L’escrima es un espòrt de combat. S'agís de l’art de tocar un adversari amb la punta o lo talh (estòc e talh) d’una arma blanca sus de partidas valablas sens èsser tocat.
Lo rus Ivan iTourchine e lo nòrd-american Weston Kelsey dins un assaut a l'espasa als Jòcs Olimpics d'Atenas.
S'utiliza tres tipes d'armas: l'espasa (disciplina olimpica dempuèi 1900 pels òmes e 1956 per las femnas), lo sabre (disciplina olimpica dempuèi 1896 pels òmes e 2004 per las femnas) e lo floret (disciplina olimpica dempuèi 1896 pel òmes e 1924 per las femnas). Aquelas tres armas son sexuadas: espasa femenina e mascla, floret feminin e mascle e sabre feminin e mascle. Las esprovas son individualas o per equipas. Son donc al total dotze.
L'escrima es un dels espòrts ont lo francés es la lenga oficiala. Cada païs utiliza sa lenga per las competicions nacionalas, mas quand la competicion ven internacionala, lo francés es obligatòri per l’arbitratge. « En Garde ! Êtes-vous prêts ? Allez ! Halte ! » L’arbitra dispausa, mai, d’un còdi de signe per explicar cada frasa d’armas.
Se consideram l’escrima coma l’art de manejar las armas de ponh, son istòria comença amb l’umanitat. Dempuèi l’Antiquitat, los testinònis de combats amb l'arma blanca son nombroses, per exemple dins los bas relèus Egipcians del temple de Ramsès III a Medinet Habou.
La concepcion modèrna de l’escrima aparéis al meteis temps que l'arma de fuòc. Fins alara, las tecnicas devián s'adaptar a las proteccions que portavan l'adversari coma la còta d’armas o l'armadura. Amb l'apareisson de la polvera, la corsa en avant entre l'aisina ofensiva, l'espasa, e la proteccion, l’armadura, perd son utilitat: l'arma de fuòc caduca l'armadura, e quitament dangierosa, car alentís lo movement de la cibla. L'espasa ven alara mai fina e leugièra.
L’istòria de l’escrima pòt èsser partejada en doas estapas: la primièra es la marca d’un limpament progressiu de l’activitat guerrièra cap a une forma d'art marcial ont lo bèl gest e l’elegança morala l'empòrtan; la segonda es un nòu limpament, mai aviat aquel, entre l'art marcial e la practica esportiva contemporanèa.
En bas latin, escrima se disiá schermare e en italian scherma que significavan combatre, tirar d'armas. Mai recentaent lo mot « escrima » vendiá de l'escandinau skrimen, o de l’alemand medieval skremen, significant « art de se defendre ». Se pòt definir l'escrima coma l'art de se servir de las armas de talh e d'estòc per se defendre e per tocar l'adversari.
L’escrima medievala estona subretot per la riquesa de son repertòri, al contrari de las idèas comunas que fa pensar al contemporanèu sonqu'a d'espasas enòrmas e de bloquièrs pesucs e grands d'acièr. Se practica gaireben totas las armas blancas, es a dire de talh, perforantas o contondentas, possiblas: l’espasa, la massa, lo martèl de guèrra, la lança, lo destral, la daga , lo ponhal e mai. La mestresa de totas aquelas armas ven en dirècte d'una practica de l'escrima gaireben pas que suls camps de batalha. Encara contra las idèas comunas, lo guerrièr medieval es pro rapid (aquela qualitat totjorn foguèt a la basa de l'escrima) e fòrça mai liuire de sos movements que se pensa.
De Fechtbücher (Tractats d'escrima, en alemand) foguèron escrichs dels sègles XIV a XVI per de mèstres germanics; coma Johannes Liechtenauer, lo mèstre incontestat del sègle XIV e Hans Talhoffer, mèstre soís del sègle XV. Mòstran alara que la practica de l'escrima es mixta, mas minoritària per las femnas, e es objècte de presentacions especifica dins aqueles tractat. Aquela teorizacion de la practica femenina desaparéis dos sègles mai tard, amb los mèstres d’armas franceses, a l’epòca ont l'escrima coma espòrt se destria de l'escrima de combat[1].
D'ecòlas de manejament d'armas, sens pas gaires de relacions entre elas, apapréisson dins lo Sant Empèri roman germanic: a Zuric, a Basilèa, a Ratisbona, e d'autras vilas libras d’Allemanha. S'ensenha l’escrima medievala classica.
Es en Itàlia que de nòus mèstres, inventius e avantgardistas, fan lor apareisson als sègles XIV e XV: coma Fiore dei Liberi (1350–1420), cortisan del duc d'Este. Fiore dei Liberi publica en 1410 un tractat d’escrima que pauc a pauc uniformizar a l'escala europèa lo manejament de las armas: S’agís de son unica òbra, le Flos Duellatorum. Es considerat coma le fondator de l’escòla italiana.
Raspièra, primièra mitat dels sègle XVII
Al sègle XV l'escrima conéis son primièr revolum amb l’invencion de la raspièra. Aquela arma, excepcionala per son epòca transforma la vision de la disciplina. Es lo primièr pas cap a una escrima de léser: s'agís dels primièrs concors e competicions d'escrima, que succedisson als ancians tornegs per una noblesa que vei s'atudar los fuòcs de la cavalaria.
La raspièra aparéis en Espanha vèrs 1470. Son nom ven de l’espanhòl espada ropera, es a dire « espasa que se pòrta amb vestits »: mai simplament, s’agís de la primièra espasa de vila.
Pendent lo sègle XV, la raspièra, que l'usatge s'espandís en Mediterranèa, per exemple fins en Itàlia. Los mèstres italians coneisson l’arma mas pas son manejament: tornan inventar, de lor costat, lo biais d’utilisar la raspièra segon l’ensag de Camillo Agrippa. S'alonga (1,10 m), sa punta s’afina e sa lama s’estrechís. Arma polivalenta, permet amb tant d'aise de portar des còps d'estòc e de talha.
