Guèrra de Succession d'Espanha
La Guèrra de Succession Espanhòla es una guèrra europèa majora que se debanèt de 1701 a 1714. Foguèt entraïnada per la question de la succession dau rèi Carles II d'Espanha que laissèt son reiaume, sei possessions europèas e son empèri coloniau a Felip d'Anjau qu'èra un felen de Loís XIV. Aquò menaçava de permetre un jorn l'union de França e d'Espanha au sen d'un meteis estat, çò qu'auriá prefondament trebolat l'equilibri dei poissanças europèas.
Per empedir aquela union, una importanta coalicion formada de la quasi totalitat deis estats europèus ataquèt França e Espanha. Après plusors desfachas, França capitèt de s'impausar militarament mai deguèt negociar e acceptar la separacion dei doas coronas. En particular, lo rèi Felip V deguèt renonciar a sei drechs sus lo tròne de França e cedir divèrsei territòris a Austria. Dins aquò, la guèrra permetèt l'installacion dei Borbons en Espanha, çò qu'anoncièt d'importants cambiaments d'aliança en Euròpa.
Lo conflicte veguèt tanben l'afiermacion dau Reiaume Unit coma premiera poissança navala d'Euròpa e lo declin de la poissança olandesa, minada per la succession dei guèrras dempuei la segonda mitat dau sègle XVII. De son caire, França, en despiech dau mantenement de son reng de premiera poissança europèa, conoguèt un declin relatiu en causa de problemas financiers importants e d'una pèrda d'influéncia diplomatica.
Causas
modificarLa question de la succession d'Espanha
modificar
Après lei tractats de Ryswick (1697), la diplomacia europèa assaièt de reglar la succession dau rèi Carles II d'Espanha (1665-1700) qu'aviá ges d'enfant. Son eiretatge (Espanha, País Bas Espanhòus, Milan, Nàpols, Sicília, Empèri Coloniau Espanhòu...) èra cobejat per Loís XIV e per l'emperaire Leopold Ièr (1658-1705). Dins lei dos cas, aqueleis ambicions suscitavan l'inquietud deis autrei poissanças car menaçavan l'equilibri geopolitic dau continent.
Un premier tractat foguèt negociat en 1698 entre França, Anglatèrra e lei Províncias Unidas per partejar lei País Bas e l'America Espanhòla. Donèt la màger part de l'eiretatge a Josèu Ferrand de Bavièra (Espanha, País Bas, America) e partejava lo rèsta entre lo fiu de Leopold (Milan) e de Loís XIV (Itàlia). Pasmens, la mòrt precòca dau prince bavarés entrainèt la revirada d'aqueu projècte (6 de febrier de 1699).
Un segond tractat foguèt donc negociat que laissava la màger part dei territòris espanhòus au fiu Leopold, l'arquiduc Carles. En cambi, lo fiu de Loís XIV aumentava sa part iniciala de Milan e França recebèt una assegurança regardant lo mantement de la separacion entre la Espanha e lo Sant Empèri Roman Germanic[1]. Dins aquò, Carles II e lo pòble espanhòu refusèron aqueu tractat que prevesiá lo desmantelament de la monarquia espanhòla.
La revirada dei negociacions
modificarEn fàcia de la menaça de division de sei domenis, lo rèi espanhòu decidèt de modificar son testament e de designar lo segond de felen de Loís XIV, lo duc d'Anjau, coma eiretier unic. En caus de refús, nomèt l'arquiduc Carles. Après d'esitacions, Loís XIV acceptèt aqueu testament e, après la mòrt de Carles II lo 1èr de novembre de 1700, lo duc d'Anjau venguèt rèi d'Espanha sota lo nom de Felip V d'Espanha (1700-1724).
Aquel aveniment representava un trevirament important car Felip V aviá pas renonciat a sei drechs sus la corona de França. Ansin, èra susceptible de succedir a Loís XIV e d'unificar França e Espanha au sen d'un meteis ensems. Un tal estat, dotada de la poissança militara francesa e de l'empèri coloniau d'Espanha, auriá probablament largament dominat lo continent, çò qu'èra inacceptable per lo rèsta d'Euròpa.
Debanament
modificarLa formacion de la Granda Aliança
modificarLa guèrra comencèt lentament car la màger part deis estats europèus reconoguèron inicialament Felip V coma rèi d'Espanha. Pasmens, una tiera de mesuras francesas jutjadas ostilas ò perilhosas (mantenement dei drechs de Felip V a la corona de França, autrejament de privilègis comerciaus ai marchands francés dins l'Empèri Espanhòu, tensions militaras entre França e lei Províncias Unidas....) entraïnèt la formacion d'una importanta coalicion gropant Anglatèrra, lei Províncias Unidas, l'emperaire, la màger part dei princes alemands e Danemarc. Lo 15 de mai de 1702, la guèrra foguèt oficialament declarada a França e a Espanha.
