Trentin-Aut Adige : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
|||
Linha 41 :
'''Trentin e Aut Adige''' (var. '''Trentin e Naut Adige''') es una [[regions d'Itàlia|region]] autonòma d'[[Itàlia]] septentrionala comptant mai d'un milion d'abitants. Compausat d'una populacion majoritàriament germanofòna, es oficialament una region bilingüe que partetja sa frontièra amb la region tiroliana d'[[Austria]] via lo [[còl de Brenner]] e dont l'economia repausa sul torisme amb las nombrosas estacions d'[[esquí]] dins lo sector [[Alps|alpenc]] de las [[Dolomitas]].
En [[1972]], un estatut novèl transferiguèt las competéncias legislativas e administrativas, emai las ressorsas financièras de la region de cap a las doas províncias de [[província de Trent|Trent]] e [[Sud-Tiròl|Bolzano]].
== Istòria ==▼
La region foguèt [[Àustria-Ongria|austriaca]] entrò [[1919]], quora foguèt restacada a [[Itàlia]] a l'eissida de la [[Primièra Guèrra mondiala]]. Le territòri foguèt rebatejat ''Venezia Tridentina''. Lo [[Fascisme|regim faissista]] ensajèt d'italianizar la populaction de lenga alemanda, mas capitèt pas. Conjuntament, favorizèt una imigracion italiana massisa.▼
Après la [[Segonda Guèrra Mondiala]], lo Naut Adige demorèt italian, mas los [[Aliats de la Segonda Guèrra Mondiala|Aliats]] impausèron a aquesta un engatjament de proteccion de la minoritat de lenga alemanda, autrejant una autonomia vertadièra a la província de [[Bolzano]] ([[Accòrd De Gasperi-Gruber]], [[5 de setembre]] de [[1946]]). Lo [[President del Conselh (Itàlia)|president del conselh italian]], [[Alcide de Gasperi]], originari de [[Pieve Tesino]] dins la província de Trent, volguèt estendre aquesta autonomia a sos ciutadans. Aital foguèt creada la region Trentin e Naut Adige, ont los Italians èran majoritaris, fasent venir impossibla l'autoadministracion dels [[Tirolians]] del Sud. Per aquesta rason e per la de l'installacion d'italofòns, l'insatisfaccion de la populacion alemanda creissèt e culminèt dins los ans 1960 amb lo movement terrorista del BAS (al. ''Befreiungsausschuss Südtirol'' - Comitat per la liberacion del Sud Tiròl), que revendicava la reünificacion de Tiròl al sen d'[[Àustria]]. Al començament, las accions èran dirigidas exclusivament contre los bens (monuments faissistas, linhas electricas) e non pas contra las personas. ▼
En 1972, estatut novèl d'autonomia dintrèt en vigor. La màger part de las competéncias legislativas e administrativas e las ressorsas financièras foguèron transferidas de la region del Trentin-Naut Adige a las doas províncias de Trent e Bolzana.▼
== Geografia ==
[[File:Trafoi 01.jpg|miniatura|Glèisòla de [[Trafoi]], sul fons del massís de l'[[Ortles]]]]
[[File:Drei Zinnen.jpg|miniatura|Las [[Tre Cime di Lavaredo]], dins las Dolomitas de Sesto, de Braies e d'Ampezzo]]]]
Lo Trentin e Naut Adige es la region pus septentrionala d'Itàlia e es gaireben entièrament montanhosa levat dins d'unes endreits de la val d'[[Adige]] e de la Valle dei Laghi situats en dejós de 200 m e doncas considerats coma de planas. En particular, existisson doas grandas zonas planas dins la província de Trent: la Piana Rotaliana e la Piana dell’Alto Garda. Los serres s'enauçan a d'altituds de mai de 3900 m. Dins la partida sud de la region, prèp de la riba trentina del [[lac de Garda]], l'altitud davala a 65 m.
Linha 49 ⟶ 58:
Compte tengut de l'orografia del territòri, existisson de diferéncias considerablas entre la densitat d'abitants de las zonas de nauta montanha (ont i aguèt despoblament e migracion cap a las vilas de las val principalas) e las de las vals principalas, especialament la val dell'Adige, ont se tròbam [[Trent]] e [[Bolzano]].
▲== Istòria ==
▲La region foguèt [[Àustria-Ongria|austriaca]] entrò [[1919]], quora foguèt restacada a [[Itàlia]] a l'eissida de la [[Primièra Guèrra mondiala]]. Le territòri foguèt rebatejat ''Venezia Tridentina''. Lo [[Fascisme|regim faissista]] ensajèt d'italianizar la populaction de lenga alemanda, mas capitèt pas. Conjuntament, favorizèt una imigracion italiana massisa.
▲Après la [[Segonda Guèrra Mondiala]], lo Naut Adige demorèt italian, mas los [[Aliats de la Segonda Guèrra Mondiala|Aliats]] impausèron a aquesta un engatjament de proteccion de la minoritat de lenga alemanda, autrejant una autonomia vertadièra a la província de [[Bolzano]] ([[Accòrd De Gasperi-Gruber]], [[5 de setembre]] de [[1946]]). Lo [[President del Conselh (Itàlia)|president del conselh italian]], [[Alcide de Gasperi]], originari de [[Pieve Tesino]] dins la província de Trent, volguèt estendre aquesta autonomia a sos ciutadans. Aital foguèt creada la region Trentin e Naut Adige, ont los Italians èran majoritaris, fasent venir impossibla l'autoadministracion dels [[Tirolians]] del Sud. Per aquesta rason e per la de l'installacion d'italofòns, l'insatisfaccion de la populacion alemanda creissèt e culminèt dins los ans 1960 amb lo movement terrorista del BAS (al. ''Befreiungsausschuss Südtirol'' - Comitat per la liberacion del Sud Tiròl), que revendicava la reünificacion de Tiròl al sen d'[[Àustria]]. Al començament, las accions èran dirigidas exclusivament contre los bens (monuments faissistas, linhas electricas) e non pas contra las personas.
▲En 1972, estatut novèl d'autonomia dintrèt en vigor. La màger part de las competéncias legislativas e administrativas e las ressorsas financièras foguèron transferidas de la region del Trentin-Naut Adige a las doas províncias de Trent e Bolzana.
== Economia ==
| |||