La raspièra, de fach, respond a l’apareisson de las armas de fuòc. Aquelas darrièras avent provocat la desapareisson progressiva de las armuras, que pòdon pas las contrar, las armas blancas pòdon tanben s’afinar e preferar la finesa e la rapiditat a la fòrça brutala. Son usatge s'espandís pauc a pauc dins tota l’Euròpa de l’Oèst: dins los ans 1490–1500, arriba en França amb las guèrras d'Itàlia; apapréis en Anglatèrra e en Alemanha vèrs 1515.
En França, la codificacion de l’escrima, la definicion de sos tèrmes e l'organizacion d'una pedagogia de l'escrima se faguèt pendent lo sègle XVII per de mèstres d’armas coma Le Perche du Coudray, Besnard o Philibert de la Touche. L’abséncia de masca de proteccion amn trelís metallic mena a l'elaboracion de la frasa d'armas.
Presentacion al President Félix Faure al Palais de l'Elisèu en 1895
Las règlas actualas foguèron definitivament fixadas sonque tardierament. Calguèt esperar la creacion de la Federacion Internacionala d’Escrima (FIE) per que las règlas sián acceptadas per totes los païses. En junh de 1914, la FIE reünida en comission a París redigís los reglaments de las tres armas acabant amb quinze ans de polemicas e lo boicòt de las esprovas de floret als Jòcs Olimpics d'Estocòlm en 1912.
Anja Fichtel (a drecha) als campionats del mond en 1993
Lo floret e lo sabre masculin son armas olimpicas als primièrs Jòcs Olimpics en 1896. L’espasa masculina o ven en 1900. La primièra arma feminina es lo floret; intègra le programa olimpic en 1924. Es sonque en 1996 que l'espasa feminina ven arma olimpica e en 2004 qu'aparéis lo sabre feminin.
Antan, l'escrima èra un espòrt per l’elèit que commencèt amb lo sègle XIX dins unes païses europèus. Dempuèi son apareseisson als Jòcs olimpics de 1896, tres païses se partejan la majoritat de las medalhas: França, Itàlia e Alemanha. Ara l'escrima es constituida d'esportius de tot nivèl social.
Après segonda guèrra mondiala, los païses de l’Euròpa de l'Èst, guidats per una gestion ideologica de l'espòrt comencèron a s'interessar fòrça a l'escrima. Amb Ongria qu'a una longa tradicion al sabre, l’URSS, Polonha e dins una mendre mesura Romania venguèron concurrenciar seriosament los païses occidentals suls podiums.
La dubertura sul mond es pro tardièra. Comença dins los ans 1950 per l'apareisson de tiraires coreans e chineses.
L’America fa una dintrada encara mai tardièra sus las pistas d'escrime. Levat Cuba mercé al campion Ramón Fonst e sos floretistas dels ans 1990, los Estats Units d'America comencèron a emergir dins la segonda mitat dels ans 1990, après la casuda del mond comunista e en partida gmercé al recrutament de fòrça mèstres d'armas.
L’Africa domora pauc presenta al nivèl mondial. Sol l’Egipcian Alaaeldin Abouelkassem capita a emportar la medalha d'argent de l’eprova individuala de floret als Jòcs olimpics d'estiu de 2012 organizats a Londres, donant a l’Egipte e al continent african sa primièra medalha de la disciplina dins una competicion mondiala. Existís tanben de tiraires de bon nivèl coma en Tunisia o en Argeria.
Filosoficament, lo respècte de l’autre, le respècte de las règlas e lo coratge son de valors primièras de l'escrima: los tirairs se saludan avant l’assalt, e un còp l'assalt acabat se mercejan se tocant la man avant de s'anar. E s'un dels tiraires respècta pas aquela règla (lança son masc, saluda pas son adversari, eca) risca una exclusion per tota la sason.
Intellectualament, la mestresa de se e la creativitat son tanben a la basa de l'espòrt. Pendent un assalt, de qualitats d’anticipacion, de realizacion d'un projècte tactic de precision sont sollicitats de contunh.
Fisicament, l’escrima demanda, e contribuís a, una granda souplesa, l’aquisicion de reflèxes, una flexibilitat e una rapiditat dins totes los movements. La coordinacion intersegmentària, una granda fòrça estatica e explosiva al nivèl dels membres inferiors associats a de l’endurança, fan de l’escrima de competicion l’una de las activitats esportivas mai esprovantas.
L’escrima contribuís a desvelopar e enforçar aquelas valors, dins una armonia del còs e de l'esperit.
L’escrima esportiva contemporanèa utilisa tres armas diferentas: lo floret, l’espasa e lo sabre. Aquela escrima de tres armas se constituiguèt a la fin del sègle XIX. Totas aquelas armas son presentas a las competicions de nivèl olimpic (le sabre feminin dintrèt als Jòcs olimpics d'Atenas en 2004).
La lama de l’arma per adult es dicha per convencion lame no 5. Pels enfants, lo pe e la talha de l'arma son adaptats.
Dins las acadèmias classicas, s'ensenha lo manejament d’armas d’escrima istorica e d’escrima medievala coma la granda cana, la raspièra, l’espasa bastarda (o espasa d'una man e mièg), la daga e los diferents tipes de bloquièrs. Es possible de practicar l’escrima anciana en utilisant d'accessòris: vestits, coma la capa, o autre, coma una lampa.
En roge, airal de tòca al floret, reglament FIE 2009
Lo floret foguèt creat al sègle XVII per servir d'arma d'entraïnament e d'estudi. Es la sola arma que jamai sortiguèt de las salas d'escrima (al contrari del sabre que foguèt utilizat suls camps de batalha e l'espasa pels duèls).
Es una arma leugièra — 500 gramas per una longor de 110 cm — e flexibla que la seccion de lama es rectangulara. La tòca se fa sonque amb la punta.
Lo floret es una arma d'estudi, es mai sovent la primièra arma ensenhada als debutants, e es tanben practicada en competicion. Son nom ven de la flor de lana, autrecòps enrotlada al tèrme de la lama per evitar las nafras. Pel passat, las femnas èran autorizadas a tirar sonqu'al floret e la leugieretat de l'arma ne fa son manejament aisit pels enfants. Ara, pasmens s'es conselhat d'aprene al mens los principis fondamentals del floret, los escrimaires pòdon començar amb quina que siá de las tres armas.
