President

Lo títol president (del latin: prae sedere, «sèira abans») es atribuit als caps d'organizacions fòrça divèrsas coma entrepresas e Estats. Etimologicament, un president es lo que sèi coma lo cap. Originalament, lo tèrme fasiá referéncia a lo que presidissiá una ceremònia o assemblada; actualament designa a una persona amb de poders executius.

Presidents dels païses democratics

En politica, lo tèrme de "president" s'utiliza sovent per far referéncia a un individú que representa, o presidís lo poder executiu d'una nacion. Las seunas foncions, e la manièra qu'es elegit, diferisson segon lo sistèma d'organizacion politica de cada Estat.

Sistèmas presidencials

Dins los Estats amb de sistèmas presidencials de govèrn, lo president es cap de l'Estat e cap de govèrn. Qualques exemples : los Estats Units e la majoritat dels Estats d'America Latina. La carga de president es independenta de la branca legislativa ; es a dire, qu'es elegit de manièra separada, e que pòt pas èsser destituit de la siá carga per una mocion del Parlament, levat se se pròva qu'a comés un crime.

Sistèmas parlamentaris

Dins los sistèmas parlamentaris e republicans, lo president es lo cap de l'Estat, e lo primièr ministre es lo cap del govèrn. Lo president a solament autoritat executiva e representativa; es a dire, que lo govèrn exercit pel primièr ministre se fa en nom del president. Mas lo president a de responsabilitats e de foncions fòrça limitadas o ceremonialas e las seunas foncions son similaras a las foncions d'un monarca dins los sistèmas parlamentaris monarquics. Dins qualques Estats amb de sistèmas parlamentaris, coma Espanha, lo tèrme de president s'utiliza per far referéncia al cap de govèrn, e mai se las seunas foncions son semblablas a las foncions d'un primièr ministre dins los sistèmas parlamentaris.

Sistèmas semipresidencials

Dins los sistèmas semipresidencials (o sistèmas franceses), existís un president e un primièr ministre, mas, a la diferéncia dels sistèmas parlamentaris purs, lo president a de foncions e de poders largs. Lo primièr ministre es designat pel president, lo president deu obeïr a las nòrmas parlamentàrias, e seleccionar dins lo cap del partit o coalicion dels partits majoritaris del còrs legislatiu. Aquel sistèma s'utiliza en França, Russia, Sri Lanka e d'autres estats qu'an inspirat lo sistèma francés.

Presidéncia collectiva

Un pichon nombre de republicas modèrnas an pas de cap d'Estat. Qualques exemples :

• Soïssa, la capitania d'Estat repausa sul Conselh Federal Soís de sèt ministres, e mai se lo sistèma compren un president de la Confederacion. Lo president es un membre del Conselh Federal elegit per l'Assemblada Federala per un periòde d'un an; una carga simplament primus inter pares (primièr entre los meteisses). Malgrat aiçò, pels Afars Estrangièrs, lo president de torn es considerat coma lo cap d'Estat.
• Bòsnia e Ercegovina, la presidéncia es formada per tres membres; cadun es elegit per caduna de las nacions que constituisson l'Estat. La posicion de "President de la Presidéncia" es rotativa, entre los tres membres.
• Sant Marin, existisson solament dos capitanis regents elegits pel Grand Conselh General.

Istoricament, divèrses païses an optat per un "triumvirat", sovent en periòdes de transicion politica.