Giotto di Bondone : Diferéncia entre lei versions

[[Imatge:Uffizi_Giotto.jpg|thumb|right|200px|Estatua de Giotto al ''piazzale desdels OfficesOficis'' a Florença]]

'''Giotto di Bondone''' o '''Ambrogiotto di Bondone''' ([[Vicchio|Vespignano]] o Rominano, [[1267]] - [[Florença (Itàlia)|Florença]], lo 8 de genièr de 1337) foguèt un pintre, escultor e arquitècte [[italiaItàlia|italian]]n, que lassas òbras fogèronfoguèron a l'origina del novelum de la pintura occidentala. Foguèt l'influéncia de sa pintura que provoquèt lo vast movement de la [[Renaissença]] del sègle seguent.

'''Giotto''' fa part del corrent artistic de la Pre-RenaissançaRenaissença que se manifestamanifèsta en [[Itàlia]] a la debuta del sègle XIV, e qu'es l'un de sos mèstres. En aquèlaaquela fin de l'[[Edat Mejana]], Giotto es lo primièr artista que lasa pensada e lasa novèla vision del monde ajudan a construire aquel movement, l'[[umanisme]], que plaça l'Òme a la plaça centrala de l'[[Univèrs]] e li permet d'èsser mèstre de son pròpri destin.

Son influéncia sus las generacions d'artistas que li subrevisquèron es tanttan granda qu'òmque se pòt parlar d' « escòlas ''giottescas'' » al subjècte d'unas escòlas de pintura de l'epòca. Pintres coma los de l'[[escolaescòla de Rimini]] ([[Giovanni Baronzio]], [[Neri da Rimini]], [[Pietro da Rimini]]) son considerats coma sos eretièrs<ref>Luciano Bellosi, ''Giotto e son eretatge artistic''</ref> Dempuèi lo passatge de Giotto, de mal datar (versemblablament entre [[1303]] e [[1309]]) dins lor vila, ont venguèt pénher un cicle de [[fresca]]s (uèi perdudas).

Giotto nasquèt dins una familha païsana de Colle di Vespignano (o a Romignano), un vilatge prèp de Vicchio di Mugello, dins loal nòrd -èst de [[Florença (Itàlia)|Florença]], en [[Toscana]].

Dins sa tecnica, Giotto marcètmarquèt una ruptura amb l'art gotic italian del ''Trecento'', passant d'una concepcion ieratica de la pintura (representacion dels personatges dins una concepcion pro immobila dins l'estampadura) cap a un cèrt naturalisme. Atal, representèt desde scènas dins las qualasont l'accent foguèt mes sus la comunicacion entre los personatges e la perspectiva amb un ponch de fugida.

TenguètAguèt [[Taddeo Gaddi]] comaper disciple.

Giotto moriguèt a Florença lo 8 de genièr de 1337 e foguèt enterrat amb pompas dins la catedrala que ne foguèt l'arquitècte. Amb la seuna femna, Ciuta di Lapo di Pela, tenguètaguèt uèit enfants, que l'ainat, Francesco, foguèt inseritintroduch en [[1311]] dins la companhiá dels pintres de Florença.

Sas pinturas son d'inspiracion religiosa: fòrça retaules, grandas susfàciassuperfícias cobèrtas amb frescas a [[Pàdoa]] (scènas de la [[Bíblia]] a la capèla de l'Annunziata o dels Scrovegni) e a [[Assisi]] (basilica inferiora e, subretot, scènas de la vida de [[Francés d'Assisi]] dins la basilica superiora, frescas del [[Palazzo della Ragione de Pàdoa]], destruidas en 1420).

Fòrça artistas modèrnes trobèron l'inspiracion dins l'òbra de Giotto, - ont posèron a la sorgafont d'un umanisme que demòra valable a totas las epòcas.

Segon la legenda, reculhida per [[Lorenzo Ghiberti]] e [[Giorgio Vasari]], « Giotto enfant auriá començat per gardar las cabras de son paire Bondone, e lo pintre [[Cimabue]], lelo susprenguèt aque dessenhardessenhava sus una pèira amb de carbon sus las ribas d'un riu,; meravilhat per son engenh primaic, auriá menat lo pastorèl, tenguètqu'aviá una dotzena d'anadasannadas, dins son talhièr ». Se pòt véser la pèira commemorativa prèp del pont ont se auriáseriá tengut aquel encontre ipotetic.

Ça que la, es plan Cimabue que acertèt la formacion d'aquel mainat talentòstalentós.

Mai d'un testimòni literari, que ditditz pas gaire sus la vida de Giotto, senhalan l'impacte de l'òbra de Giotto sus sos contemporanèus coma [[Dante Alighieri|Dante]], que foguèt son amic, dins lo cant XI del ''[[La Divina Comèdia|Purgatòri]]'', coma [[BoccaceBoccacio]] dins la novèla VI,5 ''[[Decameron]]'', coma dins ''[[Le Vite|Le Vite de' più eccellenti pittori, scultori e architettori]]''.

