pas escapar al nascut, vengut, creat, condicionat. Mas perque i a sens naissença, sens devenir, sens creacion, sens condicion, se pòt escapar al nascut, vengut, creat, condicionat.» Udana, VIII, 3.
• «Coma une flama bufada per un vent poderós va en repaus e pòt pas èsser definida, atal lo savi qu'es liberat del còs e de l'esprit (nāmakāyā) va en repaus e pòt pas èsser definit. Per el, i a pas mai de mesura que permeta de lo descriure. Quand tota causa (dharma) desapareguèt, totes los signes de reconeissença tanben desapareguèron.» Sutta Nipāta
• «Là onte i a res, que ges pòt èsser agafat, es l'Illa ultima. La nomena nirvana: atudament complèt de la vielhessa e de la mòrt.» (Sutta Nipāta, 1093-1094)
• «Lo nibbana es l'acabament del devenir.» (bhava nirodho nibbanam) (Samyutta Nikaya 12, 68)
• «Lo nibbana es le bonaür suprèma.» (nibbana paramam sukham) (Dhammapada, 204)
• «Lo nirvana es la quietud de l'ocean quand lo pichon enfant s'i nega.» (Tetsuo)

Sens popular

Dins lo lengatge familhièr, nirvana designa un "bonaür suprèma", un gaug dels senses capitat subretot per la sexualitat, dels objèctes o de las situacions nautament agradables. S'agís alara d'un sens pervertit, a pauc prèp sinonim de gaug intens, pro alunhat de la nocion de patz interiora.

En psicanalisa

Lo principi de nirvana es un concèpte psicanalitic de la tendéncia al neant, çò que correspond pas au tèrme nirvana bodista, mas pusleu a vibhavatrsna qu'es la set de non existéncia.

Vejatz tanben

Ligams intèrnes

• Parinirvana
• Bodisme hīnayāna
• Samsara
• Indoïsme
• Jaïnisme