Exposicion universala de 1888

L'Exposicion universala de 1888 se faguèt dins la vila de Barcelona entre lo 8 d'abril e lo 9 de desembre de 1888. Recebèt un total de 400.000 visitaires que venián del mond entièr.

L'inauguracion oficiala se debanèt lo 20 de mai de 1888 a 16 oras. Foguèt presidida per Anfós XIII (qu'en aquel temps aviá pas que dos ans), la reina regenta Maria Cristina, la princesa d'Astúrias Maria de las Mercedes, l'infanta Maria Teresa, lo president del conselh de ministres Práxedes Mateo Sagasta, e lo cònsol de Barcelona Francesc Rius i Taulet.

Contèxt istoric

En 1888 Barcelona aviá 530.000 abitants e representava la segonda ciutat mai importanta de l'estat espanhòl sul plan politic, e la primièra a nivèl industrial. Èra lo periòde de la Restauracion borbonica e aquel an governava Práxedes Mateo Sagasta jos la regéncia monarquica de Maria Cristina d'Habsborg-Lorena, la veusa d'Anfós XII (qu'èra mòrt en 1885) e maire d'Anfós XIII.

Se considera que l'organizacion de l'Exposicion universala de 1888 foguèt lo rebat dels bons ligams entre la monarquia restaurada e la borguesiá industriala catalana, qu'aviá donat son supòrt al retorn de la monarquia, en cerca d'una patz sociala que posquèsse permetre un desvolopament economic.

Las Exposicions universalas, que comencèron a París en 1855, vivián son periòde de grand apogèu. Eran consideradas coma d'eveniments politics, economics e socials màgers dins tot lo mond, que cada país i podiá expausar sos progrèsses tecnologics e ostentar son potencial economic e industrial. Lo fach d'organitar una Exposicion èra una escasença per favorizar lo desvolopament econòmic de la vila organizaira e procurava un grand prestigi internacional.

Impulsors de l'Exposicion

L'idèa iniciala d'organizacion d'una Exposicion universala a Barcelona foguèt portada per un entrepreneire galèc, Eugenio Serrano de Casanova. Pasmens davant l'impossibilitat de Serrano de portar lo projècte solet, lo cònsol de Barcelona Francesc Rius i Taulet n'assumiguèt la carga. S'envirèt d'un grop d'entrepreneires de la ciutat que, a son costat, formèron çò que se sonèt "Comitat dels uèch". I aviá, a mai de Rius i Taulet, Elies Rogent i Amat –director de las òbras-, Lluís Rouvière, Manuel Girona i Agrafel –un politician e banquièr que financèt una part de l'òbra- , Manuel Duran i Bas, Josep Ferrer i Vidal, Claudi López Bru (Marqués de Comillas) e Carles Pirozzini. Demest los membres del Burèu director de l'Exposicion i figurèron l'escrivan Jacint Verdaguer e Ramon Romaní i Puigdengolas.

Vista Generala dels pabalhons dins lo Parc de la Ciutadella

Font del Parc de la Ciutadella

L'encencha

L'exposicion se realizèt sus una susfàcia de 380.000 mètres cairats que l'Arc de Trionf, òbra de Josep Vilaseca i Casanovas (1858-1917), n'èra la pòrta de dintrada. L'encencha s'espandissiá sus çò qu'ara es lo Parc de la Ciutadella, lo zoo, e una part de la Gara de França fins a l'endrech ont se tròba uèi l'Espital del Mar, dins la Barceloneta.

Una quatrena part de l'encencha èra ocupada per de bastiments concebuts pels arquitèctes mai prestigioses d'aquel temps, ont se fasián las exposicions. L'edifici mai important de totes foguèt lo Palais de l'Industria, amb sos 70.000 mètres cairats. Pr'aquò foguèron servat tres bastiments de l'epòca militara de la Ciutadella: lo Palais del Governador, l'arsenal e la capèla. Totes tres an perviscut fins uèi. L'arsenal, aprèp divèrsas adaptacions en 1889, 1900 e 1932, es actualament la sedença del Parlament de Catalonha.

