Jorns de las Lampas

Los Jorns de las Lampas, dins lo mond imaginàri creat per J. R. R. Tolkien a la Tèrra Mejana, son los Jorns dels Valar, una epòca de l'istòria de la Tèrra Mejana que durèt 33.530 ans solars (3.500 ans valians). Los jorns de las lampas son lo primièr periòde d'Arda. Començan quora los valar finisson son trabalh, aprés la Primièra Guèrra amb Morgoth, qu'es vencut mercés a l'intervencion de Tulkas lo Fòrt.

Al començament d'aquela epòca, la vala Aulë crea doas grandas lampas dels Valar: Illuin e Ormal, prèp dels dos extrèms nòrd e sud de la Tèrra Mejana, respectivament. Alara Arda encara èra plana, e pas esferica. Apuèi, Yavanna donèt forma a las creaturas, los olvar -de vegetals- e los kelvar -d'animals-. Los Valar e los Maiar arribèron pendent aquela epòca a las regions centralas de la Tèrra Mejana ont bastiguèron lor primièr ostal permanent a Arda: Almaren. Comença alavetz çò qu'es conegut coma «la Prima d'Arda», epòca que lo mond èra polit e bèl, plen de vida tanben dins la Tèrra Mejana.

Alara, los Valar se regaudiguèron e faguèron una granda fèsta ont Tulkas maridèt la valië Nessa. Foguèt alavetz quuora Morgoth, mercés al sieus espias qu'aviá encara dins los Valar, profechèt l'escasença per se venjar e amb totes lors fidèls servents bastiguèt una granda fortalesa a Utumno, al nòrd-èst de la Tèrra Mejana, a l'ombra de las Montanhas de Fèrre qu'el aviá bastit. Dempuèi ailà l'escuretat comencèt créisser e arroïnèt la Prima d'Arda, mas los Valar, en la siena fèsta e amb la lutz de las lampas, o veguèron pas fins que foguèt tròp tard e Morgoth ja aviá fach tombar las doas lampas. Atal demorèt Almaren destrusit e los Valar fugiguèron per totjorn de la Tèrra Mejana.

Dempuèi alara los Valar marchèron a viure al continent d'Aman, que fortifiquèron en tot bastir las Montanhas Pelori. Amb la creacion dels Dos Arbres, comencan los Jorns dels Dos Arbres o Jorns de las Estelas.