BoccaceBoccacio, dins una novèla del ''Decameron'', ([[1350]]) :

{{citacion|Tenguèt un engenh tan poderós, que la Natura, maire e creairitz de totas causas, produit pas res, jos las eternalas evolucions celèstas, que foguèt capable de reproduire amb l'estilet, la pluma o lo pincèl : reproduccion tan perfièchperfiècha que, per los uèlhs, foguèt pas una còpia, mas lo modèlemodèl meteis. Plan sovent sos òbras trompèronenganèron lo sens visual, e òm prenguèt per la realitat loçò qu'es una pintura |[[Boccace]], ''[[Lo Decameron]]'' , Seisena Jornada, Cinquena Novèla}}

{{citacion|ÒmSe rapòrta que Giotto, dins sa jovença, pintèt un jorn d'un biais tan frapant una mosca sul nas d'una cara començada per Cimabue que lo mèstre, quand tornèt a son trabalh, temptèt mai d'un còp de la casar amb la man abans de s'apercebre de son enganada ''[[Le Vite]]''}}

LaLo [[papa]] [[Beneset XII]], via un de sos emissaris, cachèt Giotto de li balhar la pus pura probapròva de son talent. Aquel darrièr tracèt sus unaun fuèlhafuèlh destinadadestinat al pontife sobeiran un cercle perfèit a man levada. L'ancian pastorèl demostrèt son engenh podète poguèt alavetz viatjar a [[Roma]] per realizar mai d'una òbras.

== Las frescas de la basilica de Sant Francés d'Assisi ==

[[Imatge:Giotto - Legend of St Francis - -01- - Homage of a Simple Man.jpg|thumb|''Un abitant d'Assisi estend son mantèl jos los passes de Francés'' deventdavant lo [[Temple de Minerva (Assisi)|Temple de Minerva]]]]

Las parets de la glèisa superiora de la [[basilica de Sant FrançescFrancés (Assisi)|basilica de Sant Francés]] d'[[Assisi]], son cobèrtas de las extraordinàrias frescas realizadas dins lalo darrièradarrièr decenniadecenni del sègle XIII.

AquelaAquelas frescas, qu'inaugurèron un biais de pénher novèl e vivent, eissit de l'observacion de la natura, la precision expressiva de las actituds e dels traits, segurament, excitèron lo vam dels contemporanèus. Foguèt lo primièr còp qu'òm alassèt amb fòrça amb la tradicion bizantina.

A Roma, Giotto executèt qualques òbras que mai d'una foguèron perdudas o arroïnadas, quedemest elas un Crucific pintat a la destrempedestrempa per la glèisa de Santa Maria sopra Minerva, o las frescas de San Giorgio in Velabro.

La pus importantasimportanta de lalas òbras de Giotto dins la [[Basilica de Sant Pèir|basilica de Sant Pèire]], es la celèbrecelèbra [[mosaïca]] monumentala de ''[[La Navicella]]'', que qu'orna uèi lo vestibul de l'immensa glèisa - primitivament decorèt la faciada -, e lo retaularetaule del gransgrand altar, conservat, dempuèi lo sègle XV, dins la sacristia dels canonges.

De [[1303]] a [[1306]], Giotto foguèt a [[Pàdoa]] ont pintèt las cinquanta-e- tres [[fresca]]s de la ''capèla Scrovegni'' o ''capèla Santa Maria dell'Arena'' dins la [[Glèisa de l'Arena de Pàdoa|glèisa de l'Arena]], que son consideras coma son cap d'òbra e l'un desdels tornament de l'istòria de la pintura europèa. TenguètAviá probablament quaranta ans quand comencèt la decoracion de la capèla.

Coma arquitècte e coma escultor, Giotto daissèt a Florença un monument fòrça elegant e armoniós, lo [[campanal]] de la catedrala. Foguèt lo 12 de abril de 1334 que la comuna de Florença nomenèt Giotto « ''Magnus magister'' (Grand mèstre) e ''capomaestro'' (cap arquitècte) de Santa Maria del Fiore, (''Santa Reparata'' a l'epòca). Aquela catedrala, comencètcomençada per [[Arnolfo di Cambio]], aguètaviá pas encara de faciada, de copòla e de campanièr.

Son òbra incontestabla es lo campanal, torre carrada amb tres estatges de fenèstras, a 84 mètres de naut. DecoratEs decorat fins al som d'incrustacions de [[marbre]]s colorats, enauçat de bas-relèus e d'estatuas.

[[Imatge:Giotto di Bondone 056.jpg|thumb|right|''Vida de Sant Francés'', dins la capèla Bardi<br />de la Basilica [[Santa Croce]] de [[Florença (Itàlia)|Florença]]<br />]]

** ''Cicle de la vida de sant SilvestreSilvèstre'' amdamb son disciple [[Maso di Banco]] ;

** ''Sant Francés d'Assisi recebantrecebent los estigmats'', vèrs 1295 / 1300

** La ''MadoneMadòna'', vèrs 1320,

** ''SaintSant Francés donant la seunasieuna tunica al paure''

Imatge:Giotto - Legend of St Francis - -04- - Miracle of the Crucifix.jpg|Basilica d'Assisi, ''Miracle del crucifixcrucific''

== SorgasFonts ==