De son caire, França trobèt pauc d'aliats en fòra deis Electors de Baviera e de Colonha. En teoria, dispausava dei fòrças d'Espanha mai lo país èra fòrça trebolat per la succession. Son armada e sa marina aguèron donc de dificultats importantas d'organizacion, de comandament e de logistica. Ben sovent, foguèt necessari de lei completar per d'unitats francesas.
Lei combats iniciaus
modificar
Lei Francés aguèron l'iniciativa de 1702 a 1704 e assaièron d'envaïr lei Províncias Unidas e la region de Ren e d'assegurar sei liasons amb seis aliats. Per aquò, ataquèron a Friedlingen (14 d'octòbre de 1702) e ocupèron Kehl permetent d'establir la joncion amb Baviera en mai de 1703. Puei, lei combats se concentrèron dins lo sud d'Alemanha onte lei dos camps mantenguèron sei posicions : lei Francobavarés mau capitèron de conquistar Tirol e una còntraofensiva coalizada foguèt arrestada a Höchstädt. Dins aquò, Austria èra grèvament menaçada car deviá, en parallèl, faciar una importanta revòuta païsana en Ongria.
En Itàlia, una armada francesa dirigida per lo duc de Vendôme engatjèt plusors combats acarnats còntra l'armada austriana dau prince Eugeni de Savòia. En despiech de plusors succès coma la batalha de Luzzara (15 d'aost de 1702), mau capitèt de jónher lei fòrças francobavaresas en Tirol, çò qu'entraïnèt l'intrada en guèrra de Savòia dins lo camp dei Coalizats (en cambi d'una partida dau Ducat de Milan). Après aquelei succès, Eugeni de Savòia foguèt nomat a la tèsta de l'armada austriana.
Sus lei mars, lei flòtas anglesa e olandesa assaièron d'aprofichar son avantatge numeric per ocupar una basa navala en Espanha. Batudas a Cadiç (aost de 1702) e a Cartagèna (setembre de 1702), destruguèron una importanta flòta francoespanhòla a Vigo (23 d'octòbre de 1702). Gràcias a aqueu succès, lei Coalizats obtenguèron lo sostèn de Portugau lo 16 de mai de 1703. Aliat tradicionau d'Anglatèrra, Lisbona aviá pas rejonch la coalicion en causa de sa proximitat amb lo blòt francoespanhòu. Son raliment donèt una basa importanta ai naviris anglés e olandés que secutavan lo comèrci espanhòu.
Lei dificultats francoespanhòlas e lei progrès aliats
modificar
Afeblits per sei desfachas, l'emperaire Leopold renoncièt a l'eiretatge espanhòu en favor de son fiu cadet Carles lo 12 de setembre de 1703. Aquò renforcèt lo camp coalizat car eliminava largament la possibilitat d'unificar Espanha amb un autre empèri poderós. Ansin, de 1704 a 1706, lei Coalizats enregistrèron plusors succès importants.
En Alemanha, leis armadas dau duc de Marlborough e dau prince Eugeni ataquèron en direccion de Baviera. Après una premiera victòria còntra lei fòrças de Tallard a Schellenberg (2 de julhet de 1704), infligiguèron una gròssa desfacha ai Francobavarés a Höchstädt (13 d'aost de 1704). Lei Francés i perdiguèt mai de 30 000 òmes e deguèron abandonar Bavièra que foguèt ocupada per leis Austrians fins a la fin dau conflicte. Dins aquò, la perseguida de l'insureccion ongresa empediguèt Austria d'esplechar totalament son succès. De mai, de divergéncias entre lei caps coalizats empachèron d'establir un plan clar d'atacas dei frontieras francesas.
En Mediterranèa e en Espanha, lei Coalizats prenguèron tanben l'avantatge en despiech de la presa de Niça per lei Francés (1706). D'efiech, lo 14 de setembre de 1705, una flòta anglesa prenguèt Barcelona que se ralièt a l'arquiduc Carles. Aperavans, leis Anglés avián ocupat Gibartar (3 d'aost de 1704), çò que permetèt ai Coalizats de considerar d'atacas còntra Espanha a partir de l'oèst, dau sud e de l'èst.
