James Hutton
James Hutton (3 de junh de 1726, Edimborg - 26 de març de 1797, Edimborg) es un geològ e un meteorològ escocés de la segonda mitat dau sègle XVIII. Es considerat coma lo paire de la geologia modèrna amb la premiera formulacion dau principi de l'uniformitarisme e sa teoria de la formacion dei ròcas a partir dau refrejament de la lava (plutonisme) que permetèt a sa disciplina de rebutar lei dògmas eissits dei tèxtes biblics e d'adoptar definitivament lo metòde scientific.
Òbra scientifica
modificarGeologia
modificarAprès d'estudis de medecina e de drech, descurbiguèt la geologia dins lo corrent deis ans 1750. En 1785, foguèt l'autor de la premiera teoria capabla d'explicar d'un biais coerent la formacion e la disparicion dei relèus. En particular, i introduguèt dos principis novèus que marquèron prefondament sa disciplina :
- l'uniformitarisme que postula que lei procès que se son aplicats dins lo passat contunian de s'aplicar a l'ora d'ara. Opausat au catastrofisme, aqueu principi es totjorn una nocion de basa de la geologia actuala.
- lo plutonisme que postula que lei ròcas se fòrman a partir de la solidificacion de la lava. Per o demostrar, estudièt plusors penetracions graniticas que li permetèron d'establir la preséncia de remontadas ancianas de magma dins de jaç sedimentàris. Incomplèta, aquela idèa constituïguèt pasmens un progrès fòrça important e a donat son nom ai ròcas plutonicas (ò ròcas intrusivas).
Aquela teoria implicava una Tèrra fòrça pus vièlha que dins lo dògma de la Glèisa en vigor a l'epòca. D'efiech, lei calculs mostrèron qu'una durada de plusors desenaus ò centenaus d'ans èra necessària a l'erosion dei montanhas mentre que leis estudis biblics avián establit un temps de solament quauquei millenaris. Aquò favorizèt d'un biais decisiu l'intrada de la geologia dins lo modernisme scientific.
Leis idèas de Hutton foguèron pas immediatament compresas en causa d'una redaccion confusa, çò qu'alentiguèt sa difusion. Es finalament son amic John Playfair (1748-1819) que ne'n redigiguèt la premiera version clara en 1802. De mai, durant la premiera mitat dau sègle XIX, lei partisans de Hutton deguèron faciar l'oposicion dei neptunistas qu'èran en favor d'una formacion dei montanhas a partir de depaus sedimentaris realizats au fons deis oceans.
Meteorologia
modificarEn meteorologia, Hutton s'interessèt ai transformacions de l'atmosfèra e publiquèt una Teoria de la plueja en 1788. Après aver estudiat lei precipitacions dins mai d'una region dau mond, i desvolopèt una teoria explicant la formacion dei pluejas per lo taus d'umiditat e per de mesclas entre diferentei massas d'aire dins l'atmosfèra.