Conselh d'Estat (França)

Lo Conselh d'Estat francés es una institucion publica anciana creada per Napoleon Bonaparte pendent la constitucion de l'an VIII (1799). Aquel organisme ten sesilha al Palais Royal de París dempuèi 1875.

Conselh d'Estat
loga
Donadas
Tipe	Institucion publica encargada de conselhar lo govèrn francés e mai nauta de las juricdiccions de l'òrdre administratiu
Creacion	13 de decembre de 1799
País	França
Activitat
Membres	300
Vice president	Jean-Marc Sauvé
Site web	http://www.conseil-etat.fr

Dins las institucions de la Cinquena Republica, son primièr ròtle es de conselhar lo govèrn. Per aquò, lo Conselh d'Estat deu èsser consultat pel govèrn per de tipes d'actes, coma los projècte de leis. Lo segond ròtle es aquel de mai nauta de las jurisdiccions de l'òrdre administratiu. Lo Conselh d'Estat es pasmens somés a las decisions del Tribunal dels conflites Lo seu vice president (qu'es lo president de fach) es lo primièr fonccionari de l'Estat: per aquò, presenta al president de la Republica los vòts de l'ensems dels còrs constituits, parlant al nom de la foncion publica, de la magistratura, de las entreprisas publicas, eca.

Istòria

Faciada del Conselh d'Estat (Palais Royal).

Origina

Se pòt veire per origina del Conselh d'Estat a de formacions que, a partir lo sègle XIII e amb de noms diferents, que a vegadas Conselh d'Estat, reünissià de juristas (que se nomenavan des legistas) a l'entorn del rei. Los noms de conselhèr d'Estat o mèstre de las requèstas, totjorn utilizats, datan del Regim Ancian. Los reis, qu'avian lo poder de justícia e jutjavan en darrièr ressòrt daissèron aprèp l'Edat Mejana exercir aquel poder de justícia pels tribunals, los parlaments. Se dich justícia delegada (als parlaments). Pasmens, se los parlaments decidissián en darrièr ressòrt dels litigis entre los subjèctes del reialme, coma dels perseguiments contre eles, los reis contunhèron a decidir d'espereles quand los actes de lor administracion èran contestats. Se dich alara justícia retenguda (pel sobeiran). Los legistas assistissian lo rei per l'elaboracion de las leis e tanben per l'exercici de la justícia retenguda.

La Revolucion francesa conservèt lo principi de la justícia retenguda pel contenciòs administratiu. La lei dels 16 e 24 agost de 1790 relativa a l'organizacion judiciária pausa lo principi de la sostraccion del contenciòs administratiu al contraròtle dels tribunals ordinaris (dichs judiciaris) :

« Las foncions judiciárias son distintas e demoraran totjorns separadas de las foncions administrativas. Los jutges podràn, jos pena de forfachura, perturbar, de quin biais que siá, las operacions dels còrs administratius, ni assignar davant eles los administrators en rason de lors foncions » (lei dels 16-24 agost de 1790, títol 2, article 13).

Lo decrèt del 16 de fructidor de l'an III confirma lo principi de separacion en afirmissent, dins un article unic, que « proïbicions iterativas son fachas als tribunals de conéisser dels actes d'administracion, de quina espècia que sián, amb pena de drech ».

Pasmens, es solament jol Consulat que se metèt en plaça una vertadièra justícia administrativa, si bien que, atal pendent tota la revolucion, los actes de l'administracion se contestan davant la quita administracion.

Fondacion jol Consulat

Installacion del Conselh d’Estat al Petit Luxembourg, decembre de 1799. Los tres consuls recébon los juraments dels presidents. (Couder, òli susr tela, 1856).

Lo Conselh d'Estat d'ara foguèt instituit per la Constitucion del 22 frimaire de l'an VIII (13 de decembre de 1799):

«Jos la direccion dels cònsols, un Conselh d'Estat es encargat de redigir los projèctes de leis e los reglaments d'administracion publica, e de resòlvre las dificultats que se quilhan en matèria administrativa, Constitucion del 22 de frimaire de l'an VIII, article 52.»