L'airal de tòca al floret es restrencha, es un eritatge del temps ont los equipaments de seguretat èran limitats. Los còps a la cara èra alara dangieroses fauta de masc, la tèsta es pas una cibla valida. L'airal foguèt reduch al tronc sol, zona ont los cops portats serián men dangieroses se las armas èran pas, plan astruc, neutralizadas. Al floret, coma al sabre, es estrictament interdit de "substituer"[3] una superfícia valabla (tronc) per una superfícia non valabla (ex. braç o tèsta).
Lo reglament internacional de 2009 dispausa que la baveta (partida jol masc) deu èsser conductritz[4].
Assalt al floret pendent los jòcs panamericans
Lo floret es una arma d'estòc solament. L'accion ofensiva d'aquela arma se realiza donc per la punta e pas que per la punta. Coma al sabre, se de respectar de convencions pendent un assalt. I a donc pas de « coup double ». En cas de tòcas simultanèas, la tòca es acordada al tiraire qu'aviá la prioritat. Aquela prioritat depend de la frasa d'armas determinada per la convencion del floret. Se pâs cap de tiraires aviá la prioritat, pas cap de tòca es marcada.
Dins las pichona categorias, la punta es aparada per un bilha de cauchoc nomenada « mosca », permet los assalts corteses sens risc de nafra pendent l'entraïnament d'escrima.
Dins las grandas categorias, l'arma de « punta seca » foguèt remplaçada per una arma electrica que lo tèrme una « tèsta de punta » (mena de boton metallic sus ressòrt) que, ligada a l'aparelh, permet d'indicar las tòcas pendent l'assalt.
Al floret, Cal 500 gramas de pression sul boton per qu'una lampa s'enlusís indicant que l'adversari foguèt tocat (de verd o de roge dins una partida valabla o de blanc dins una partida non valabla).
L’espasa modèrna foguèt inventada al sègle XIX per se batre en duèl. Es una arma d'estòc sonque. s'utilizava avant, a partir del sègle XVI, la raspièra, qu'evoluiguèt en espasa de cort jos Loís XIV.
Assalt d'espasa als Campionats d'Euròpa d'escrima 2007
L'accion ofensiva d'aquela arma se realiza donc per la punta e pas que per la punta. Es una arma mai pesuga — 750 g per una longor de 110 cm maxim (punhada d'una longor de 20 cm maxim) — e mens flexibla que lo floret, e sa lama es de seccion triangulara. La superfícia valabla compren tot lo còs del tiraire, vetits e equipament compreses.
Quand los dos tiraires son tocat al meteis temps, e que l'aparelhl enregistra valablament ambedoas tòcas (pas mai de 0,25 segondas d’escart ambedoas), i a « coup double », es dire un punt marcat per cadun.
L’espasa possedís dos fials electrics, ambedos empegats a la lama, que connectan lo boton al tèrme de l’espasa a las dos de las tres presas que son al dedins del clòsc.
Aquela arma se dich « non convencionala » qu’obeís pas a de règlas de prioritat coma lo floret e losabre: las condicions e las règlas del combat son donc fòrça similaras a aquela dels ancians duèls.
Lo sabre es una arma d'estòc, de talh[5] e de contra tailh (cop portat amb l'esquina de la lama); los cops del plan de la lama son tanben valables. Es una arma convencionala coma lo floret[5]: lo sabre respond a las meteissas règlas d'engatjaments (convencions) que lo floret, donant la prioritat a l'atacant, e de meteissa leugieretat — 500 g per une longor totala de 105 cm maxim[6]. En cas de tòca simultanèas, l'arbitra decidís d'acordar la prioriat un dels tiraires, o a pas deguns. aquelma prioritat depend de la « frasa d'armas » e de las convencions del sabre. La superfícia valabla pel sabre es tot çò que se situa al dessús de la talha (levat las mans), car aquela arma nos ven de la cavalaria, e qu'es dins aquel cas fòrça dificil de tocar al dejós de la talha. Al sabre, coma al floret,es absoludament enbit de "substituer"[3] una superfícia valabla per una superfícia non valabla. Al contrari del floret e de l'espasa, las passas en avant (crosament de las cambas dins un rapid movement en avant) son enebidas.
Lo sabre es una arma que los assalts lson fòrça dificils de realizar pels neofits, la prioritat donada a l'ataca associada a la relativa facilitat per tocar son adversari fasent los combats fòrça rapids.
Las tres armas se practican seguent de convencions destriadas. Las grandas diferéncias son: la superfícia valabla, lo biais de tocar l'adversari, e la forma e lo pes de l'arma. Las règlas de prioritat d'ataca son tanben diferentas. Amb las tres armas estrictament enebit de portar de cops amb la clòsca o d'utilizar lo braç non armat per quina fin qui siá
Una pista d'escrima mesura 14 mètres de long sus 1,5 a 2 mètres de larg[7]. Es marcada de linhas perpendicularas per de lucs (centre de la pista, linha de mesa en garda, e limita arrièra, e mai los 2 darrièrs mètres devon èsser plan identificats). S'un tiraire sortís per un dels bòrds laterals de la pista, l'accion s'arresta e los tiraires tornan en garda avent pasmens far avançar d'un mètre l'adversari del tiraire qu'es sortit; aquel darrièr deu donc recular e tornar adistància. S'un tiraire sortís dels dos pès pel tèrme arrièr de la pista, es considerat coma tocat.
Pista d'escrima: C linha centrala, G linha de mesa en garda, D zona dels dos mètres, R zona de recul (o sortida de pista)
Al bòrd de la pista, un dispositiu electric complèxe dona lo compte de las tòcas pendent l'assalt. Aquel dispositiu se compausa d'un aparelh central, de dos enrotlaires (un per tiraire) e de filas conductors. L'aparelh central es ligat als enrotlaires, situats de cada costat de la pista, eles meteisses ligat als tiraires. Lo sistèma d'enrotlament del fial conductor permet d'encombrar pas la pista car lo fial demora tibat de contunh, sens pasmens mermar la mobilitat del tiraire cap a l'avant. Lo circuit electric es completat per un fial de còs que passa jos la vèsta del tiraire, contra son flanc e par la manga del braça armat, connectat dins una prisa situada derrièr la clsca de l'arma. Al floret et a l'espasa, lo boton situat al tèrme de la lama (la têèsta de punta) a un ròtle d'interruptor que permet de completar lo circuit electric. Al sabre, dins las esprovas de naut nivèl, lo fial es remplaça per un bostièr electronic que transmet pels aires lo senhal a l'aparelh d'enregistrament de las tcas.
