Fòr

Un fòr [fɔr] (deth latin forum, plaça publica on s'amassava eth tribunau) qu'ei un ensemble de leis locaus acordadas en privilègi a cèrtas regions o vilas: Fòr de Morlans; Fòr d'Auloron...

Ath plurau eth mot que designa er ensemble deras costumas, privilègis o libertats d'un país particular: Fòrs de Bearn.

En Espanha, eras províncias deth País Basco (era Hauta Navarra dab) que gaudivan cadua d'un fòr, era defensa deths quaus esté ua deras encausas deras Guèrras Carlistas (cf. illustracions). En dia de uei enqüèra, er estatut d'autonomia de Navarra (nom oficiau: Comunitat forau de Navarra) qu'ei basat sus er ancian fòr deth Reiaume de Navarra.

Mapa deth sègle XIX qui muisha eras extensions deras diferentas tradicions consuetudinàrias en Reiaume d'Espanha

Ferrand II d'Aragon ara ceremonia deths Fòrs a Gernika (Biscaia) en 1476

Monument consacrat aths Fòrs en Pampalona (Navarra)