Sègle XVIII abC
../.. | sègle XX abC | sègle XIX abC | sègle XVIII abC | sègle XVII abC | sègle XVI abC | ../..
IstòriaModificar
1797 : fin dau rèine dau faraon Amenemhat III (1843 ò 1842 - 1797 avC). Durant aqueu rèine, l'Empèri Mejan agantèt son apogèu economic. Lo faraon contunièt lei trabalhs d'aigatge de l'oasís de Faium e renforcèt tornarmai lei frontieras amb Nubia. En Sinai, capitèt de crear de colonias minieras semipermanentas pus eficaças que leis expedicions ponctualas mandadas per lei sobeirans precedents.
1797-1775 : en Egipte, periòde probable de trèbols intèrnes après la mòrt d'Amenemhat III. La succession dei faraons i es pauc clara, benlèu en causa de luchas per lo poder. La situacion demorèt instabla fins au rèine de Sobekhotep II que fondèt la XIIIa dinastia en 1775 avC.
1794-1793 : après un sètge, destruccion d'Isin per Rim-Sin Ièr de Larsa. Aquò marquèt l'apogèu de sa vila e la fin de la lònga guèrra qu'opausava lei doas ciutats.
1793 : Hammurabi, rèi de Babilònia. Ben desvolopada per lei rèis amorritas, la vila èra venguda una poissança segondària de Mesopotamia Centrala.
1787 : revirada d'una ataca babiloniana
1773-1769 : revòuta dei Benjaminitas, una tribü nomada que viviá sus lo territòri de Mari. Lo conflicte opausèt finalament una coalicion de Mari, Babilònia e de Qatna ai Benjaminitas sostenguts per Eshnunna. S'acabèt per una patz precària (→ 1766 avC).
1766-1765 : guèrra entre una coalicion gropant Mari, Elam e Babilònia còntra Eshnunna. La vila foguèt presa mai lei venceires trobèron ges d'acòrdi per se partejar lo territòri e lo conflicte contunièt sensa solucion fins au conflicte generau que comencèt en Sumèr en 1764-1763.
1764-1750 : après un rèine relativament pacific, Hammurabi s'engatjèt dins una guèrra defensiva menada per plusors vilas (Babilònia, Mari...) còntra Larsa. Ne'n foguèt finalament lo venceire principau amb la presa e l'annexion de la vila en 1762. Puei, dirigiguèt sei fòrças en direccion de Mari (1759-1758) e d'Eshnunna (1755). En parallèl, s'ocupèt d'unificar aquelei conquistas amb una òbra legistlativa e administrativa importanta coma lo còdi Hammurabi, important recuelh de lèis.
v. 1760-1700 : en Egipte, la XIIIa dinastia aguèt de dificultats per mantenir l'òrdre interior. Ansin, se l'unitat globala dau país foguèt mantenguda, lei faraons deguèron faciar de governadors mai ò mens autonòms e la proteccion dei frontieras venguèt mens eficaça.
v. 1741-1736 : importanta revòuta de Larsa còntra Babilònia. Menat per lo rèi autoproclamat Rim-Sin II, lo movement foguèt sostengut per plusors vilas sumerianas. Pasmens, l'insureccion foguèt finalament reprimida per lei tropas dau rèi Samsu-Iluna (1750-1712 avC) que destruguèron mai d'una ciutat (Larsa, Ur...). Dins aquò, aqueu conflicte illustra lei dificultats babilonianas per mantenir sei conquistas.
1712 : mòrt dau rèi babilonian Samsu-Iluna. Après sa disparicion, l'Empèri Babilonian conquist per Hammurabi se fragmentèt rapidament, minat per lei revòutas intèrnas. Dins aquò, la dinastia amorrita de la vila capitèt de gardar lo poder en Mesopotamia Centrala.
Sciéncias e tecnicasModificar
v. 1800 : mestritge d'eqüacions dau segond gra per lei Babilonians.
v. 1800 : aparicion de l'arc composit. Format de materiaus diferents assemblats au sen d'un ensems unic, foguèt probablament tornar descubrir per diferents pòbles. A respècte d'un arc classic, èra costós mai permetiá d'aumentar la poissança e la portada de l'arma. Anava venir l'arma emblematica dei nomadas de l'estèpa.
v. 1800 : aparicion de l'alfabet sillabic protosinaïc.
v. 1795 : redaccion dau papirús matematic de Rhind. Contèn 87 problemas d'aritmetica, d'algèbra, de geometria e de canejatge. Entre lei resolucions pus interessantas, apareisson la taula de divisions de 2, divèrseis algoritms de multiplicacion e de division e divèrsei resolucions d'eqüacions.
DecèsModificar
- Damiq-ilishu, rèi d'Isin.
- Hammurabi, rèi de Babilònia.
- Rim-Sin Ièr, rèi de Larsa.
- Samsi-Addu, rèi d'Eshnunna.
- Samsu-Iluna, rèi de Babilònia.
- Sim-Muballit, rèi de Babilònia.