L'aparelh electric dispausa de quatre luces; s'enlusís del costat del tiraire que tòca. La lutz verda o la lutz roja (cada tiraire a la sieuna color) indica qu'una tòca valabla es estat portada. Las luces blancas (una per cada tiraire) indica qu'una tòca es estat portada mas sus una zona non valabla (sonque pel floret). Per l'espasa, pas cap de lutz blanc s'enlusís. Los quita escrimaires son ligats al sistèma pel fial tibat mercé als enrotlaires. Per jutjar la materialitat de la tòca, sola l'indicacion de l'apparelh de contraròtle fa fe. Jamai l'arbitra pòt declarar un tiraire tocat sens que l'aparelh aja regularament registrat la tòca, levat en cas de sancions (sortida arrièra de la pista dels dos pès o carton roge per una fauta.
La pista ont los tiraires evoluan es metallic e non conductritz, es donc impossible de portar una tòca al sol levat tocar fòra de la pista. Los tiraires an interdiccion formala de daissar traïnar la punte de lor arma sus la pista pendent l'assalt.
L'equipament dels tiraires se compausa, quina que sián las armas:
d'un pantalon de meteissa resisténcia que la vèsta;
d'una vèsta de teissut que la resisténcia deu passar 350 newtons/cm², e 800 per las competicions internacionalas;
d'una soscuirassa, que cobrís en "doble" lo flanc del bust mes en avant e lo començament del braç armat, per parar a una esquiçada. Sa resisténcia es tanben de 800 newtons/cm² ;
d'un masca de metal trelhat, dotat d'una colareta que cobrís plan le col de la vèsta e empacha una frappa al col. 800 newtons e 1 600 per las competicions internacionalas;
d'un gant amb coissinets qu'apara la man armada e rcobrís parcialament la manga sus l'avant braç, per evitar que la lama dintre dins la vèsta e frape al coide;
de caussetas nautas e epasas per aparar las cavilhas, los tibiás e los molets ;
d'un apara pitre per las femnas, que pòdon èsser doas clòscas metallics de plaçar d'esperse, o mai communament una mena de plastron en plastic regde. Aquel equipament es pas autorizat pels òmes.
L'arbitra d'escrima vigila al bon debanament de l'assalt. Crida los tiraires sus la pista, verifica la conformitat de lor material[8],[9] (soscoirassa, tèsta de punta, eca.) e manipula lo cronometra e, se cal, lo tableu de compte dels punts o la fuèlha de marca. Es lo sol abilitat a accordar o refusar una tòca, de constatar una fauta e sancionar en consequéncia. Un tiraire pòt pasmens far apellacion a una instança superiora, lo directòri tecnic de la competicion, per verificar un punt litigiós del reglament. La decision del directòri subrepassa aquela de l'arbitra que deu la far aplicar. Dins las esprovas de naut nivèl, l'arbitra es assistit d'assessors qu'an un ròtle consultatiu, mas non decisional; al floret e al sabre l'arbitratge video se pòt demandar per resòlvre un litigi al subjècte de las questions de prioritat. Es tanben utilizat a l'espasa per contestar la validitat d'una tòca.
L'article t.120 del reglament tecnic de la FIE definís las fautas e sancions. Las fautas son escalonadas en quatre grops de gravetat creissanta, lo primièr grop contenent las fautas minoras e lo quatren las fautas mai gravas. Las fautas son sancionadas par tres tipes de cartons.
L'arbitra dona aquelas sancions segon lo barèma seguent:
Grops
1a fauta
2a fauta
3a fauta
Primièr grop
Jaune
Roge
Roge
Segond grop
Roge
Roge
Roge
Tresen grop
Roge
Negre
Quatren grop
Negre
Las fautas dle primièr grop constituissent las infraccions a las règlas minoras o accidentelas (butassada, còs a còs intencional, etc.), las fautas del segond grop de las fautas intencionalas (còp brutal, tòca portada volontariament fòra de l'adversari), las fautas del tresen grop de las fautas de natura a perturbar l'òrdre. Las fautas del quatren grop assembla de fautas gravas de natura diversa: antiseportivitat, tricheriá, refús de saludr l'adversairi, eca. Los cartons son cumulables, un tiraire que recebèt un carton roge pòt donc pas mai recebre de carton jaune, quitament se cometèt pas de fauta del primièr grop.
S'es corrent la mescla de las categorias a l'entraïnament es corrent, es pas del meteis en competicion, ont las categorias d'edats son fòrça estrictas. Lo subreclassament, es a dire la possibilitat per un tiraire de far una competicion d'una categoria d'edat directament superiora a la sieuna, veire, mai rarament, lo doble subreclassament (2 categorias al dessús) es autorizat. Lo contrari es pasmens enebit, levat de Veterans que pòdon contunhar a participar a las competicions Senior.
L'estructura abituala d’una competicion individuala se compausa en doas partidas.
La primièra partida es una fasa en grops podent anar de 4 a 8 tiraires, segon le nombre d'inscrichs. Un o dos torns de grops de 5 o 6 tiraires sontorganizats, permetent d'obténer un classament revelator del nivèl des escrimaires en preséncia. Dins lo cas de dos torns de grops, lo primièr servís a compausar de grops mai equilibrats pel segond torn, que servirán elas a compausar lo tablèu eliminatòri. S'i a qu'un sol torn de grop, aquel es directament utiliszat per compausar lo tablèu.
Dins aqueles grops, cada tiraire encontra torn a torn cadun dels autres tiraires d'aquel grop, pendent l'assalt de 5 tòcas, l'ensems de la partida passa pas las 3 minutas levat pel sabre, qu'es pas jamai cronometrat[10].