Castèl dels Tres Dragons

En seguida del cambiament de promotors, lo temps per poder realizar las òbras de l'encencha foguèt plan limitat. Tot aquò supausèt una escomesa tras qu'importanta per l'organizacion que demostrèt sa capacitat de gestion e d'esfòrç, pasmens foguèt tanben la causa que qualques bastiments aguèron una durada de vida efemèra. Aital sonque son demorats de pès l'Arc del Trionf, òbra de Josep Vilaseca, lo Castèl dels Tres Dragons, òbra de Lluís Domènech i Montaner (cafè-restaurant de l'exposicion, qu'es actualament lo Musèu de Zoologia), lo Musèu Martorell de Geologia, d'Antoni Rovira i Trias, l'ombracle, projectat per Josep Fontserè i Mestre e acabat per Josep Amargós i Samaranch e una part de la "Galariá de las Maquinas", qu'es ocupada uèi pels servicis del zoo.

Existís una legenda populara qu'assegura que l'engenheire francés Gustave Eiffel prepausèt de construire la torre a Barcelona per l'Exposicion Universala de 1888. Pasmens en realitat foguèt pas Eiffel, mas l'engenheire de Tolosa J. Lapierre qui presentèt un projècte d'una torre de fusta de 210 mètres. A l'encòp i aguèt un autre projècte de torre, lo de l'arquitècte catalan Pere Falqués. Malgrat l'interès inicial, cap dels dos projèctes progressèt pas per de rasons budgetàrias.

Melhorament dins Barcelona

Malgrat lo fach que las activitats de l'Exposicion se van realizèron a l'interior de l'encencha de la fièra, l'eveniment contribuiguèt a melhorar Barcelona en general. D'un costat, la celebracion de l'exposicion serviguèt d'esperon per finalizar d'òbras qu'èran estadas entamenadas fòrça ans abans e que demoravan inacabadas, e a l'encòp, s'aprofechèt l'escasença per botar en plaça d'infrastructuras novèlas e de servicis que no només milloressin la vida dels abitants, sinó que balhèssen un imatge de modernitat de la ciutat als uèlhs dels visitaires.

Demest las novetats que se devon a l'Exposicion de 1888 se tròban:

• L'urbanizacion del Parc de la Ciutadella, qu'aprèp l'acabament de l'Exposicion venguèt lo parc mai grand de la vila.
• Foguèt finalizada l'urbanizacion de tot lo front maritim de la vila, entre lo parc de la ciutadella e la Rambla, en bastir la passejada de Colom e un novèl moll: a l'actual Moll de la Fusta.

Hotel Internacional

• Foguèt bastit lo Grand Hotel Internacional sus un terrenh ganhat sus la mar a la novèla passejada de Colomb, davant lo bastiment de la Capitania General. L'otèl, concebut per l'arquitècte Lluís Domènech i Montaner, foguèt bastit dins lo temps recòrd de 53 jorns. Tenia planta e tres nivèls, e ocupava un solar de 5.000 mètres cairats. Amb una capacitat de 2.000 clients, foguèt pensat coma una installacion temporària capabla d'aculhir los visitaires. Foguèt enderrocat aprèp l'acabament de l'Exposicion.

Palais de las Bèlas Arts

• Foguèt construït lo Palais de las Bèlas Arts (Barcelona), dins l'espaci ont se tròban actualament los tribunals municipals davant lo musèu de zoologia. Obra d'August Font, foguèt ailà ont se celebrèt l'inauguracion oficiala de l'Exposicion amb la preséncia de la familha reiala. Foguèt destinat a d'exposicions artisticas, de concèrts e d'eveniments culturals ligats al catalanisme. Aprèp l'exposicion, demorèt dobèrt fins a 1942.

Monument a Colomb, (1888).

• Foguèt construït lo Monument a Colomb sus la Plaça Portal de la Patz, ponch d'union de la passejada de Colomb e de la Rambla. Lo monument foguèt inaugurat l'1 de junh de 1888, en plena celebracion de l'Exposicion.
• Foguèt urbanizada la zòna contigüa a l'encencha de l'exposicion, dins la zòna del Barri de la Ribera.
• Foguèt inaugurat lo Mercat del Born, l'òbra de Josep Fontserè i Mestre, construït entre 1884 e 1886.
• Se faguèt l'inauguracion de las Las Golondrinas, d'embarcacions de divertiment que, uèi encara, sortisson davant lo monument a Colomb e fan far una passejada per mar als visitaires.
• Se metèt en plaça l'illuminacion electrica de las primièras carrièras de Barcelona (La Rambla, Passejada de Colomb, Plaça de Sant Jacme e l'interior de l'encencha de l'exposicion).

