Capulet (còfa)

Pels articles omonims, vejatz capulet (omonimia).

Lo capulet es una còfa tipica de las femnas dins los Pirenèus occidentals, centrals, e orientals (Aude, Cerdanha, Rosselhon : caputxa en catalan) en usatge als sègles XVIII e XIX. Es estat abondosament representat pels artistas, dessenhaires e litografs al sègle XIX, tals coma Eugène Devéria, Alfred Dartiguenave, Édouard Pingret, James Duffield Harding, etc.

Presentacion

Consistís en un rectangle grand d'estòfa de lana pausat sul cap e recobrissent las espatlas, anant de còps fins a la talha. Se portava generalament per dessús una còfa pichona recobrissent lo pel. A l'origina, s'agissiá d'un simple sac rectangular descosut sus dos costats, dont l'angle balhava una poncha caracteristica (l'apellacion de sacòt a subsistit en val d'Aussau per designar lo capulet). Lo sac es estat longtemps utilizat coma cofadura al quotidian : en vath d'Aura, se l'apelava capette. D'autre biais, lo sac grand de tela de jut servissent a totes los usatges agricòlas (semenças, farina, etc.) a longtemps e pertot servit de proteccion improvisada, portat amb un angle sul cap.

La color del capulet es sovent fixada segon lo luòc (la val) d'abitacion : es sovent rog, coma en val d'Aussau, o blanc, de còps brun o blau. Sa talha e la faiçon d'o portar vàrian tanben en foncion de las circonstàncias : simple al quotidian, mai ample e mai ric per las fèstas, negre e plan ample pel dòl, etc. Es en general unit, o garnit d'un galon sus l'entorn, e doblat de seda pels mai luxuoses. Al quotidian e dins las òbras, las femnas o pòdon tornar plegar e o portar sus la cima del cap. Una litografia de Édouard Pingret, segon un dessenh de Benard, mòstra atal una Paisana del vilatge de Grip, passant lo Toumalet, que fila la lana en marchant : « quand fa plan caud, la femna o plega en quatre e lo pòrta sus son cap coma un coissin, mas gausariá pas paréisser dins una reünion publica sens son capulet fòrça desvolopat ; l'usatge del país l'exigís atal »^[1]..

L'expression « Dòna del Capulet » (gascon: Dauna deu Capulet) es de còps estada utilizada per designar la Vènus de Brassempoi, una estatueta preïstorica d'evòri representant un cap recobèrt d'una còfa particulara, semblant mai a una crespina qu'a un capulet.

Litografias de Pingret : paisanas de Banheras de Bigòrra, portant lo capulet.
Capulet portat replegat