Engolmesin (dialecte)

L'engolmesin (angoumoisin en francés, tanben apelat périgourdin occidental "perigordin occidentau" o croissant méridional "creissent meridionau") es lo parlar occitan dau sud de Charanta qu'es de fach un parlar ibride, coma lo marchés, e las dotze comunas concernidas (dins l'est d'Engolmés: Los Eissarts, Pilhac, Montinhac, Bona, Sent Marçau, Sent Severin, Aubaterra, Nabinau, La Prada, Sent Roman), e doas comunas en Dordonha (Chanaur e Pueimangor) apelan lor lenga l'engolmesin, «e lo distinguisson dau sentongés en usatge a l'oest de quela region, tanben dau perigordin, maugrat que lo coma disem dins lo país, dau perigòrd parlat a l'est.». Mai au nòrd, Palueu e Salas La Valeta son dins lo dialecte lemosin. La comuna de Julhaguet fòrma tanben una petita enclava de queste parlar mixte.

Limite òc-oïl en 1875, emb l'engolmesin dins lo sud de Charanta.

Es possible que çò qu'apelam marchés au nòrd d'Engoleime a Colgent e l'engolmesin au sud sián lo mesme dialecte, vestigi dau parlar locau abans l'avançada de la lenga d'oïl, lengatge qu'evoquet Corlieu e dont l'abat Michon ne trobet de traças dins los archius d'Engoleime. Es d'efiech geograficament luenh de la Marcha istorica que debuta a Confolent.

Particularitats dau dialecte

• Usatge de la particula en abans un nom de luec: "Vai a en Vuelh" per dire "Vai a Vuelh".

Istòria

L'engolmesin, ancian e moderne, es un parlar nòrdoccitan plan pròche au lemosin.

Engolmesin ancian

Dins lo parlar ancian d'Engolmés, podon trobar queles exemples (d'un pauc mai a l'oest, domeni dau sentongés d'uei):

• En en plaça de na (títols de cortesiá plaçada abans los noms pròpis): En Peira, en Robert vs. na Pèira, en Robèrt en lengadocian.

• assaber\savoer (oïl e non oc?)
• benleu bois e non bòsc
• cha[s]ca e non c(h)ada... Chaca es una grafia fonetica de chasca; lo -s- resta silent en lemosin moderne.
• chausa e non causa
• confermat e non confirmat
• davant e non devant
• dich e non dit
• dins e non dens
• drech\drechuratge e non dre(i)t
• durablament (lem) e non durablhament (mrc)
• encarnacion e non incarnacion
• festa e non hèsta
• filh e non hilh
• la sua e non la seva
• lo e non le
• nòstra e non nòsta
• recobrer e non recobrir
• plus e non pus
• seilada e non seilaia (i.e. -ada ven pas aia -> aie coma en sentongés)
• seu (lem) e non sieu (len) o sué (gsc)
• trobar

• En 1351, traças de passatge parciau de -a en -e (benleu abans -s?): Aubaterre, estades vendudes XV libres mas totjorn la sua, autra chausa, fauta, deguda

Limits

Est

...

Reculada a l'oest

• L'archipreirat de Pilhac resta probablament occitanofòn au segle XVI, amb "Pilhac", "del Bòsc".
• Riumartin sembla estre occitanofòn a la debuta dau segle XVIII (emb d'atestacions Riumartin, Rimartin fins a 1710, remplaçat completament per RiouxMartin abans 1793), emb benleu d'autras partidas de las parròfias de La Genestosa, Cressac, e Lo Naut Mont*; lors registres conten de noms de familha en occitan coma Jaubert, Tilhard, etc. e mantes autres emb evidéncia clara d'occitanitat coma Filhastreau (òc Filhastreu, dim. de Filhastre).
• Au segle XIX o XX, morís l'engolmesin parlat dins l'enclava de Sent Eutròpe, au profiech dau parlar sentongés tudean

Veire tanben

Bibliografia

• Étude du parler angoumoisin : description linguistique d’une zone occidentale de la transition oc-oïl, de ses liens géolinguistiques et de sa situation sociolinguistique per Olivier Dussouchaud.
• L’occitan du sud-est de la Charente : Grammaire et lexique du parler d’oc des pays d’Aubeterre-sur-Dronne et de Villebois-Lavalette per Olivier Dussouchaud.

Liams connexes

• Creissent
• Occitan aguiainés

Nòtas e referéncias

Referéncias

• (fr) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en francés intitolat « Langues de la Charente#L'angoumoisin ».