Euristica
L'euristica (del grèc ancian εὑρίσκω, eurisko, « tròbi ») es un tèrme de didactica qui significa «l'art d'inventar, de far de descobèrtas». Se nomena euristica la capacitat d'un sistema per a realizar de forma immediata innovacions positives per als seus fins.
La capacitat euristica es un trach caracteristic dels umans. D'aquel punt de vista se poíria descriure coma l'art e la sciéncia de las descobèrtas e de la invencion o de resòlvre de problèmas mejans de la creativitat e la pensada laterala.
L'etimologia d'"euristica" es la meteissa qu'aquela del mot eureka, l'exclamacion atribuida a Arquimèdes dins un episòdi tan famós coma apocrif. Quand es utilizat coma substantiu, es l'art o la sciéncia de la descobèrta, una disciplina susceptibla d'èsser un camp de recerca. Quand s'utilisa coma adjectiu, se referís a de causas mai concrètas, com estratagias euristicas, règlas euristicas o sillogismes e conclusions euristicas. Es evident qu'aqueles dos usatges son intimament ligats perque l'euristica sovent prepausa d'estratagias euristicas que guidan la descobèrta.
La popularizacion del concèpte se deu al matematic George Pólya, amb son libre Cossí lo resòlvre (How to solve it). Avent estudiat un fun de demostracions matematicas dempuèi jove, voliá saber cossí los matematicians i arriban. Lo libre conten l'ensems de recèptas euristicas qu'ensejavan d'ensenhar a sos escolans de matematicas. Quatre exemples extrachs d'aquel illustran lo concèpte melhor que cap aure definicion:
- Se capitas pas a comprendre un problèma, dessenha un esquèma.
- Se tròbas la solucion, fas coma se ja l'auriás e cèrca de veire çò pòdes deduire d'aquela (rasonament cap enrè).
- Se lo problèma es abstrach, ensaja d'examinar un exemple concrèt.
- Ensaja d'abordar d'en primièr un problèma pus general (es la "paradòxa de l'inventor": Lo subjècte mai ambiciós es aquel qu'a mai d'astre de succès).
Matematica
modificarEn matematica, l'euristica existís dempuèi la Grècia Antica. Mas, la formalizacion e lo naut gra de rigor en matematica minora importància de l'estudi de la descobèrta, avent alara mai d'interès per la psicologia. Pasmens qu'existís lo camp de la teoria de la demostracion, çò qu'a res a veire amb trobar d'esquèmas de demostracion o de règles per resòlvre las demostracions dels teorèmas.
Psicologia
modificarEn psicologia l'euristica es en relacion amb la creativitat e se prepausèt que siá la règla simpla e eficienta per orientar la presa de decisions e per explicar dins un plan practic cossí las personas capitaràn un problèma o resolveràn un problèma. Abitualament una euristica opèra quand un problèma es complèxe o lo problèma pòrta d'informacions incomplètas. En general, una euristica se pòt considerar coma una acorcha pels processus mentals actius e, alara, es una mesura qu'estalvia o sèrva las ressorsas mentalas. Las euristicas foncionan de fach dins la majoritat de las circonstàncias mas, pasmens, tanben pòt menar a d'errors sistematicas dins la presa de decisions o l'elaboracion d'ensags. L'ideacion de solucions euristicas sovent es lo començament d'un rasonament per analogia.
Un exemple d'acorcha mentala es l'usatge d'un estereotipe. Quand se jutja un individú se basant sus l'estereotipe d'un grop a que aparten, l'usatge de l'estereotipe pòt menar en una error, perque l'individú pòt èsser mai o mens representatiu de l'estereotipe.
Altras accepcions
modificar- Una teoria scientifica a una nauta valor euristica s'es capabla de generar de nòvas idèas o induire de nòvas invencions. Atal, pas que siá pertinent, es pas essencial que la teoria siá exacta.
- S'inspirant de Sartre; mercé a sa capacitat euristica, malgrat las predeterminacions geneticas e d'autres condicionaments, es probable que l'èsser uman (vaquí es l'aparenta paradòxa de la frasa) siá condemnat a èsser liure dels tèrmes que lo mitan li impausa.