Hangeul
L'hangeul (nomenat Chosŏn'gŭl en Corèa del Nòrd) es l'alfabet pròpri de la lenga coreana, de distinguir del sistèma logografic sinocorean hanja.[1] Es lo sistèma d'escritura oficial de la Corèa del Nòrd, de la Corèa del Sud e de la Prefectura coreana autonòma Yanbian de China.
L'hangeul es un alfabet fonemic organizat en blòts sillabics. Cada blòt es constituït almens de doas de las 24 letras hangeul (jamo), amb almens una de las 14 consonantas e 10 vocalas. Aquestes blòts sillabics se pòdon escriure tant orizontalament d'esquèrra cap a dreita coma verticalament d'amont cap aval, en colomnas de la dreita cap a l'esquèrra.
Istòria
modificarLo rei de Corèa Sejong lo Grand (1397 - 1450) creèt l'alfabet hangeul en veire que los seus subjèctes sonque podián comunicar oralament amor que los caractèrs chineses de l'hanja èran pas adaptats a la fonetica coreana e pas capables d'exprimir los termes coreans en particular pels pensaments e sentiments .[2][3]
Lo sistèma d'escritura hanja utilizat a aquesta epòca èra fòrça complicat, e sonque èra a la portat dels òmes privilegiats de l'aristocracia, qu'avián l'educacion e lo temps necessaris per se poder dedicar al seu aprendissatge e, aital, de poder legir e escriure amb fluiditat.[4]
Sejong, doncas, creèt l'hangul coma un sistèma simple de lectura e d'escritura per combatre lo nivèl enauçat d'analfabetisme del seu pòble . L'Hangeul encontrèt d'en primièr una fòrta oposicion en particular dels elèits universitaris e literaris, coma Choe Manri e d'autres universitaris confucians dins los ans 1440. Pasmens, l'hangeul dintrèt dins la cultura populara, utilizat mai que mai per las femnas e los escrivans de ficcions popularas. Mas en 1504 après èsser estat trufat e criticat en hangeul, lo desen rei YeonsangunIt enebiguèt l'estudi e l'utilizacion de l'alfabet de Sejong e lo forabandiguèt dels documents. En 1506 lo rei Jungjong aboliguèt lo ministèri Eonmun (언문청 諺文廳), institucion governamentala vodada a la recèrca en Hangul.
Caldrà esperar lo sègle XIX, amb la pujada del nacionalisme corean fàcia a la menaça japonesa per que lo hanguel siá considerat pauc a pauc coma un simbòl nacional. Aital en 1894, foguèt adoptat pel primièr còp dins los documents administratius, pauc abans que Japon ocupa Corèa . Uèi, lo 9 d'octobre, jorn de la commemoracion de la publicacion del hangeul (한글날), es jorn feriat en Corèa del Sud; son equivalent en Corèa del Nòrd es "lo Jorn del Chosŏn gŭl" (조선글날), lo 15 d'octobre.
Los jamos
modificarL'hangeul es un sistèma alfabetic que compren 51 letras, apeladas jamos (자모, hanja : 字母, los caractèrs maires). Aquestes jamos son devesits en mai d'una categoria :
- 14 consonantas de basa (jaeum):ㄱ, ㄴ, ㄷ, ㄹ, ㅁ, ㅂ, ㅅ, ㅇ, ㅈ, ㅊ, ㅋ, ㅌ, ㅍ, ㅎ.
- 5 consonantas doblas (ssang jaeum): ㄲ, ㄸ, ㅃ, ㅆ, ㅉ.
- 11 grops de consonantas (bok jaeum): ㄳ, ㄵ, ㄶ, ㄺ, ㄻ, ㄼ, ㄽ, ㄾ, ㄿ, ㅀ, ㅄ.
- 10 vocalas de basa (moeum) : 6 vocalas simplas :ㅏ, ㅓ, ㅗ, ㅜ, ㅡ, ㅣ e 4 vocalas palatalizadas (iotacion), semiconsonantas-semivocalas :ㅑ, ㅕ, ㅛ, ㅠ.
- 11 diftongas (ssang moeum): ㅐ, ㅒ, ㅔ, ㅖ, ㅘ, ㅙ, ㅚ, ㅝ, ㅞ, ㅟ, ㅢ.
Çai jos un tablèu classant totas aquelas letras.
Dins la primièra colomna los jamos.
Dins la segonda colomna, los noms dels jamos.
Dins la tresena colomna, la romanizacion revisada.
