Imperatiu (gramatica)

En gramatica, l’imperatiu es un dels diferents mòdes gramaticals (amb l'indicatiu, lo condicional, lo subjonctiu, etc.).

Utilizacion

L'imperatiu es un mòde gramatical exprimissent una injonction.

• un òrdre o una comanda (exemples 1, 2) ;
• una requista o un demanda (exemples 3, 4) ;
• una exigéncia o une suplica (exemple 5, 6) ;
• una invitacion (exemples 7, 8, 9) ;
• un conselh (exemple 10) ;
• una instruccion (exemple 11);
• un desir, une benediccion o una malediccion (exemples 12, 13) ;
• una preguièra (exemple 14) ;
• una permission (exemples 15, 16).

Combinat amb una negacion, l'imperatiu permet entre d'exprimir:

• una interdiccion (exemple 17) ;

mas pas necessàriament: tanben, pòt simplament exprimir:

• un conselh.

1. Manja ton entrepan!
2. Calatz-vos!
3. Gilbèrt, passa-me lo sal, se vos plai!
4. Presta-me cinc èuros!
5. Daissatz-me!
6. Menatz-me al Consulat Terrian!
7. Passa a l’ostal a l’escasença!
8. Torna prene donc un talh de còca!
9. Mogam lo cafè!
10. Pren una aspirina e assaja de te pausar un pauc!
11. Viratz a esquèrra al fuòc, puèi contunhatz en avant sus 50 mètres!
12. Passa una bon jornada!
13. Vai al diable!
14. Pardona-nos nos ofensas!
15. Fuma se vols!
16. D'acòrdi, a ta partida de fotbòl, vai!
17. Toca a pas res!
18. Toca pas mon gredon!

Aquestas categorias son ni exclusivas ni estancas.

Caracterizan un vejaire pragmatic e social los diferents tipes d'actes de paraula qu'un imperatiu pòt realizar.

Conjugason dins la lengas indoeuropèas

L'imperatiu es un mode atestat plan actiu en indoeuropèu, Mai sovent jo la forma del radical nud.

Anglés

En anglés, s’utiliza l'infinitiu nud per exprimir l'imperatiu, levant la particula « to » que precedís normalament lo radical. La sola forme declinada de l'imperatiu es a segonda persona del singular, levat lo vèrb « to be » (èsser), realizat a l'imperatiu per « be » (Puslèu que la forma de l'indicatiu, « are »).

• Come here. (Ven ! / Venètz !)
• Be back by tonight. (Torna/ Tornatz aqueste ser.)
• Let's go! (Amen!)

Occitan

A l'imperatiu, en occitan, i a pas que lo present e lo passat, a la segonda persona del singular e a las primièra e segonda personas del plural. Pel passat s’utiliza las formas del subjonctiu

Neerlandés

En neerlandés, l'imperatiu pòt mirar lo passat: Had geholpen ! « (auriai volgut que) aguèsses ajudat », e pòt tanben mirar Lo present.