Lo Conselh d'Estat de l'an VIII es encargat de preparar los projèctes de leis, e d'assistir lo cap de l'Estat dins lo jutjament del contenciós administratiu (los « dificultats »). Lo Conselh apareis dins mai d'un article de la Constitucion, e los seus membres, nomenats pel Primièr cònsol, gausissent d'un naut estatut. Los grades son aqueles d'ara: auditor, mèstre de las requèstas, conselhèrs d'Estat. Son de membres del Conselh d'Estat que presenton e aparan los projèctes del govèrn davant lo còrs legislatiu. Fàcia a la justícia, gausisson de la meteissa immunitat que los parlamentaris: los perseguiments devon èsser autrejats pel Conselh. Costosit per Bonaparte, lo Conselh ten una plaça importanta pendent lo Consulat e lo Primièr Empèri, tenent subretot un ròtle clau dins la redaccion du Còdi civil.

Dins sa foncion contenciosa, lo Conselh aviá a l'epòca pas qu'un ròtle consultatiu. Lo sistèma demorava aquel de la justícia retenguda, la decision tocant al cap de l'Estat. Dins los fachs, aquel darrièr seguís gaireben totjorn lis avises del Conselh (los successors feran de meteis), encara mai aisidament que lo Conselh refusa d'apreciar las decisions de l'administracion presas per de motius « politics ».

Evolucions ulterioras

La Restauracion francesa agachava aquela institucion napoleoniana amb mesfisança. Lo Conselh, alara qu'es pas mencionat dins la Carta de 1814 (qu'a plaça de Constitucion) pasmens demorèt, mas los seus avises èran mens sollicitadas, e l'activitat se concentrèt sus sa foncion contenciosa. Lo Conselh s'enlusir un pauc jos la Monarquia de julhet, e la II^a Republica en 1849 lo renfortiguèt acabant amb la justícia retenguda. Lo Conselh recebèt la justícia delegada. Dins sa foncion contenciosa, dona pas mai d'avises, pr’aquò sovent seguits, mas dona « al nom del pòble francés » dels arrèstes executòris, de meteis biais que los tribunals de l'òrdre judiciari. Al meteis temps, foguèt creada la foncion de commissari del govèrn. Napoleon III tornèt a la justícia retenguda en 1852, tot en donant, coma son oncle, un grand ròtle al Conselh.

La III^a Republica naissenta, per la loi del 24 de mai de 1872 sus l'organizacion del Conselh d'Estat, tornèt al conselh la justícia delegada. Instituiguèt tanben la foncion de vice president du Conselh d'Estat. Lo Conselh s'installèt al Palais Royal, dins lo seu sèti actual, en 1875. Lo palais d'Orsay, qu'occupava per abans, aviá brutlat pendent la Comuna. Aquela annada (1875), amb l'arrèst Prince Napoléon (Conselh d'Estat, 19 de febrièr de 1875), lo Conselh abandonèt la seuna doctrina amb que se deguèt de s'abstenir de jutjar de decisions del govèrn presas per de motius d'interèts politics. Lo 22 de genier de 1921, lo Tribunal dels conflictes truquèt fòrça l'unitat de l'òrdre administratiu, amb arrèst bac d'Eloka, que, en principi, met los servicis publics industrials e commercials jos la jurisdiccion de l'òrdre judiciari. Aquel retorn del drech privat d'aquela esfèra administrativa se basa sul fach que lo jutge judiciari es mai aisit per aparar los intereses de las personas privadas.

Jos Regim de Pétain, lo Conselh venguèt una aisina de la politica repressiva de regim, subretot contra los josieus e los comunistas. Fins a anar a vegadas mas luenh de çò que li èra demandat, atal lo Conselh d'Estat, amb l'avís de la commission ad hoc de l'estatut dels josieus, intèrne al Conselh, instaurèt una presompcion de judeitat, qu'èra pas exigida per la lei del 2 de junh de 1941 sus l'estatut dels Josieus. Un sol conselhèr refusèt lo jurament al marescal Pétain.

