John Wayne

John Wayne (nascut Marlon Michael Morrison) siguec un actor de cinèma american, principalament de Western.

Conegut coma eth Duc , ganhec un Oscar e hec plan de peletes de western.

Comencec era sua vida artistica en eth cinèma mut pendent es annades 1920. Siguec ua deras principalas estèlas des des annades 1940 enquias annades 1970. Hec tanben plan de peletes de westerns e epiques ena Dusau Guèrra Mondiau. Tanben hec ua amplia gamma de peletes de diuersi genres coma biografies, comedies, romantiques e policiaques. Reporgia ua mena d'òme individualista plan brut e pr'amor d'açò se convertiguec en ua icona americana.

Joventut e inicis

John Wayne, vadut a Winterset, Iowa, coma Marion Robert Morrison en 1907 se convertiguec en Marion Michael Morrison quan es sòns pairs volgueren aperar eth sòn proche hilh Robert. Era praubesa que determinec es sòns prumèrs ans de vida, qu'eth sòn pair qu'amiava pas ben era economia dera familha. Eth Duc èra un bon estudiant e tanben hera popular. Èra naut e damb condicions fisiques. Èra un jogaire de fotbòl american destacat en eth Glendale Institute e siguec recreissat pera Universitat de Califòrnia. Coma jove, Wayne tanben trabalhec en ua botiga de gelats e sòn propietari desihava shivaus tas estudis de Hollywood. Pendent açò, ena Universitat, comencec a trabalhar a l'entorn des estudis locaus deth cinèma.

Dempús dus annades de trabalhs coma actor en es estudis Fox Entertainment Group per 35 dolars ara setmana li ofertèren de hér un roll principal en ua peleta damb eth nom artistic de John Wayne. Maugrat qu'era peleta siguec un desastre, era sua paga s'enauçà enquias 75 dolars ara setmana.

Pendent açò es especialistes l'ensenhèren d'acabalar atau coma d'autes tecniques deth western. Nau annades dempús, era sua participacion ena peleta "The Stage Coach" (1939) se convertiguéc en ua estèla deth cinèma.

Eth Duc deth cinèma

Wayne apareishia en més de vint peletes de John Ford des de 1928 e pendent es 35 annades següenti. Enter aquesti includent The legion (1949), The quiet man (1952), The searchers (1956) e The man who killed Liberty Valance (1962).

Un des personatges més estimadi de Wayne erá en The High and Mighty (1954) on heia d'aviador. En 1949 eth director Robert Rossen ofertaua eth personatge principal d'All the king's men a Wayne mes aguest rebutjec pr'amor que projectaua antiamericanisme. Broderick Crawford, qu'acceptec finauments aguest personatge, ganhéc en 1950 eth Oscar. Wayne qu'eth ganhéc pas pera sua participacion en The sands of Iwo Jima.

Johan Wayne ganhéc fin-finau un Oscar per True Grit (1969). Tanben siguéc nomenat coma director per ''The Alamo''(1960), ua des dues peletes que dirigec. Era auta siguec The Green Berets (1968) era soleta peleta americana heta pendent era Guerra de Vietnam tà dar suport ara guerra.

The searchers (1956) ei considerada coma era melhor actuacion de John Wayne e benlèu era més complicada. Wayne erá conegut pes sues idees conservadores. Participéc ena Motion Picture Alliance for the Preservation of American ideals e ne siguec eth president pendent un temps. Siguec plan anticomunista e seguidor dera House of Un-American Activities Commitee atau coma dera lista negra d'actors acusats d'éster compasius damb eth ideari comunista.

En 1964 se li diagnostiquèt cancre de paumon e siguec operat tà estradar-li tot eth paumon querre e dus costes. Pera sua fama o per éster eth republican més famós de Hollywood, eth Partit Republican li demandec de sajar d'éster president des Estats Units per 1968. Més eth consiraua pas qu'eth poble voliua de vertat un actor ena Casa Blanca. Totun, donec suport eath sòn amic Ronald Reagn coma governador de Califòrnia en 1966 e 1970.

Wayne maridec tres viatges , tostemps damb gojates que parlauen l'espanhòu; Josephine Alicia Saenz, Esperanza Baur e Pilar Palette. Auia tres hilhs damb Josephine e tres damb Pilar. John Wayne moriguec de cancre d'estomac en 1979.

Filmografia

• Four Sons (1928)

• The Big Trail (1930)

• Ride Him, Cowboy (1932)

• The new Frontier (1935)

• The Stagecoach (1939)

• In Old California (1942)

• Back to Bataan (1945)

• Red River (1948)

• Fort Apache (1948)

• Rio Grande (1950)

• Hondo (1953)

• The conqueror (1956)

• The Barbarian and the Geisha (1958)

• North to Alaska (1960)

• The Comancheros (1961)

• Hatari! (1962)

• How the West was won (1963)

• The Quiet Man (1963)

• Chisum (1970)

• Rio Lobo (1970)

• The Cowboys (1972)

• McQ (1974)

• The Shootist (1976)