Dins la quatrena colomna, la pronóncia segon l'alfabet fonetic internacional.
| Letras de basa | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Consonantas | Vocalas | ||||||||
| Jamo | Nom | Rom. | AFI | Jamo | Nom | Rom. | AFI | ||
| ㄱ | 기역 (giyeok) | g/k | [g-]/[-k̚] | ㅏ | 아 (a) | a | [-a-] | ||
| ㄴ | 니은 (nieun) | n | [n-]/[-n] | ㅑ | 야 (ya) | ya | [-ja-] | ||
| ㄷ | 디귿 (digeut) | d/t | [d-]/[-t̚] | ㅓ | 어 (eo) | eo | [-ʌ-] | ||
| ㄹ | 리을 (rieul) | r davant vocala, l davant consonanta o final. | [ɾ-]/[-ʎ] | ㅕ | 여 (yeo) | yeo | [-jʌ-] | ||
| ㅁ | 미음 (mieum) | m | [m-]/[-m] | ㅗ | 오 (o) | o | [-o-] | ||
| ㅂ | 비읍 (bieup) | b/p | [b-]/[-p̚] | ㅛ | 요 (yo) | yo | [-jo-] | ||
| ㅅ | 시옷 (siot) | s/t | [s-]/[-t̚] | ㅜ | 우 (u) | u | [-u-] | ||
| ㅇ | 이응 (ieung) | ng | [-ŋ] | ㅠ | 유 (yu) | yu | [-ju-] | ||
| ㅈ | 지읒 (jieut) | j/t | [tɕ-]/[-t̚] | ㅡ | 으 (eu) | eu | [-ɯ-] | ||
| ㅊ | 치읓 (chieut) | ch/t | [tɕʰ-]/[-t̚] | ㅣ | 이 (i) | i | [-i-] | ||
| ㅋ | 키읔 (kieuk) | k | [kʰ-]/[-k̚] | ||||||
| ㅌ | 티읕 (tieut) | t | [tʰ-]/[-t̚] | ||||||
| ㅍ | 피읖 (pieup) | p | [pʰ-]/[-p̚] | ||||||
| ㅎ | 히읗 (hieut) | h/t | [h-]/[-t̚] | ||||||
| Letras compausadas | |||||||||
| Consonantas doblas | Vocalas compausadas | ||||||||
| Jamo | Nom | Rom. | AFI | Jamo | Nom | Rom. | AFI | ||
| ㄲ | 쌍기역 (ssanggiyeok) | kk | [kʼ-]/[-k̚] | ㅐ | 애 (ae) | ae | [-ɛ-] | ||
| ㄸ | 쌍디귿 (ssangdigeut) | tt | [tʼ-]/[-t̚] | ㅒ | 얘 (yae) | yae | [-jɛ-] | ||
| ㅃ | 쌍비읍 (ssangbieup) | pp | [pʼ-]/[-p̚] | ㅔ | 에 (e) | e | [-e-] | ||
| ㅆ | 쌍시옷 (ssangsiot) | ss | [sʼ-]/[-t̚] | ㅖ | 예 (ye) | ye | [-je-] | ||
| ㅉ | 쌍지읒 (ssangjieut) | jj | [tɕʼ-]/[-t̚] | ㅘ | 와 (wa) | wa | [-wa-] | ||
| Grops de consonantas | ㅙ | 왜 (wae) | wae | [-wɛ-] | |||||
| Jamo | Nom | Rom. | AFI | ㅚ | 외 (oe) | oe | [-wi-] | ||
| ㄳ | 기역 시옷 (giyeok siot) | ks | [-k̚]/[-ks-] | ㅝ | 워 (weo) | weo | [-wʌ-] | ||
| ㄵ | 니은 지읒 (nieun jieut) | nj | [-n]/[-ntɕ-] | ㅞ | 웨 (we) | we | [-we-] | ||
| ㄶ | 니은 히읗 (nieun hieut) | nh | [-n]/[-nx-] | ㅟ | 위 (wi) | wi | [-wi-] | ||
| ㄺ | 리을 기억 (rieul giyeok) | lg | [-ʎ]/[-ʎg-] | ㅢ | 의 (ui) | eui | [-ɰi-] | ||
| ㄻ | 리을 미음 (rieul mieum) | lm | [-ʎ]/[-ʎm-] | ||||||
| ㄼ | 리을 비읍 (rieul bieup) | lb | [-ʎ]/[-ʎb-] | ||||||
| ㄽ | 리을 시옷 (rieul siot) | ls | [-ʎ]/[-ʎs-] | ||||||
| ㄾ | 리을 티읕 (rieul tieut) | lt | [-ʎ]/[-ʎtʰ-] | ||||||
| ㄿ | 리을 피읖 (rieul pieup) | lp | [-ʎ]/[-ʎpʰ-] | ||||||
| ㅀ | 리을 히읗 (rieul hieut) | lh | [-ʎ]/[-ʎx-] | ||||||
| ㅄ | 비읍 시옷 (bieup siot) | bs | [-p̚]/[-ps-] | ||||||
Referéncias
modificar- ↑ http://www.wdl.org/en/item/4166
- ↑ A history of writing, libre escrit per Steven Roger Fischer (en) [1]
- ↑ Brèva explicacion de l'hangeul (es) [2]
- ↑ Origina de l'hangul a la Wikipèdia anglesa (en) [3]
| Lingüistica | |
 Zònas del cervèl qu’influéncian la paraula | |
| Lingüistica generala | |
|---|---|
| Fonetica · Fonologia · Lexic · Morfologia · Sintaxi · Semantica · Pragmatica · Tipologia lingüistica | |
| Lingüistica aplicada | |
| Aquiscion del lengatge · Psicolingüistica · Sociolingüistica · Antropologia lingüistica · Lingüistica generativa · Lingüistica cognitiva · Lingüistica descriptiva · Lingüistica comparada · Etimologia · Estilistica · Còrpus lingüistic | |
modificar  |