A partir de 1945, los conselièrs d'Estat venguèron subretot de l'Escòla nacionala d'administracion novèlament creada. En 1953, foguèron creats los tribunals administratius, eissits dels conselhs interdepartementals de prefectura. Aqueles tribunals forman un primièr gra de jurisdiccion, e lo Conselh d'Estat interven d’ara enlà dins los afars sonque coma jurisdiccion d'apellacion. En 1958, lo Conselh participèt a la redaccion de la novèla Constitucion francesa de 1958. Michel Debré, alara garda dels Sagèls e futur primièr ministre, que coordonava los trabalhs, es un ancian conselhèr d'Estat, coma Jòrdi Pompidor, son successor a Matignon. Las relacions entre lo Conselh e lo general De Gaulle pendent las primièras annadas, que se passa la guèrra d'Argérie, son de còps qu'i a dificilas, veire òrras. Atal l'arrèst Rubin de Servens (Conselh d'Estat, 2 de març de 1962) reconeis al cap de l'Estat la possibilitat d'exercir lo poder legislatiu, al títol de l'article 16 de la Constitucion (poders plens), sens contraròtle del Conselh d'Estat, l'arrèst Canal, Robin et Godot (Conselh d'Estat, 19 d'octobre de 1962) annula de mesuras presas pel president dins l'encastre dels poders especials confisats per la lei referendária del 13 d'avril de 1962, los assimilant a d'ordonanças, somesas al jutge administratiu. Mai greu, l'assemblada generala du Conselh d'Estat (formacion consultativa), en acòrdi amb la majoritat de la doctrina, jujtja illegal l'usatge de l'article 11 per inscriure dins la Constitucion l'eleccion del president de la Republica al vòte dirècte. L'avís, normalament confidencial e reservat al govèrn, foguèt publicat dins la premsa. De Gaulle passèt enlà. Projectava un temps una reforma prigonda del Conselh, mas lo projècte foguèt abandonat.

En 1987, foguèron creadas las corts administrativas d'apellacion, segon gra de jurisdiccion entre los tribunals administratius e lo Conselh d'Estat, per aleujar la seuna carga. Per fòrça afars, las formacions contenciosas del Conselh d'Estat interven pas mai qu'en cassacion. Dins lo meteis temps, los magistrats de l'òrdre administratiu son confirmat, per assegurar lor indépendéncia, de garantias pròchas d'aquelas dels magistrats de l'òrdre judiciari, subretot l'inamovibilitat.

Missions jos la Cinquena republica

Foncion administrativa consultativa

Lo Conselh d'Estat es conselhèr del govèn francés (e, dins qualques escasenças, dempuèi la revision constitucionala del mes de julhet de 2008, du Parlament francés). Examina entre autre los projèctes de leis e ordonanças, abant qu'aqueles sián someses al conselh dels ministres, atal que los projèctes de decrèt que la lei qualifica de « decrèt en Conselh d'estat ». Dempuèi la revision constitucionala del 23 de julhet de 2008, lo Conselh d'Estat pòt tanben examinar las proposicions de lei.

Lo Conselh d'Estat dona un avís sus la regularitat juridica d'aqueles tèxtes, sus la forma e l'oportunitat administrativa. Aquel avís pòt èsser un tèxte modificat, o d'una nòta de rebot. Las sessilhas se tenon a pòrta tancada, e l'avís es transmes sonque al Govèrn, qu'es liure d'o publicar o non.

Lo govèrn a la possibilitat de pas prenne en compte de l'avís, mas la consultacion lo fa obligatòri pels projèctes de lei. Lo govèrn pòt sometre lo tèxte modificat d'esperel o la version du tèxte modificada pel Conseil d'État a condicion d'informer lo quite conselh per una letra rectificativa.

Lo Conselh d'Estat indica tanben al govèrn quals son, dentre los projèctes de tèxtes comunautaris, aqueles que tòcan de questions legislatives e devon en consequéncia èsser transmes al Parlament.

En mai lo cConselh pòt èsser consultat librament pel govèrn sus quina que siá question o difficultat d'òrdre juridic o administratiu.