La segonda partida es una competicion amb un tablèu per eliminacion dirècta etablit a partir del classament a la fin de la fasa de grops. Los assalts se debanan en 15 tòcas, ritmadas en tres tèrç temps de tres minutas. Entre aqueles tèrç temps, una minuta de repaus es donada al tiraire, que se vòl pòt s'entreténer amb son mèstre d'armas. Al sabre, la partida es divisada en dos temps, separats pel moment ont l'un dels tiraires marca l'ochena tòca.
Lo vainceire es aquel qu'aténh lo primièr las 15 tòcas o, alara, es en tèsta a la fin del temps reglamentari.
Al floret e a l'espasa, pendent las doas fasas, se lo temps reglamentari es agotat alara que los dos adversaris son a egalitat a la marca, una minuta de temps addicional es donada, amb un tiratge al sòrt. Aquela minuta se debana a la "mòrt subte", es a dire que le primièr tiraire que fa una tòca empòrta l'assalt. Se pas cap de tòca es pas donada, lo ganhant del tiratge al sòrt empòrta l'assalt.
Als Jòcs olimpics, la competicion compren pas de torn de grops. Lo tablèu per eliminacion dirècta es basat sul classament internacional.
Al pentatlon modèrne, l'estructura d’una competicion d’escrima es diferenta. Cada tiraire encontra totes los autres participants pendent un assalt en una sola tòca ganhanta.
Existís, dins l'Armada de l'aire francesa, una competicion especifica per equipa en relai de 7 tòcas. Cadae equipa compren un floretista, un sabraire e un espasista dintrant en liça dins aquel òrdre. La primièra equipa fasent 21 tòcas ganha l'encontra.
Las partidas per equipas (encontras) se debanan jos la forma du « relai a l'italiana » (epròva olimpica): una partida en 45 tòcas pendent que 3 tiraires de cada equipa se remplaçan a torn de ròtle, es a dire un total de 9 assalts (cadun des 3 tiraires d'una equipa encontra cadun de l'autra equipa un còp) de 5 tòcas. Cada relai s'arresta a un multiple de 5 tòcas. Una equipa pòt pas totalizar mai de 10 tòcas après dos relais, 15 après tres relais, eca. Es pasmesn inexacte de dire que le nombre maxim de tòcas per relai es de 5. Per doas escasenças se pòt passar aquel total:
Quand lo relai precedent s'arrestèt al temps e non al nombre de tòcas. Se a la fin del primièr assalt la marca es de 4-3, es possible d'inscriure 6 o 7 tòcas per aténher lo maxim de 10 tòcas pendent lo segond relai.
Quand l'equipa menada capvira la situacion. Se lo segond relaiaire de l'equipa es menat 5-3 a la fin d'un primièr relai e mena 10-9 a la fin de son assait, ganha l'assalt per 7 tòcas a 4.
La marca finala a la fin dels 9 assalts determina lo venceire, la primièra equipa atenhent 45 tòcas o aquela qu'a mai de punt a la fin del temps reglamentari empòrta l'encontra. La causida de l'òrdre dels tiraires es donc fòrça important, lo darrièr podent aver una quantita fòrça importana de tòca de recobrar. Alara mai sovent se plaça lo melhor tiraire dins lo darrièr relai.
Una autra fòrma d'encontra per equipas existís, mas rarament practicada competicion: en fasa de grops per equipas. Es una fasa de grop pareissent a la fasa de grop en individual, amb la diferéncia que los tiraires d'una meteissa equipa s'encontran pas entre eles. L'equipa amb lo mai nombre de victòrias es declarada ganhanta.
Las esprovas per equipas son sexuadas als Jòcs Olimpics, e mixtas als Jòcs Olimpics de la Jovença[11].
La fòrça pura en escrima es pas la primièra qualitat. Melhor es de soscar (aviat) avant d'agir, la preséncia d'esperit (saber reagir de biais adaptat e al bon moment) essent la qualitat màger d'un escrimaire. Coma totes los autres espòrts, l'escrima demanda de concentracion, d'agilitat, d'endurança, mas tanben de tecnica qu'es per exemple.
La garda est la posicion mai favorabla que pren lo tiraire per èsser prèst a la defensiva, a l'ofensiva o a la contra ofensiva[12].
L'escrimaire se ten lo bust regde e de perfil e las espatlas amagadas per donar mens de superfícia valabla possibla a l'adversari. L'arma deu èsser plaçada de biais a menaçar l'adversari tot preservant une posicion permetent de se defendre (la punta cap a l'adversari).
Pel floret e l'espasa, la posicion de garda tradicionala es la sexta, pel sabre la posicion de garda tradicionala es la tèrça. Al floret, la punta es dirigida cap a l'espatla advèrsa e lo braç armat se ten un pauc en escartat del tronc. A l'espasa, la punta es dirigisa cap a la man armada advèrsa e lo braç es mièg alongat. Al sabre, la punta es dirigida cap a l'espatla e lo braç armat es près del còs.
La posicion de garda conéis de modificacions pendent lo combat, seguent la tactica causida[12].
Al floret e a l'espasa, lo braç non armat es plaça en arrièr e levat per se téner melhor de perfil, e de far redge lo bust equilibrant lo braç armat. Al sabre, se plaça en arrièr de l'esquina que l'adversari pòsca pas aténher e per mesura de seguretat. Presfach discutible perque los cops portats a l'esquina son autorizats, una man daissada a l'esquian es sovent tocada.
Los pès son plaçats perpendicularament d'una distança d'un còp e mièg de la longor dels pès de l'escrimaire. Las cambas sont plegadas de 130 e 150 gras per far mai aisit los desplaçaments, las esquivas e las fendas; lo centre de gravitat es baissat per favorizar l'equilibri.
Existís una autra escola, sovent nomenada « escola russa » o « escrima scientifica/modèrna » que preconisa una posicion de garda diferenta: l'escrimaire se plaça pas de perfi profil, mas demora fàcia cap a l'adversari. Lo braç armat demora près del còs (pas mai luènh qu'una man), mas pendent la partida amb arma electrica lo tiraire deu prene garda a tocar pas la vèsta perque se l'adversari tòca sa lama i aurà una tòca. Lo braç non armat demora lo long del còs mas se mòu a vegada per far « contra pes », pretzfach benlèu d'utilitat discutibla. Aquela escola modifica tanben lo biais de realizar unas accions, per exemple retardant l'alongament de braç pendent la fenda (puslèu que d'o far abans, s'o fa pendent) per ganhar en velocitat de punta e d'evitar d'« anonciar » sas « intencions » tròp d'ora. Es subretot practicada pel Russes e Italians.
