Samora Machel
Samora Moisés Machel (1933-1986) militar e òme politic, foguèt lo primièr president de Moçambic aprèp l'independéncia, e governèt entre 1975 e 1986.
  | |
| Nom | (pt) Samora Moisés Machel |
|---|---|
| Biografia | |
| Naissença | 29 de setembre de 1933 Província de Gaza (ca)  |
| Mòrt | 19 d'octobre de 1986 (53 ans) Mbuzini (ca) |
| President de Moçambic (ca) | |
| 25 de junh de 1975 – 19 d'octobre de 1986 ← Eduardo Mondlane (ca) – Joaquim Chissano → | |
| Donadas personalas | |
| Nacionalitat | Portuguesa e moçambiquesa |
| Grop etnic | Negre |
| Religion | ateïsme |
| Formacion | Waterford Kamhlaba (ca) |
| Activitat | |
| Profession | òme politic |
| Partit | Front de Liberacion de Moçambic |
| Autres | |
| Conjunt | Graça Machel (ca) (1975–1986) Josina Machel (ca) (1969–1971) |
| Descendéncia | Josina Z. Machel (ca) (  Graça Machel (ca) ) |
| Prèmis | |
| |
 | |
Èra de l'etnia shangana. De jove ajudèt a lo sieu paire qu'èra un elevaire de mejana importància e estudièt dins una escòla missionièra e après a l'escòla de Souguene, dins la pròpria província de Gaza. Completèt pas l'educacion segondària e estudièt infermeria a Lourenço Marques (Maputo) après 1954, ont trabalhèt coma infirmièr dins l'espital per pagar los estudis que fasiá de nuèch. Las tèrras de la siá comunitat dins la region del Limpopo foguèron expropriadas a fins dels ans 1950 e la siá familha deguèt anar trabalhar a las minas de l'Africa del Sud; un de los sieus fraires moriguèt en un accident a la mina. Ja en aquel temps èra estat ganhat per las idèas marxistas e desvolopèt d'activitats sindicalas dins l'espital ont trabalhava.
Lo 1962 se jonguèt al Frelimo quand se formèt e en 1963 recebèt un entrainament militar e dirigiguèt lo primièr atac militar en 1964. Lo 1969 se maridèt amb Josina Machel e aguèt un filh lo meteis an. Lo 1969 èra ja en comandant en cap del Frelimo e èra apreciat pels campanhards moçambicans.
Lo 23 de febrièr lo president del partit, Eduardo Mondlane, foguèt assassinat, e en abril Machel faguèt partida d'un triumvirat que dirigiguèt l'organizacion, amassa amb Uria Simango e Marcelino dos Santos. En novembre la situacion s'esclariguèt e Machel venguèt president del partit.
Lo 25 d'abril de 1974 lo còp d'estat militar dels oficièrs portugueses d'esquèrra, favoriguèt que lo Frelimo acabèsse en atenhent lo poder. L'independéncia se proclamèt lo 25 de junh de 1975 e Machel foguèt lo primièr president, amb Dos Santos coma vicepresident, e regim de partit unic. Lo 1975 foguèt premiat amb lo Prèmi Lenin per la Patz. Machel proclamèt los principis marxistas, nacionalizèt las plantacions e proprietats portuguesas, e creèt d'escòlas e d'espitals per campanhards. Combatèt los regims blancs de Rhodèsia e l'Africa del Sud e foguèt aliat al blòc sovietic. Lo 1977 se produsiguèron las primièras accions armadas de l'oposicion (nomenada Renamo), ajudada pels rodesians e après 1980 pel sud-african, que destruiguèron las escòlas e d'espitals e sabotèron las infrastructuras. En 1984 signèt l'acòrdi de Nkomati amb l'Africa del Sud, que s'arribèt pas a complir, que Moçambic expulsariá segon el los membres del Congrès Nacional African e l'Africa del Sud quitariá d'ajudar a la Renamo.
Lo 19 d'octòbre de 1986, quand viatjava amb l'avion presidencial, un Tupolev Tu-134, cap a Lusaka per assistir a una reünion internacionala, l'aparelh s'esclafèt dins las montanhas Lebombo, a la frontièra entre Moçambic, l'Africa del Sud e Swaziland. Machel Moriguèt amassa amb d'autras nauts responsables. La comission d'investigacion atribuiguèt lo fach a una error umana del pilòt, mas los sovietics acusèron lo regim sud-african. La siá segonda femna, Graça Machel, se maridèt après la fin de l'apartheid, amb lo primièr president negre de l'Africa del Sud, Nelson Mandela. Al luòc de l'accident s'inaugurèt un monument commemoratiu lo 19 de genièr de 1999.
| Precedit per govèrn colonial portugués |
 President de Moçambic 25 de junh de 1975 - 19 d'octobre de 1986 |
Seguit per Joaquim Chissano |