Departament de Cantal
Lo departament de Cantal o Cantau o Chantal [tsaⁿˈtal, tsaⁿˈtax, tsaⁿˈta] o Chantau [tsaⁿˈtaw], (15) es un departament occitan de França que ten son nom daus Monts de Cantal. Lo gentilici es cantalés, cantalesa. Se pòt dire tanben cantalós, cantalosa, d'un biais mai familiar.
Cantal (oc)  | |
| |
 | |
| Nom oficial | Cantal (fr)[1] |
|---|---|
| Entitat | departament francés |
| Eponim | Cantal |
| Administracion | |
| Estat | França |
| Division territoriala francesa | França metropolitana |
| Region francesa | Auvèrnhe Ròse Aups |
| País |  Auvèrnhe |
| Capitala | Orlhac |
| Politica | |
| • President | Vincent Descœur |
| Geografia | |
  | |
| Coordenadas | 45° 02′ N, 3° 06′ E |
| Superfícia | 5 726 km² |
| Limitròf amb | Avairon Naut Léger Losera Puèi de Doma Corresa Òut |
| Punt culminant | Plom dau Cantal (1 855 m) |
| Fus orari | UTC+01:00 (ora estandard) UTC+02:00 (ora d'estiu) |
| Demografia | |
| • Totala | 144 226[2] ab. (1 de genièr de 2021 ) |
| • Densitat | 25,19 ab./km² |
| Autras informacions | |
| ISO 3166-2 | FR-15 |
| Sit web | cantal.fr |
Lo departament a Orlhac coma chapluòc. Las sosprefecturas son Mauriac e Sant Flor.
Solets les arrondiments de Mauriac e Sant Flor parlan l'occitan auvernhat. Efectivament dins l'arrondiment d'Orlhac, "lo quasi miègjorn" coma dison les oficis de torisme, lai se parla nòrd-lengadocian. La rompuda amb l'auvernhat es pas totala, d'aitant que lo vocabulari es larjament comun.
Notessiam que dinc Orlhagués passa, entre maitas (Cèra e Jordana), la ribèira d'Autra, escais-nomada «la valada dels poètas» pel grand nombre de poètas de lenga d'òc que bailèt.
Sul plan de l'organizacion religiosa, lo sèti de la diocèsi es a Sant Flor : una diocèsi novèla, destacada de la de Borges al sègle 14. Causiguèron pas Orlhac en causa de l'abbadiá de Sant Guiral, qu'èra restacada directament a Roma. Mauriac es tanben una vila importanta sobre lo plan religiós amb la glèisa de Nòsta Dòna dels Miracles e sa parròquia que vai atanben en defòra de la vila e chabís quauques vilatjons vesins. Aquò's atau que lo futur avesque de Tolosa, Monsenhor Guiral Saliètge fuguèt batejat dins aquela parròquia, per que sortís d'un vilatge que ne'n depend.
Sul plan religiós e istoric, Mauriac chabís atanben dins una glèisia pichona a costat del licèu Marmontèl la despolha de l'archivèsque de Cantorbèri Thomàs Becket que fuguèt assassinat mai o mens a la demanda d'Enric lo Segond Plantagenèst, que se'n pentiguèt amarament. Se sap pas coma la despolha arribèt en Nauta Auvèrnha.
Les santflorencs se carran [3] «d'èsser les mai auvernhats dels Auvernhats», car Sant Flor es la darrièra vila que coneis enquèra les iviarns auvernhats tradicionaus, es a dire amb d'ecira durant maitas mesadas.
- ↑ Afirmat dins: Còdi Oficial Geografic.
- ↑ Afirmat dins: Populations légales 2021. Data de publicacion: 28 de decembre de 2023. Ostal d'edicion: Institut Nacional de l'Estatistica e dels Estudis Economics.
- ↑ http://projetbabel.org/forum/viewtopic.php?t=8045