Alara que l'orientacion del còs demora sensiblament totjorn la meteissa en escrima, existís diferents biais de posicionar son arma. Las positcons en escrima permeton de metre en plaça de tecnicas ofensivas o defensivas. Per exemple al sabre, posicionar son arma l'esquèrra (en quarta per exemple), permetrà de se defendre d'una ataca visant la partida esquèrra (linha del dedins) del còs de l'escrimaire, mas tanben d'atacar l'adversari sus sa partida drecha. Las "partidas" del còs son nomenada "linhas", las posicions de man son numerotadas d'1 a 8. Aquelas posicions son associadas a la linha qu'aparan, per cada linha, i a una posicion en pronacion (onglas jos la man) e una en supinacion (onglas al dessús de la man):
Las linhas en escrima
La linha del dessus (dessús) es aparada per:
la tierce (tèrça) en pronacion (posicion de garda tradicionala al sabre)
la sixte (sexta) en supinacion (posicion de garda tradicionala a l'espasa e al floret)
Los principals desplaçaments, nomenats fondamentals, son:
La marcha permet de s'aprochar de l'adversari per lo prene. L'escrimaire se tien de perfil, lo pè avant e lo talon del pè arrièr son perpendiculars e sus una meteissa linha a una distança d'uns cinquanta a seissenta centimètras (do pès), amb las cambas plegadas per una reactivitat melhora. Per marchar, s'avança d'en primièr lo pè en avant, puèi se torna lo pè arrièra sa distança primièra initiale dins un brieu de temps d'escrima. La marcha comença amb l'auçada de la punta del pé avant e s'acaba quand lo pè arrièr es tornat a sa posicion primièra. Lo mouvment pòt a la lectura semblar bassacadada e pauc natural mas amb l'abitud e l'entraïnament, l'escrimaire capita a realizar una marcha aviada, estetica e agila.
La retirada permet de s'alunhar de l'adversari per evitar de se far toca. S'agís de la marcha en sens contrari. Comença per una reculada del pè arrièr e s'acaba quand lo pè avant es tornat a sa posicion primièra.
Lo desvelopament La fenda (es pas un desplaçament classic mas puslèu una amòrsa ofensiva) permet de « fondre » sus l'adversari d'en primièr alongant son braç puèi levant son pè avant (l'adversari pòt veire lo dejós de solièr pendent aquela etapa) e avançant aquel d'unes 90 centimètres pojant mai fortament possible de la camba arrièra. Lo genolh avant drech demora alinhat amb lp pè (s'es mai avançat i a desequilibri). Cette action de l'allongement du bras suivi de la fente est appelé développement. Correctement exécutée, la touche s'exécute avant que le pied avant ne touche le sol à la fin de la fente. La vitesse et la puissance de ce mouvement en font une action très efficace. L'arme, si la touche est placée, prend une légère courbure que l'on appelle la flèche. La fente peut avoir une séquence différente en tenant compte de considérations tactiques plutôt que techniques, par exemple l'allongement du bras peut se produire pendant ou après l'allongement de la jambe. En revanche, aux armes conventionnelles (fleuret et sabre) une inversion de la séquence bras-jambes sera considérée comme mal exécutée et ne donnera pas la priorité à l'attaquant en cas de touche double.
Tot lo jòc consistís alara a susprene son adversari dins leo ritme dels desplaçaments e de las atacas utilizats.
Aqueles desplaçaments servisson tanben a far de fintas, simplas o compausada, per enganar lo tiraire advèrs La finta se pòt tanben realizar amb una ataca falsa que provocarà la desestabilizacion l'adversari, puèi une autre quand pren la parada de la primièra.
En complement d'aqueles fondamentals s'apondon los desplaçaments seguents:
Lo bomb avant e lo bomb arrièr que se realiza lançant lo pè concernit. Mena alara lo còs cap en avant o en arrièr. Los dos pès devon tocar lo sol en meteis temps.
La passa avant (interdita al sabre qu'èran tròp utilizada pendent los assalts s'acabant per la flècha, fasent pareisser los desplaçaments dels sabraires a de la corsa d'esprint puslèu que de vertadièr desplaçaments d'escrima. Dins l'istòria d'aqula arma, l'interdiccion de la passa avant ven amb l'electrificacion del sabre et de totes ls autres cambiaments consecutius del reglament) e la passa arrièra que se realiza crosant las cambas.
la ballestra, que mai sovent precedís una fenda (e al sabre, una marcha o una dobla marcha, procediment sovent utilizar pels sabraires de l'ancieana URSS dins los ans 1980), es una mena de bomb en avant, levat que puslèu de pausar los dos pès a tèrra al meteis temps, lo pè avant fa un « apèl » (es a dire frapar fòrt del talon) per destabilizar l'adversaari qu'aurà tendéncia a aver una reaccion de surpresa.
Lo doblament de fenda se realisa a la fin d’una fenda. I a lo doblament arrièr que consistís a tornar son pè arrièr en posicion de garda e se fendre de nòu to manteeant la punte menaçanta cap a l'adversariet acorcissent son braç (puslèu al sabre o floret) o non pas (puslèu a l'espasa). Mens utilizat es lo doblament avant. Un còp fendut se torna lo pè avant per èsser en posicion de garda e se torna fendre. Aquel doblament se fa donc demorant al meteis luòc e es subretot defensiu per per exemple far una parada ripòsta. Aquel movement es plan tecnic e demanda une temps de reaccion fòrça aviat.
