|
[[Fichièr:Crymean Tatar lang.png|thumb|Mapa de l'usatge del tatar de Crimèa. En blau escur, luòcs oni la lenga es abitual; en blau cèl, luòcs secundaris on tanben se parla. (2007.)]]
Lo '''tàtar de Crimèa''' (''Qırımtatar tili, Qırım tili'') es una [[Lengas turquesas|lenga turquesa]] parlada per gaireben un mièg milion de personas tant en [[Crimèa]] coma en [[Ozbequistan]], [[Turquia]], [[Romania]] e [[Bulgaria]]. Es tanben conegut jol nom de '''crimean''' (Qırım tili, Qırımca) e '''crimeanturc de TurquiaCrimèa''' (Qırım Türkçesi). S'escriuS’escriu en [[alfabet latin]].
SeEs lo deude pas confondre amb lo [[tatar]] de la Volga, parlat dins autres regions, ni tanpaucnimai amb lo [[krymtchak]] e lo [[karaïm]], parlats aen Crimèa, lengas en dangièr d'atudamentd’extincion.
== Nombre de locutors ==
Ara serián {{unitat|300000|locutors}} de la lenga. Fins a 1989, 90% losdels [[tatars de Crimèa]] (en tatar de Crimèa: ''qırımtatarlar'', enal singular: ''qırımtatar''; en [[ucraïnés]]: Кримські татари, ''Krymski tàtary'') vivonvivián en Ozbequistan, ontqu’i foguèron deportats en [[1944]]. Ara 250000250 000 tatars de Crimèa vivon aen Crimèa, unsqualques 150000150 000 encara aen l'Ozbequistan, unsqualques 2400024 000 en Romania ze uns3 000 3000 aen Bulgaria. Tanben i a de tatars dins de luòcs pròche de Crimèa, dins los [[oblast]]s de [[oblast de Kherson|Kherson]] e [[oblast de Zaporíjia|Zaporíjia]], segon la mapa lingüistica en çai-dessús.
Mai d'd’{{unitat|1500000|d'abitants}} de [[Turquia]] son de [[tatars de Crimèa]] emigrats en al sègle XIX.
== Dialèctes e caracteristicas ==
I a tres dialèctes: aquello del nòrd (''Noğay'') o de las estepas, venent del Kiptchak-Nogai, lo central (''Orta yolaq''), format del Kiptchak-Cuman e qu'es la lenga literària, e lo miègjornal (''Yalıboylu''), format de l'Oghuz.
La lengualenga se diferenciadestria del turc per las caracteristicas seguentas:
* Casuda de l’h, p. ex. ''ava / hava'' (air), ''saba / sabah'' (matin), ''muarrir / muharrir'' (escrivan).
* CasudaElision de l'h,las p.vocalas ex.tancadas en posicion inicial e mejana, coma ''ava /a hava(i)lâc'' (airmedecina), ''saba / sabah(u)sta'' (matinmèstre), e ''muarrir /(u)rajay muharrirq(ı)rarım'' (escrivani anarai).
* Elision de las vocalas tancadas en posicion inicial e mejana, coma ''a (i)lâc'' (medecina), ''(u)sta'' (mèstre) i ''(u)rajay q(ı)rarım'' (i anarai).
* La primera persona de singular en forma negativa amb las terminasons –''mam'' e –''mem'', coma ''yazmam'' (escriurai).
| 