Lo Conselh d'Estat pòt atal donar tres formas d'avises:

• Avís simple. Lo govèrn es pas obligat de sollicitar l’avís, nimai obligat d'o seguir.
• Avís obligatòri. Lo govèrn es obligat de sollicitar l’avís (projècte de lei o d’ordonança, projècte de decrèt en Conselh d'Estat), mas es pas obligat d'o seguir.
• Avís conforme. Lo govèrn es obligat de sollicitar e es obligat d'o seguir (dins d'escasenças raras prevista per la Lei).

Lo Conselh d'Estat adreça un còp l'an al president de la Republica un rapòrt public, qu'enoncia entre autre las reformas d'òrdre législatiu, reglamentari o administratiu, que propausa al govèrn.

Foncion jurisdiccionala

Lo Conselh d'Estat es lo gras suprèm de la jurisdiccion administrativa, que jutja los recors dirigits contra las autoritats publicas.

• Jutja en primièr e darrièr ressòrt los recors per excès de poder dirigits contra los decrèts, los arrestats de caractèr reglamentari dels ministres e las decisions de qualques autoritats administrativas independentas, lo contenciós de las eleccions regionalas e de l'eleccion dels representents franceses al Parlament Europèu e tanben los litigis relatius a la nominacion e a la disciplina dels fonccionaris nomenats per decrèt del president de la Republica (rector d'academia, prefècte, ambaissador…) sus la basa de l'article 13 de la constitucion.
• Es competent en apellacion pel contenciós de las eleccions municipalas e cantonalas, dins l'encastre de qualques proceduras d'urgéncia coma qualques ordonanças donada pel jutge dels recors d’urgéncia del tribunal administratiu, e tanben per las questions prejudicialas d’apreciacion de la legalitat dels actes administratius.
• Sasit per un recors en casssacion, es le jutge de cassacion de las decisions jurisdiccionalas presas per las autras jurisdiccions administrativas statuent en darrièr ressòrt, que siá de las jurisdiccions de drech comun (las cors administrativas d'apellacion e los tribunals administratius) o de las jurisdiccions especializadas (coma la Cort dels comptes o las seccions disciplinàrias dels conselhs nacionals dels òrdres professionals). Es jutge del respècte del drech (verifica que los jutges intervenguts per abans interpretèron corrèctament lo drech), mas tanben dins los fachs, lo Conselh d'Estat utiliza pr'aquò l’art L.821-2 del còdi de justícia administrativa, que permet al jutge administratiu d’evovar l’afar e de la reglar al fons « dins l’interès d’una bona administracion de la justícia ». E alara, al contrari de las practicas de la Cort de Cassacion, renvei pas los afars a la cort administrativa d'apellacion (CAA).

Lo Conselh d'Estat pót tanben èsser sollicitat per donar un avís sus « una question de drech novèla, presentant une dificultat seriosa e se pausant dins fòrça litigis » somesa per un tribunal administratiu o una cort administrativa d'apellacion. Es pas un avís obligatòri de la jurisdiccion mas es plan sovent seguit, per s'expausar pas, dins lo cas contrari, a èsser contradich en cassacion.

Conflictes entre las foncions consultativa e jurisdiccionala

Lo Conselh pòt èsser menat a examinar, coma organ jurisdiccional, la conformitat amb la lei d'un decrèt pres en Conselh d'Estat (o mai sovent d'una decision presa aprèp consultacion del meteis).

N'i a que peson qu'aquel cumul de foncions pausa de problèma sus à l'exigència d'imparcialitat del jutge, pausada entre autre per l'article 6 de la Convencion europèa dels drechs umans. Segon lo Conselh d'Estat, la tradicion d'independéncia e las règlas intèrnas asseguran pr'aquò l'imparcialitat de la formacion del jutjament. Subretot, la règla de la recusacion fa qu'un membre du Conselh d'Estat pòt pas participar a una formacion de jutjament examinant la legalitat d'una decision se participèt a un avís sus aquela decision.