La flècha (interdita al sabre), assegurant lo movement tecnic mai estetic e mai crentat, permet al tiraire d'aténher la cibla que vòl creant una rompadura temporala subta, per una fòrça brusca acceleracion, e aquò, a partir d'una distança de carga mai nauta que per una fenda. Se realiza, mobilizant d'en primièr la man per dirigir l'arma cap a la cibla. En efièch, una subta mobilizacion de l'anar inferior avant que la man se desplace, fa l'intencion de l'atacant mai aisidament perceptibla, l'expausa a una contra-ataca al començement de l'accion, e li fa perdre de temps. Aquela accion leugierament anticipada de la man es, de segur directament coordonnada, dins una « unitat del gèst », a l'accion propulsiva de la camba avant, d'esperela combinada de biais simultanèu amb un crosat de la camba arrièr mai luènh devant possible, per, d'un costat, compensar lo fòrt desequilibri avant creat per la bascula del bust (fòrça mai marcada que per una fenda), e, d'autre costat, per permetre a l'escrimaire de tornar a l'equilibri en cas de fracas de l'ataca, per poder parar una eventuala ripòsta o un contra-temps. Aquel movement demanda fòrça tecnica e precision, fasent que los practicants mai joves an pas lo drech de l’utilizar.
Es l'accion ofensiva primièra que se realiza alongant lo braç, la punta menaçant la
superfícia valabla e coordonada amb une progression de las pièjas cap en avant (fenda, flècha). Aquela accion dona la prioritat a las armas convencionalas (floret e sabre).
L'ataca pòt èsser:
simpla (realizada en un sol temps) o compausada (precedida d'una o mai fendas).
Existís 3 atacas simplas:
Lo cop drech (o tirat drech), coma son nom l'indica, es una tòca portada tot drech (demorant dins la meteissa linha).
Lo copat, consistís a cambiar sa lama de costat al respècte de la lama advèrsa, la contornejant en passant al dessús la punta, avant de portat la tòca.
Lo desengatjament (o despresa), consistís a portar la tòca après aver cambiat sa lama de costat al respècte de la lama advèrsa a contornejant per la clsca de l'adversari.
Aquelas tres atacs simplas se pòdon precedir d'une o mai fintas; se dich alara atacas compausadas: las mai utilizadas son l' "un-dos" e lo "doblat" (una finta de despresa o de copat seguit d'una despresa (nomenat « trompament » que consistís a evitar la parada advèrsa), la finta del cop drech-desengatjat, la finta de copat-copat... tot aquò cambiant de linhahorizontala e/o verticala e/o diagonala.
L'ataca, simpla o compausada, pòt èsser precedida de preparacions d'ataca. Se destria:
Las atacas al fèrre: an per objècte d'escartar lo fèrre advèrs sens naturalament lo mestrejar. I a: lo batement, la pression, la trolhada.
Las prisas de fèrre: an per objècte d'escartar lo fèrre advèrs gardant la mestreja fins a la tòca. I a: l'oposicion, la ligada, lo crosat, l'envelopament.
Lo contacte dels fèrres, l'engatjament, pòt permetre al tiraire abans l'ataca de jutjar son adversari e entre autre preveire los sieus cops.
La sensacion tactila correspondanta (mai eficaç que l'agach) se nomena en escrima lo sentiment del fèrre. Dins l'escrima modèrna, l'engatjament ven totjorn mai rare, mas lo "sentiment del fèrre" garda sa valor dins las autras escasenças de contactes dels fèrres (parada, presa de fèrre...).
Las paradas son d'accions defensivas que la fin es d'asegurar d'obtenir la ripòsta e de tocar. Escartan la lama advèrsa de la cibla. Las paradas principalas correspondon a las divèrsas posicions de la man, e son uèi: la prima, la segonda, la tèrça, la quarta, la quinta, la sexta, la septima e l'octava.
Se destrian las paradas principalas segon la posicion de l'avantbraç. En supinatcon, son las paradas de sexta (posicion de la garda dins las armas de punta), quarta, septima, octava. Dins totas aquela posicions, lo pomèl de l'arma es al dessús de la man. En pronacion, son las paradas de prima, segonda, tèrça (posicion de la garda al sabre) e quinta. Dins aquelas posicions, lo pomèl es jos la man.
Las paradas circularas (per exemple lo contre-de-sexta) consistissent en un movement circular de la lama se terminant dins la posicion de partença (de sexta per un contre-de-sexta, de quarta per un contre-de-quarta, etc.). Aquel movement circulari permet de prene la lama advèrsa e de la blocar dins la posicion d'arribada, per enseguida menar la ripòsta. A cada parada correspon alara una parada circulara. La mai usitilizada es lo contre-de-sexta (al floret e a l'espasa), accion redobtable e plan eficaç se lo teraire la realiza amb la rapiditat necessària.
La retirada permet d'evitar de se far tocar en gardant l'adversari a distança.
L'esquiva es un movement qu'escarta una partida de son còs per èsser pas tocat.
La contra-ataca (mai sovent al'espasa) permet de tocar abans l'adversari sus son ataca sens escartar sa lama.
Al floret e al sabre, la parada dona la prioritat a l'ataca que la seguís e que se nomena ripòste, accion ofensiva destinada a tocar l'adversari après la mesa en escac de son ataca. Aquela ripòsta pòt tanben èsser parada. La contra ripòsta es alara l'accion ofensiva que seguís la parada de la ripòsta, e en seguida… Se la ripòsta s'espèra (gaireben 1 segonda), lo tiraire perd la prioritat se nomena le temps d'escrima.
Se la parada es pas seguida d'una ripòsta, lo tiraire que parèt pòt subir una remisa d'ataca (dangierosa car es alara malaisit d'executar mai d'una paradas successivament). Es a l'arbitre d'apereciar, après una parada, l'interval de temps pendent que la ripòste se pòt realizar e gardant sa prioritat. Aquel brieu de temps es pas definit estrictament: se dich "temps d'escrima" per designar la fraccion de segonda necessària a un escrimaire per realizar una accion simpla, coma l'alongament del braç per exemple. Alara, una ripòste subte (dins lo temps d'escrima) se deu jutjar prioritari sus la remisa d'ataca.
Cal gardar a la ment que, quitament se las lamas son non copantas e que lo tèrme de la lama es o corb, o aparat per un boton electric, lo floret, l'espasa e lo sabre demoran fondamentalament d'armas blancas capablas de ferrir gravament. Es per aquela rason que los escrimaires pòrtan un vestit de proteccion fasent l'objècte d'un contraròtle rigorós pendent las competicions de totes nivèls.
