Projècte de Rosèta
Lo projècte de Rosèta, aviat per la La Long Now Foundation (creadada en 1996 aus Estats Units d'America), qu'ei un projècte collaboratiu d’especialistas de lenga entà hèr conéisher las lengas de uei a las generacions futuras. Que s’inspira atau de la pèira de Roseta qui a permés de legir los ieroglifes en 1822.
Estat de las lengas en l’an 2000
modificarLa Long Now Foundation que's pensa que 50 a 90% de les lengas de la planeta e van desaparéisher au sègle XXIau. Las uas que son documentadas, las autas non pas. La Long Now Foundation qu’a seleccionat mei de 1 000 lengas, dont l’occitan o l’esperanto, e qu’a enregistrat mots e tèxtes (sustot la Genèsi e la Declaracion universala dels dreches umans) sus tres supòrts: un disc de niquèl, un libe de referéncia e archius en linha.
Lo disc pèira de Roseta
modificarQue gravèn en 2002 un prumèr disc de niquèl de 2 poces (5,08 cm), previst per resistar a temperaturas de 1500°C, e per durar 1 000 ans sense domatge, e benlèu 10 000 ans. Que conteng 13 000 paginas d’informacion e 1 500 lengas. Cada pagina que mesura 400 microns (l’espessor de 5 pèus). Tà’u legir que cau un microscòpi qui aumenta 650 còps.
Un exemplari d’aqueth disc qu’ei dens la sonda espaciau Rosetta, aviada en 2004 e qui vira au torn de la cometa 67P Churyumov-Gerasimenko.
Tecnologia d’escritura
modificarLa techologia emplegada tà enregistrar los tèxtes qu’ei HD-Rosetta (High Density Rosetta). Prumèr, l’informacion qu’ei convertida en format numeric, puish pixel per pixel, un get d’ions localizat (aperat tanben FIB, Focused Ion Beam) que truca la susfàcia deu disc. Aqueths ions (Gàllium) que des·hèn ─ qu’avalishan ─ un tròç deu materiau deu disc qui dèisha la susfàcia dab la fòrma d’ions segondaris.