Gestion dels tribunals administratius e de las corts administrativas d'apellacion

Lo còrs dels magistrats administratius se desvolopèt de contunh: la gestion, qu'èra devoluda al ministèri de l'Interior fins a 1990, foguèt transferida al Conselh d'Estat. Jos l'autoritat del vice president, lo secretari general del Conselh d’Estat assegura la gestion del còrs d'aqueles magistrats, e subretot de lor carrièra. Es assistit d'un Conselh superior dels tribunals administratius e corts administrativas d'apellacion, de ròtle consultatiu.

Lo vice president del Conselh d’Estat es tanben l'ordenador principal du budgèt dels tribunals administratius (TA) e de las corts administrativas d'apellacion (CAA).

Lo Conselh d'Estat publica una letra trimestriala per far conéisser la jurisdiccion administrativa, en França e endacòm).

Composicion del Conselh d'Estat

Los membres del Condelh d'Estat

Los membres del Condelh d'Estat, a l'entorn de 350 que prèp de 80 en destacament, forman un cós de fonccionaris de mai d'un gra :

• un vice president;
• de presidents de seccion;
• de Conselhèrs d'Estat en servici ordinari ;
• de conselhèr d'Estat en servici extraordinari;
• de mèstres de las requèstas;
• de mèstres de las requèstas en servici extraordinari;
• d'auditors de 1^a classa;
• d'auditors de 2^a classa.

Présidéncia del Conselh d'Estat

La présidéncia del Conselh d'Estat foguèt d'en primièr assegurada o pel cap de l'Estat o per un membre del govèrn titulat de « ministre president lo Conselh d'Estat ».

Dempuèi la lei del 24 de mai de 1872, lo Conselh d'Estat es presidit pel vice president, nomenat per drcrèt en conselh dels ministres d'entre los conselhèrs d'Estat; l'assemblada generala du Conselh pòt pasmens èsser presidida pel ministre de la justícia.

Dempuèi la Constitucion francesa de 1958, lo president del Conselh d'Estat es lo Primièr ministre o lo ministre de la Justícia, en qualitats.

Mas concrètament, lo Conselh d'Estat es dirigit pel seu vice president.

Dempuèi lo 3 d'octobre de 2006, Jean-Marc Sauvé es vice president del Conselh d'Estat.

Organizacion del Conselh d'Estat

Sala de l'Assemblada generala del Conselh d'Estat

Seccions et sosseccions

I a sèt seccions :

• cinc seccions consultativas:
  • la seccion de l'interior;
  • la seccion de las finàncias;
  • la seccion de las òbras publicas;
  • la seccion sociala;
  • la seccion de l'administracion;
• la seccion del rapòrt e dels estudis;
• la seccion del contenciós, divisada en dètz sosseccions.

Los membres son afectats a una o doas seccions, n'i a (jòves magistrats, president e presidents adjunts de la seccion del contenciós) que pòdon èsser afectats sonque a secion del contenciós.

Formacions del Conselh d'Estat estatuissent al contenciós

Las foncions jurisdiccionalas son exercidas de biais collegial, levat per qualques (ecors d'urgéncia, irrecevabilitat manifèsta...).

Il existe quatre types de formations au contentieux. L'instruction des affaires et le jugement des affaires simples sont confiés habituellement à une sous-section.

Les autres formations sont réunies pour le jugement des affaires ou, plus rarement, leur instruction. La formation de sous-sections réunies ne réunissait originellement que deux sous-sections. La réforme de 2010 prévoit que peuvent être réunies deux, trois ou quatre sous-sections.

L'assemblée du contentieux, présidée par le vice-président, est la formation la plus solennelle. Elle se réunit rarement.