S'aquel equipament es plan vestit, un escrimaire a pas de crénherque d'eventuals equimòsis provocats per la tòcas un pauc violentas (subretot al sabre, ont los cups de talh pòdon èsser violents. Pendent una ataca plan menada, la lama de l'espasa o del floret es facha per pligar dins un cert sens e donc absorbar l'essencial de l'energia de la frapa). Cal tanben far mèfi a la man non gantada que ten pas l'arma, car la punta d'una espasa o la lama d'un sabre pòt a vegada plan escarraunhar la pèl.
Lo risc màger per un escrimaire es de veire la lama de son adversari se trencar pendent una frapa, ç que se passa regularament. En teoria, las lamas son concebudas per se trencar amb unz seccion plana, en practica la lame se pòt trencar de biais, presentant alara una punta acerada. Lo vestit de proteccion es concebut per resistir a una frapa amb una lama trencada, çò qu'empacha los accidents serioses.
Levat aquelas constrenchas particularas a l'escrima, es evidentament necessari de s'escaufar, excutant per exemple una seria de fondamentals o s'entraïnant sus un manequin, per evitar clacatges e elongacions muscularas. Son mai sovent localizats al nivèl de las cambas que son sollicitadas fòrça e dins una postura pauc naturala, e subretot dins la campa de pièja. Los adductors, que patisson d'extensions particularament traumatisantas, son subjèctas a aquel tipe de nafra. En cas de dolor persistanta en posicion de garda, se recomanda al tiraire d'acabar l'esfòrç.
Las pièjas del tiraire, subretot sollicitadas, pòdon far l'objècte de diferents traumatismes. Lo tiraire deu èsser atentiu a la posicion dels sieus pès, sens que s'expausa a de torceduras articulàrias al genolh o mai sovent de cavilha, o bien a de tendinitis, tanben puslèu al nivèl de la cavilha (Tendon d'Aquille). Una bona posicion de pès assegura pasmens pas una seguretat totala. Una retirada realizada per reflèxe, per exemple per evitar una tòca, pòt provoca un torçadura. la ferrida es alara inevitabla.
L'escrimaire pòt, per la natura dels sieus deplaçaments, èssr subjècte a de bofigas al talon, a la basa de la vlta plantara e als artelhs. Amb la practica, las bofigas tendon a aparéisser mens frequentament e son mens dolorosa. De bana se forma naturalament jol pè e agís coma proteccion contra las bofigas, mas modifica sensiblament la percepcion del tiraire al respècte dels sieus desplaçaments. Portar de caucetas en dejós de las caucetas d'escrima e un mejan eficaç per prevenir las bofigas.
Lo frejament de la ponhada pòt provocar d'autras bofigas, als dets. Téner de biais ferm de la ponhada es conselhada per mermar leo frejaments, pasmens lo problèma pòt contunhar se la forma de la ponhada correspond pas a la morfologia de la man del tiraire. Una ponhada diferenta deu ala èsser installada, e la ponhada del tiraire pòt tanben far l'objècte d'un entraïnament especific per d'optimizar la presa en man de son arma.
Uèi l'escrima andiespòrt es una escrima d'esperela que s'adapta plan a la practica en cadiera rotlanta. Los escambis son fòrça aviats e los reglaments son pròches de l'escrima tradicionala. La tecnica fondamentala demora la meteissa, mas de règlas particulara son aplicadas.
Tojorn mai d'entraïnaments son comuns entre andicapats e valids son organizats. e de competicions en commun (sus un meteis site) permetent atal d'integrar de biais mai concrèt los esportius andicapats a la comunautat dels escrimaires.
Existís de competicions andiespòrts al nivèl nacional e internacional.
De salas prepausan l'escrime pels mal e non vesents que tiran de pè e se repèran al contacte entre las lamas.
Per qu'una tòca siá valabla, es necessari qu'aja un contacte de fèère abans la tòca.
Dins lo mond anglosaxon, existís un movement qu'afirma que l’avenir deu èsser guidat pel passat. Los escrimaires “classics” sostienon que l’escrima, abans los novelums tecnics e pedagogics modèrnes e abans l’introduccion dels aparaelhs electrics, èra mai correcta e mai umana. L’escrima esportiva, çò dison, perdèt la realitat del duèl alara que las règlas de l’escrima ne venon. Es la rason que rebutèron la FIE, e fondèron la lors novèlas organizacions.
S'alunhant de nocion d'oposicion pròpria de l'escrima esportiva, l'escrima artistica se basa sul partenariat. Ensemble, los partenaris bastisson una passa d'armas estetica simulant un combat a la raspièra, l'espasa medieval, floret, espasa de cort, ... L'escrima artistica es una activitat pròcha de la cascada e de l'art (comèdia, expression corporala, teatre, cinzma...).
L'escrima artistica es une simulacion de combat e al contrari a l'escrima esportiva, la tòca es evitada. La passa d'armas deu far illusion e deu èsser credible. Es perque las tecnicas, que diferéncia segon las armas causidas, s'inspiran d'ancians tractats d'escrima, mas son modificats a l'encòp per de motius de seguretat e de lisibilitat pel public.
L'escrima es un espòrt o un art ambidèxtre, cal poder utilizar tan sa man drechas coma sa man esquèrra.
En 2015, los tres campions mai titulat de l'istòria dels Jòcs Olimpics son l'ongrés Aladar Gerevich, amb set medalhas d'aur, doas d'argent e una de bronze entre 1932 e 1960[14], l'italian Edoardo Mangiarotti (6 medalhas d'aur, sièis d'argent e una de bronze entre 1936 e 1960)[15] e l'italiana Valentina Vezzali (sièis medalhas d'aur, una d'argent, una de bronze entre 1996 e 2012)[16],[17].
↑Serge Vaucelle et Thierry Terret (dir), Le genre du sport, Presses Univ. du Mirail, (ISBN 978-2-85816-842-2, lire en ligne), « Les femmes et les « sports » du Gentilhomme », p. 159
Itàlia
França
Ongria
URSS
Russia
RDA
Alemanha
Cuba
Polonha
Romania