Metempsicòsi
La metempsicòsi (del grèc ancian μετεμψύχωσις, desplaçament de l'arma, del grèc μετά e ψυχή) es lo passatge, lo transvasament d'una arma dins un autre còrs, qu'animará. Lo metempsicosisme es la cresença segon que una meteissa arma pòt animar successivament de còrs sián umans o animals, mas tanben de vegetals.
Lo mot l'emplega Diodòr de Sicília (X, 6, 1) ; los Grècs disián: « palingenèsi » (de παλιγγενεσία, παλίν / palín, « de nòu » e γένεσις / genesis, « naissença »), es a dire « novèla naissença », « genèsi de nòu » ; atal, per Pythagore, « çò que renasquèt » (palin ginetaï) (Porfir, Vida de Pitagòras, § 19).
La metensomatòsi designa lo passage d'un còrs a un autre, e non d'una arma qu'ana d'un còrs a un autre. Lo bodisme crei puslèu a la metensomatòsi, perque es una religion o l'arma existís pas, e que lo ièu es pas qu'illusion de l'identitat individuala que s'atuda dins la vacuitat; aquò dich, d'elements psiquics transmigran, coma se poirríá lo veire dins qualques caractèrs (fisics o psiquics) venguts dels parents fins als enfants, dins lo fenomèn lamaïsta dels tulku, nomenats improprament « reencarnacions » d'un lama. Los escriches bodics utilizan de fach un concèpte sensiblament diferent d'aquel de reencarnacion: punarbhava, que se traduís per "renaissença". - Lo mot "metensomatòsi" ven del grèc que significa "desplaçament del còrs".
Teorias
modificarDe religions faguèron de la metempsicòsi un dògma fondamental.
L'indoïsme defend la metempsicòsi, la lei del karma. Crei a la metempsicòsi: l'arma individuala (âtman) deu se fondre dins l'Arma cosmica, dins lo Braman immanent e absolut, per se degagar del cicle de las renaissenças (samsara). La Bhagavad Gita (II, 22) presenta atal la transmigracion de las armas : "Del meteis biais qu'un òme que rebutèt de vestits usats e ne prenent d'autres, nòus, l'arme encarnada, rebutant lo seu còrs, usat, viatja dins d'autres que son nòus." Segon swami Dayananda Sarasvati, "en punicion dels pecats fisics, un òme renaisserá jos forma vegetala; per los pecats de la paraula, prendrá forma d'un aucèl o d'un quadrupèd; e, pels pecats de la pensada, viura dins las condicions umanas mai bassas" (Satyartha prakasha. La Lutz de la Veritat, 1865).
Crei l'orfisme en la metempsicòsi? Los avís son partatjats[1]. L'orfisme expausa pluslèu la palingenèsi.
La metempsicòsi èra tanben al centre dels ensenhaments de Pitagòras.
- "Un jorn, passant prèp de qualqun que violentava son can, se ditz que [Pitagòras] foguèt pres de compassion e diguèt a l'individu aquelas paraulas: 'Arrèsta e tabasa pas mai, perque es l'arma d'un òme qu'èra un amic dels meus, e l'ai reconegut en entendent lo son de sa vòtz'"(Diogèn Laèrce, Vidas e doctrinas dels filosòfs illustres, VIII, 36).
Enni sembla donar d'entre las encarnacions anterieuras de Pitagòras aquela d'un pavon, aprèp d'Eufòrbia.
Pindar ne parla dins las Olimpicas; 2.56 ss.
Platon defendèt la nocion dins aqueles dels seus dialògs[2]. Las tres espècias de metempsicòsi prepausadas correspondon a las tres partidas que Platon distinguís dins l'arma: quand l'apetit (epithumia) domina i a reencarnacion dins d'animals licencioses, quand es l'agressivitat (thumos) dins de bèstias de presas, quand es la partida rasonabla (logistikon) dins d'animals gregaris (Fedon, 82 ; La Republica, IV, 439-441).
La cabala admet la metempsicòsi, que nomena gilgol. "La cabala, dins lo Sefer haBahir (fin del sègle XII), son tèxte mai ancian, ten ja la transmigracion per aquerida... Al sègle XIII, la transmigracion èra considerada coma una doctrina esoterica... La generalizanion del concèpte de transmigracion, d'en primièr limitat al castig de pecats particulièrs, contribuèt a l'apareisson de la cresença en una transmigracion dins los animals, veire dins las plantas e dins las matèras anorganicas. Aquel punt de vista, contestat per fòrça cabalistas, s'espandiguèt pas qu'aprèp de 1400. La transmigracion dins los còrs d'animals es mencionada pel primièr còp dins lo Sefer ha-Temurah, eissit d'un grop pròche dels cabalistas de Girona[3]" "Isaac Luria, grand mèstre cabalista de Safed al sègle XVI, diguèt aver reconegut l'arma d'un paire incestuós dins lo còrs d'un grand can negre... Nahman de Bratslav [mòrt en 1811] ditz èsser l'anèl mai recent d'una cadena de reencarnacions d'una arma apareguda d'en primièr dins lo còrs de Simon bar Yohaï, passant enseguida per Isaac Luria e anant, aprèp el, fins al Messias[4]"
L'Islam druze e lo yezidisme intègran tanben la metempsicòsi.
La metempsicòsi es al contrari totalament absenta del cristianisme, levat qualques brancas consideradas coma « ereticas », coma lo catarisme, o basadas sus la pensada del teologian Origèn.
Idèas
modificarL'idèa de metempsicòsi supausa d'autres idèas: la preexisténcia de l'arma, l'imortalitat de l'arma, la dualitat entre lo còrs et l'arma. Mas la metempsicòsi exigís pas la cresença en la retribucion de las armas. Se pòt imaginar de metempsicòsi venent per escasença, de circonstàncias, de simpatias, e non pas d'un castig o d'una recompensa morals: es lo cas per Pitagòras. E mai, una idèa importanta es aquela de la parentat dels vivents, que sián umans, animals, vegetals.
La metempsicòsi (o la metensomatòsi) provòca de comportaments ethics, entre autres lo respècte de tota forma de vida, e subretot dels animals (lo vegetarisme). L'orfisme e lo pitagorisme i insitèron, mas se trapan aqueles comportaments tanben fòrça presents, a l'ora d'ara, dins l'indoïsme o dins lo bodisme[5].
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ Pas de metempsicòsi dins l'orfisme segon Adolf Krüger (1934), Herbert Long (1948), Walter Burkert (1962), Monique Dixsaut (1991). Metempsicòsi dins l'orfisme segon Erwin Rohde, Martin Nilsson (1950), Eric Robertson Dodds (1951).
- ↑ Platon, FEdon, 81b ; Menexèn, 81a ; La Republica, 614 ss. ; Fèdre, 248d ; Gorgias, 525c.
- ↑ (fr)Gershom Scholem, La kabbale (1974), trad., Gallimard, coll. "Folio essais", 2005, p. 521-530).
- ↑ (fr)Jacques Attali, Dictionnaire amoureux du judaïsme, Plon/Fayard, 2009, p. 95, 338.
- ↑ (fr)Georges Chapouthier, Au bon vouloir de l'homme, l'animal, Ed: Denoël, Paris,1990