Formacions de jutjament del Conselh d'Estat

Nom de la formacion	Composicion	Efectiu minimal	Ref. del códi
Sosseccion	President de sosseccion Dos assessors (conselhèrs d'Estat) conselhèrs d'Estat e mèstres de las requèstas Raportaire	3	R. 122-14
Sosseccions reünidas	President adjunt de la seccion del contenciós Presidents de cada sosseccion Assessor(s) de cada sosseccion Conselhèr d'Estat d'una autra sossection (de cóps qu'i a) Raportaire	5 (reunion de doas seccions) ou 7 (reunion de tres o quatre seccions)	R. 122-15
Seccion del contenciós	President de la seccion del contenciós Los tres presidents adjunts Presidents de las sosseccions Raportaire	9	R. 122-18
Assemblada del contenciós	Vice président del Conselh d'Estat Los presidents de las sèt seccions Los tres presidents adjunts de la seccion del contenciós Lo president de la sosseccion que en primièr coneguèt l'afar Los quatre presidents de sossection mai ancians dins lors foncions levat lo precedent Raportaire	9	R. 122-20

Formacions del Conselh d'Estat dins las foncions administrativas

Pel seu rótle de conselhèr del govèrn, lo conselh d'Estat ten sessilha ordinàriament en seccion administrativa.

Formations administratives du Conseil d'État

Nom de la formacion	Composicion	Efectiu minimal	Ref. del còdi
Seccion (formacion ordinária o plen)	President de la seccion Sièis conselhèrs d'Estat al minimum Mèstres de las requèstas Auditors	4	R. 123-6
Seccions reünidas o commission especiala	Vice president del Conselh d'Estat Presidents de las seccions administrativas concernidas Conselhèrs d'Estat e mèstres de lzs requèstas de las doas seccions Raportaire	4	R. 123-10
Assemblada generale en formacion ordinária	Vice president del Conselh d'Estat Los presidents de las sèt seccions Un dels tres presidents adjunts de la seccion del contenciós Los presidents adjunts de las seccions administrativas Dètz conselhèrs d'Estat de la seccion del contenciós Un conselhèr d'Estat per seccion administrativa Raportaire	la mitat dels membres (16)	R. 123-14
Assemblada generala al plen	Vice president del Conselh d'Estat Los presidents de las sèt seccions L'ensems dels conselhèrs d'Estat Raportaire	lo quart dels membres	R. 123-13
Commission permanenta	Vice president del Conselh d'Estat President d'una seccion administrativa Dos conselhèrs d'Estat per seccion Raportaire	4	R. 123-22

Servicis del Conselh d'Estat

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Arrèstes màgers del Conselh d'Estat

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Rapòrts publics del Conselh d'Estat

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Nòtas e referéncias

Ligams extèrnes (fr)

• Site oficial
• Recherche sus la jurisprudéncia administrativa
• Les immanquables du droit administratif sul site RAJF
• Les grands arrêts du droit administratif
• Sélection Sarroise de la Jurisprudence Administrative Française
• Grands arrêts illustrés sul Blòg du Professeur Frédéric Rolin
• Conclusions de commissaires du gouvernement célèbres
• Association des Conseils d'État et des Juridictions administratives suprêmes de l'Union européenne
• Site de commentaris dels arrèts màgers

Bibliografia (fr)

• Rapport public 2006. Jurisprudence et avis de 2005. Sécurité juridique et complexité du droit. Conseil d'État, La documentation française, ISBN 2-11-006050-6.
• Érik Arnoult, François Monnier, Le Conseil d'État. Juger, conseiller, servir, Gallimard, 1999 (petit ouvrage de vulgarisation, nombreuses illustrations)
• Marie-Christine Kessler, Le Conseil d'État, Cahiers de la FNSP, Armand Colin, Paris, 1969.
• Bruno Latour, La Fabrique du droit : une ethnographie du Conseil d'État, Paris, Éd. La Découverte, 2002, ISBN 2-7071-3581-X (extrait)
•  Contentieux administratif. Studyrama. ISBN 2-84472-870-7. 
• René Chapus. Droit du contentieux administratif. 12^en. Montchrestien. ISBN 978-2-7076-1441-4. 
•  Les Grands Arrêts du contentieux administratif. 1^a. Dalloz. ISBN 978-2-2470-7095-4. 
•  Les Grands Arrêts de la jurisprudence administrative. 16^en. Dalloz. ISBN 978-2-2470-7424-2.