Timgad
Timgad ò Thamugadi es una ciutat antica situada sus lo territòri de la comuna eponima de Timgad. Subrenomat la « Pompèia de l'Africa dau Nòrd » gràcias a l'excellent estat de conservacion de sei vestigis, foguèt inscricha au Patrimòni Mondiau de l'UNESCO en 1982. Es considerada coma un exemple tipic de vila romana.
Fondada en 100 apC per l'emperaire Trajan, es la darriera colonia romana fondada per « deduccion de colonia » en Africa. Es a dire qu'èra inicialament una colonia unicament poblada de ciutadans romans. Pasmens, dins lo cas de Timgad, lei colons èran principalament de legionaris veterans e i aguèt probablament una integracion rapida dins lo teissut economic e demografic locau gràcias a de maridatges entre Romans e autoctòns. La vila conoguèt una creissença importanta e agantèt una superficia de 90 ectaras a son apogèu. Sèti d'un evescat après la cristianizacion de l'Empèri, foguèt un dei centres dau donatisme, una eretgia dau sègle IV apC. Amb lo declin de la poissança romana, la vila foguèt integrada dins lo Reiaume Vandal e declinèt rapidament au sègle V apC en causa de la desportacion de seis abitants. Au sègle VI, après la reconquista bizantina, la vila es ansin descricha coma « destrucha ». Un fòrt i foguèt bastit per susvelhar la region. L'endrech foguèt probablament abandonat après la conquista aràbia.
Lei roïnas foguèron protegidas per lo desèrt. Son existéncia foguèt mencionada en 1765 per lo viatjaire anglés James Bruce. En 1851, una mission epigrafica francesa menada per Louis Renier explorèt lo site. Descurbiguèt lo fòrum e aperaquí 70 inscripcions. Lei premierei recèrcas arqueologicas vertadieras foguèron iniciadas en 1880. L'importància dau site foguèt lèu descubèrtas e tenguèt un ròtle important dins la creacion de servicis especializats dins la proteccion dei monuments istorics per leis autoritats colonialas d'Argeria. En 1948, una vila novèla foguèt creada per desplaçar la populacion e protegir lei vestigis. Un musèu foguèt tanben dubèrt en 1930. Dempuei 1962, lei campanhas de recèrca arqueologicas son vengudas raras mai lo govèrn argerian organizèt l'inscripcion de la vila au Patrimòni Mondiau. Pasmens, en despiech d'aquela inscripcion, i a desenant de questions sus la proteccion dei vestigis que son somés a una erosion accelerada en causa dei condicions climaticas e deis activitats umanas.
Liames intèrnes
modificar- Donatisme.
- Empèri Roman.
- Leptis Magna, autra colonia romana en Africa.
Bibliografia
modificar- (fr) Claude Lepelley, Les Cités de l'Afrique romaine au Bas-Empire, Études augustiniennes, 1979.