Lo mantenement de Felip V sus lo tròne espanhòu
modificar
De 1706 a 1708, França subiguèt plusors desfachas grèvas a Ramillies (23 de mai de 1706), a Turin (7 de setembre de 1706), a Audenarde (11 de julhet de 1708) e a Lille (9 de decembre de 1708). Aquò entraïnèt la pèrda dei País Bas Espanhòus e permetèt ai Coalizats de projectar una invasion dirècta de França. Inquiet, Loís XIV demandèt donc la patz mai leis exigéncias coalizadas (reconoissença de l'arquiduc Carles coma rèi d'Espanha, participacion de l'armada francesa a la guèrra còntra Felip V...) foguèron refusadas.
En plaça, França mobilizèt sei fòrças amb un apèu dau rèi a sei subjèctes (12 de junh de 1709). Ansin, lo 12 de setembre de 1709, lo duc de Villars infligiguèt de pèrdas considerablas ai Coalizats a la batalha de Malplaquet. Decimats, leis Austrians e leis Anglés foguèron obligats d'abandonar l'invasion de França. En parallèl, lei partisans de Carles e lei fòrças expedicionàrias anglesas foguèron batuts en Espanha ai batalhas de Brihuega (8 de decembre de 1710) e de Villaviciosa (10 de decembre de 1710).
Aquelei victòrias francesas permetèron de mantenir Felip V sus lo tròne d'Espanha. Escagassats, lei belligerants comencèron de negociar lo reglament dau conflicte a partir de genier de 1712. Pasmens, la perseguida d'importanteis operacions militaras lòng de la frontiera francesa alentiguèt lei discussions.
La resisténcia francesa e la signatura de la patz generala
modificarLei negociacions de patz deguèron esperar la batalha de Denain (24 de julhet de 1712) per avançar. D'efiech, leis Austrians, abandonats per leis Anglés que volián acabar la guèrra, i foguèron batuts per lei Francés que capitèron en seguida de tornar conquistar una partida importanta dei territòris perduts dempuei lo començament de la guèrra. Après aqueu combat, plusors tractats foguèron negociats e signats a partir d'abriu de 1713 per restablir la patz. En parallèl, en Espanha, Barcelona foguèt represa per lei Francoespanhòus a l'eissida d'un sètge saunós que marquèt prefondrament l'istòria de Catalonha.
Consequéncias
modificarLei tractats de patz d'Utrecht e de Rastatt reconoguèron Felip V coma rèi d'Espanha. Pasmens, per empedir l'unificacion de França e d'Espanha, foguèt obligat de renonciar a sei drechs sus la corona de França. De mai, Madrid deguèt cedir sei territòris italians e flamenc ais Austrians (franc de Milan e de Sicília que foguèron donats a Savòia) e Gibartar e Menòrca ai Britanics.
Per França, lo resultat de la guèrra èra fòrça mitigat. En particular, deguèt abandonar totei sei conquistas e acceptar quauquei rectificacions frontalieras pas totjorn a son avantatge. Foguèt tanben obligada de reconciar a seis avantages economics en Espanha. Dins aquò, gardèt sa posicion de premiera poissança europèa mai èra desenant menaçada per Austria e, subretot, per lo Reiaume Unit. D'efiech, aqueu darrier, vengut la premiera poissança navala dau continent, aprofichèt lei dificultats financieras francesas deis ans 1720-1730 per desvolopar una diplomacia activa e remplaçar pauc a pauc l'influéncia de Versalhas.
Per leis autrei belligerants, lo resultat dau conflicte foguèt decebaire per lei Províncias Unidas qu'obtenguèron ges d'avantatge de sa participacion a la guèrra e qu'èran fòrça endeutadas. En revènge, l'eissida de la guèrra foguèt pus favorabla a Prússia e a Savòia que sei sobeirans recebèron lo títol de rèi. La premiera aprofichèt aquel estatut novèu per venir una importanta poissança regionala que foguèt au centre dei conflictes europèus deis ans 1740-1750.
Liames intèrnes
modificarBibliografia
modificar- (fr) Lucien Bély, Les relations internationales en Europe au XVIIe – XVIIIe siècle, París, Presses universitaires de France, coll. « Thémis », 1992, 731 p.
- (fr) Clément Oury, La Guerre de Succession d'Espagne. La fin tragique du Grand Siècle, París, Tallandier, 2020, 518 p.
- (de) Matthias Schnettger, Der Spanische Erbfolgekrieg. 1701–1713/14, Munic, Beck, 2014.
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ La neutralizacion dau Sant Empèri Roman Germanic coma poissança politica èra estat un deis aquists francés de la Guèrra de Trenta Ans (1618-1648).