Vista

La vista es lo sens que permet d'observar e d'analisar l'environament a disténcia al mejan dels rais luminoses.

Ommatidias de krill antarctic, compausant un uèlh primitiu adaptat a una vision sosmarina

Uèlhs de triòps, primitius e non mobils

Uèis multiples d'una aranha sautaira (familha de las Salticidae)

Uèlh uman

Uèlh de la libellula Platycnemis pennipes, donant un camp de vision fòrça larg, adaptat a un comportament de predacion

los rapaces nocturns an un camp de vision e una acuitat visuala adaptats a l'environament nocturn

L'uèlh es l'organ de la vista mas la vision, es a dire la percepcion visuala, necessita l'intervencion de zonas especializadas del cervèl (lo cortèx visual) qu'analisan e sintetizan las informacions acampadas en tèrmes de forma, de color, de textura, de relèu, etc

Sistèma visual dels vertebrats

La lutz passa d'en primièr per la cornèa. Passa enseguida l'umor aquós, la pupilha, lo cristallin, puèi l'umor vitrosa. Atenh enseguida la retina. Per aqueste pas, la lutz, constituís d'ondas electromagneticas, es convertida en impulsions electricas pels constituents de la retina, los fotoreceptors (còns d'unes 10 milions, bastonets unes 120 milions) e las neurònas, puèi transmesa al sistèma nerviós central pel nervi optic. Los dos nervis optics (drech e esquèrra) s'entrecrosan al nivèl de chiasma optic e projèctan cap al talamus. A partir d'aqueste, los informacions son rebatuts cap als airals visuals del cortèx.

Los fotoreceptors retinians còns o bastonets son ligats per l'intermediaris de neurònas bipolaras a las cellulas ganglionàrias que los axònes constituisson lo nervi optic. Aqueste còn ou bastonet conten un pigment quimic qu'es modificat per la lutz, aqueste modificacion produch de l'electricitat dins lo neuròne (estimulacion). La cellula annula alara quimicament la modificacion del pigment per li tornar donar sa formula primièra (arrèst de l'estimulacion de la neuròna).

Mai d'un batonnets son sovent ligats a una meteissa neuròna, sufís qu'un sol bastonet siá enlusit per que la neuròna siá estimulada. Aqueste tipe de neuròna es alara fòrça sensible a la quantitat de lutz (sa poténcia). Los còns son sovent conactadas a un sol neuròna e contenon un pigment sensible sonque a una gama de longors d'ondas.

Los còns son mens sensibles, mas dins gaireben totas las espècias, existisson en mai d'un tipes. Los ausèls pòdon n'aver quatre, amb una sensibilitat alargada del costat dels ultraviolets al respècte dels umans; gaireben totes los mamifèrs n'an dos, e los primats, umans compres, en general tres.

Sistèma visual uman

L'uèlh umain es donc sensible, quand l'enlusiment es sufisent, a tres plajas d'ondas. Es lo tractament e la recombinason d'aquestas tres estimulacions, realizadas dins lo cervèl, que donarà la sensacion de las autras colors. L'abséncia d'un o mai tipes de còns dins l'uèlh fa insensible als tipes de longors d'ondas correspondentas. Aquò foguèt pressentit pel mètge John Dalton, lo donèt son nom: Lo daltonisme (= dischromatopsie). Lo disfoncionament d'aquestes tres tipes de còns mena a una abséncia totala de vision de las colors (acromatopsia). Al delà (infraroge) e en deçà d'aquestas longors d'ondas (ultraviolet) vesèm pas.

Cada còn o bastonet es activat per la lutz, passa enseguida a un état insensible pendent un cert temps, e torna activable. Aquestes diferents temps son deguts a las reaccions fotoquimicas entre l'energia lumosa e los diferents pigments. La durada pendent que lo còn (o bastonet) es pas mai sensible a un cambiament de la lutz es lo temps que cal per reconstitier son pigment. Tant que la concentracion de pigment dins la cellula capitèt pas un cert lindal, la neuròna contunha d'èsser estimulada. Es una partida de l'explicacion del fenomèn de persisténcia retinian, se « vei » de traças luminosas alara que la lutz s'arrestèt.

Vista foveala e vista periferica umanas

La discriminacion sensoriala (l'acuitat) de l'uèlh uman.

Lo sistèma foveal de l'uèlh uman es lo punt de nauta acuitat que se concentra sus tres a quatre fixacions per segonda. Los movements oculars son visibles per un observaire e s'enregistran per de mejans tecnics. Lo sistèma periferic es capable de destriar los mendres movements mercé a sa velocitat d'unes 50 imatges per segonda. Provesís tanben d"impressions globalas d'una vista.

Ametropias e patologias visualas umanas

Los uèlhs pòdon èsser tocat per d'ametropias, coma la miopia, l'ipermetropia, l'astigmatisme que pòdon alterar la netatat de l'imatge recebut. La presbicia rebat lo vielhiment del cristallin, lo nistagmus, el, accompanha una fèbla vision. D'entre las autras patologias i a l'estrabisme, la cataracta, la fotofobia, e los problèmas de la retina, coma lo daltonisme, l'acromatopsia, l'amaurosi congenitala de Leber o la retiniti pigmentària. Après la naissença, se pòt tanben veire apareisser d'allergias dugudas a de substéncias o aliments.

La vista pels vertebrats

A unas diferéncias près, los uèlhs dels vertebrats son sensiblament los meteisses qu'aquestes dels èsser umans. Son compausats subretot de quatre partidas màger: la retina, l'iris, lo cristallin e la cornèa. De cercaires mostrèron las especificitats de cada raça animala.

Per exemple, los cats sont dicromats. Veson pas los roges. Lor acuitat visuala es mediòcre, en comparason d'aquesta de l'òme, en rason de l'abséncia de fovèa dins lors retinas. Pasmens, lor vision es plan adaptada per destriar los movements amb un larg camp de vison à 280°, e a la vison nocturna. Al contrari, los falcons son d'animals diurnes coma l'òme, veson fòrça mal de nuèch e demoran donc al nis per dormir. Coma l'òme, an una vision tricromata, mas mercé a lors uèlhs dotats de dobla fovèa, lor percepcion dels detalhs es plan mai precisa qu'aquesta dels umains, çò que lor dona una granda precision en vol.

Vejatz tanben