Bilanç de l'Exposicion

Antoni Gaudí dessenhèt lo pabalhon de la Companyia Transatlántica a l'Exposicion universala de Barcelona de 1888.

L'Exposicion universala foguèt considerada coma una capitada, tant pel nombre de visitaires coma pels beneficis economics (encara que s'acabèt amb un deficit de 6 milions de pessetas), e la projeccion internacionala que li donèt a Barcelona. A mai, ajudèt a urbanizar una granda zona de la ciutat.

L'exposicion, ideada a un moment qu'existissiá una depression economica, revitalizèt lo sector de la construccion, e lo nombre elevat de visitaires portèt de beneficis grands a totes los sectors de la ciutat.

Sul plan economic se considera que l'Exposicion de 1888 foguèt lo primièr grand pas de l'economia catalana cap a l'europeïzacion. En 1886, dos ans abans l'eveniment, foguèt fondada la Cambra Oficial de Comerç, Indústria i Navegació de Barcelona, amb l'objectiu de velhar als interèsses dels industrials catalans e d'aprofechar l'Exposicion per dinamizar lo flux comercial amb l'estrangièr, e los païses europèus en particular, a un moment que l'economia catalana s'èra limitada a far de comèrci amb lo mercat espanhòl.

Sul plan politic, l'organizacion, desvolopament e capitada de l'Exposicion confirmèt l'atmosfèra de bona relacion entre la borgesiá catalana e la monarquia qu'èra tot bèl just restaurada a Madrid, malgrat las criticas que va generèt demest lo proletariat e los menaires republicans e catalanistas.

L'Exposicion de 1888, lo primièr grand eveniment que foguèt organizat a Barcelona, foguèt percebuda istoricament coma un modèl de desvolopament que mai tard, durant diferents moments istorics, la vila tornèt aplicar, en organizar de grands eveniments internacionals (coma l'Exposicion Internacionala de 1929, los Jòcs Olimpics de Barcelona 1992 e, recentament, lo Fòrum Universal de les Cultures en 2004).

Criticas socialas e politicas de l'Exposicion

Malgrat que l'Exposicion se debanèt d'un biais normal sens cap d'incident e que foguèt sentida coma una capitada, generèt qualques criticas:

La granda quantitat d'òbras bastidas durant los meses anteriors a l'Exposicion, pas sonque dins l'encencha de la fièra mas tanben dins d'autres endreches de la ciutat, mobilizèt de milierats d'obrièrs que trabalhèron incansablament e, de còps que i a, dins de condicions dificilas. Tot aquò contribuiguèt a aumentar la conscienciacion dels trabalhadors que havien d'unir sas forças per defensar sos interèsses e melhorar sas condicions de trabalh. Mostra d'això es qu'en agost de 1888, en plena celebracion de l'Exposicion, se fondèt a Barcelona lo sindicat Union Generala dels Trabalhadors (UGT), e, pas gaire de temps aprèp lo Partit Socialista Obrièr Espanhòl (PSOE), realizèt a Barcelona lo primièr congrès de son istòria. L'Exposicion provoquèt una granda inflacion dels prèses a Barcelona, coma se pòt legir a partir dels mejans de comunicacion d'aquel temps. La montada dels prèses generèt una granda insatisfaccion populara e de criticas nombrosas dins los jornals. Los intellectuals e los politicians republicans e catalanistas, capitanejats per Valentí Almirall, se manifestèron publicament contra l'Exposicion, que consideravan qu'èra l'expression del pacte de la borgesiá catalana amb la monarquia centralista que, segon sas afirmacions, podiá nòire als interèsses de Catalonha.

Autras exposicions de 1888

Aquel an 1888 se faguèron quatre autras grandas exposicions internacionalas, a mai se cap d'elas recebèt pas lo nom d'Exposicion universala: foguèron la "Centennial International Exhibition" celebrada a Melbourne (Austràlia); la "International Exhibition" de Glasgow (Escòcia); lo "Grand Concours International donis Sciences et de l'Industrie" de Brussèlas (Belgica); e l' "Exposição Industrial Portugueza" a Lisbona (Portugal).